Του Νίκου Παπάζογλου,
To 1828, η Ελληνική Επανάσταση φαίνεται να οδεύει στο τέλος της. Με τη Ναυμαχία του Ναβαρίνου (20 Οκτωβρίου 1827) τα πράγματα έδειχναν πως κοντοζύγωνε η ώρα που οι Έλληνες θα γευτούν την πολυπόθητη ελευθερία τους. Γρήγορα όμως, η χαώδης εσωτερική κατάσταση έγινε φανερή. Η εξαθλίωση, η φτώχεια και τα κατάλοιπα των εμφύλιων σπαραγμών εμπόδιζαν την επίτευξη των στόχων της επανάστασης. Το 1828, το Ελληνικό Κράτος αποκτά κυβέρνηση, με άμεσα επακόλουθα τη συγκρότηση υπηρεσιών και επαρχιακής διοίκησης. Η αιχμή του δόρατος της κυβέρνησης αυτής, η οποία βρισκόταν αντιμέτωπη με έναν ορυμαγδό προβλημάτων, δεν ήταν άλλος από τον ικανότατο πολιτικό και διπλωμάτη Ιωάννη Καποδίστρια. Χάριν της διασημότητάς του, ο αγώνας, τόσο για την απελευθέρωση όσο και για την οικοδόμηση του κράτους, θα λάμβανε μεγάλες διαστάσεις και θα κέρδιζε πολλούς συμμάχους. Η κυβέρνηση της Ελλάδος τον θεωρούσε ως «τήν ὑψηλήν ἐπιστήμην τοῦ κυβερνᾶν τήν πολιτείαν καί φέρειν πρός εὐδαιμονίαν τά ἔθνη» και τον υποδέχτηκε με εγκαρδιότητα.
Όταν έφτασε ο Καποδίστριας στην Ελλάδα, η στρατιωτική κατάσταση ήταν δεινή και αποκαρδιωτική. Ο Κιουταχής κι ο Ιμπραήμ ήταν έτοιμοι να καταπνίξουν την επανάσταση ανασυντασσόμενοι συνεχώς. Για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά η δεινή και επικίνδυνη αυτή κατάσταση, έπρεπε να δημιουργηθεί άμεσα κράτος, με οικονομία και στρατιωτική οργάνωση που να προστατεύει το νεοσύστατο κράτος και τα σύνορά του. Παράλληλα με την προσπάθεια του να οργανώσει το κράτος και μη λησμονώντας την εμπόλεμη κατάσταση, φρόντισε άμεσα να δραστηριοποιηθεί με αποφασιστικότητα, ώστε να απομακρυνθεί ο τουρκικός κίνδυνος. Η ανασύνταξη των ενόπλων δυνάμεων ήταν απαραίτητη γι’ αυτήν την προσπάθεια. Πέραν όμως αυτού, γνώριζε πως θα εμφανίζονταν σύντομα και τα προβλήματα της ηγεσίας, της πειθαρχίας, της οργάνωσης και της ηθικής ανάκαμψης.
Για να αντιμετωπιστούν αυτές οι ταραχές, αποφασίστηκε πως, η κυβέρνηση θα κατείχε την ανώτερη διαχείριση του στρατού και του στόλου και οι αποφάσεις για τις επιχειρήσεις που θα διεξάγονταν, θα λαμβάνονταν από εκλεγμένη επιτροπή, έμπειρη στον ελληνοτουρκικό πόλεμο. Η εύρεση ικανών προσώπων να στελεχώσουν τις αντίστοιχες θέσεις δεν ήταν εύκολη. Η ανάθεση της ηγεσίας του στόλου στις απαραίτητες θέσεις αποδείχθηκε ευκολότερη για τον Έλληνα κυβερνήτη σε σύγκριση με αυτήν του στρατού. Ο αρχιναύαρχος Κόχραν αποχώρησε στο τέλος του 1827 και άφησε ελεύθερο το πεδίο στον Καποδίστρια να επιλέξει Έλληνες που θα υπερασπίζονταν τα ελληνικά ύδατα με κάθε θυσία.
Έτσι, συμφωνήθηκε ότι το Αιγαίο θα έλεγχε ο έμπειρος Ανδρέας Μιαούλης, ενώ στον Κωνσταντίνο Κανάρη ανατέθηκε η αρχηγία του στόλου των πυρπολικών. Τις ακτές της Μεσσηνίας θα υπερασπίζονταν ο Υδραίος Γεώργιος Σαχτούρης, της Εύβοιας ο Γεώργιος Κιοσσές (Σαχίνης) και τα παράλια της Κορίνθου ο Άγγλος φιλέλληνας Άστιγξ. Παρά όμως, την οργανωμένη πλέον διακυβέρνηση του στόλου, το πρόβλημα του εφοδιασμού με τα απαραίτητα για να κρατηθεί ενεργός, ήταν σε επικίνδυνο στάδιο. Ο Ιωάννης Καποδίστριας όρισε τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο υπεύθυνο γι’ αυτήν τη σημαντική διαχείριση, δηλαδή την «ἐπί τῶν ἀφορώντων τήν τοῦ Ναυτικοῦ ὑπηρεσίαν».
Πρώτη ενέργεια του νεοσύστατου στόλου, ήταν η εξάλειψη της πειρατείας, που για καιρό ταλάνιζε το Αιγαίο και άλλες παράλιες ακτές της Πελοποννήσου και της Στερεάς. Ο Μιαούλης ανέλαβε την αρχηγία αυτής της επιχείρησης με μόνο ένα δίκροτο, μια κανονιοφόρο και μία φρεγάτα. Το αποτέλεσμα ήταν σύντομο και επιτυχές. Σε τρεις μέρες ο Υδραίος ναύαρχος σταμάτησε κάθε απόπειρα πειρατείας και μάλιστα επανέφερε τους άρπαγες στην υπηρεσία του Έθνους, δίνοντάς τους θέση στο στρατό. Την ίδια επιτυχία είχε και ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος σε συνεργασία με τις αγγλικές και γαλλικές δυνάμεις στη Γραμβούσα της Κρήτης. Ο Καποδίστριας όμως, σε αυτήν την περίπτωση, ζήτησε να δικαστούν από την ελληνική κυβέρνηση όσοι είχαν συλληφθεί ως πειρατές και απαίτησε να παραδοθούν τέσσερα πλοία στον ελληνικό στόλο.
Η ανατολική Μεσόγειος είχε ερημωθεί από την ευρωπαϊκή ναυτιλία, εξαιτίας των πειρατών που τη λυμαίνονταν και καταλήστευαν οτιδήποτε ήταν εφικτό. Η σωστή διαχείριση του Καποδίστρια στο φαινόμενο της πειρατείας, προσέδωσε κύρος στην επανάσταση και άνοιξε πάλι τους δρόμους για ελεύθερη δίοδο στα χωρικά ύδατα του Αιγαίου και της ανατολικής Μεσογείου.
Ως τα τέλη του 1828, οι ελληνικές δυνάμεις, στρατού και στόλου, κατάφεραν να απελευθερώσουν αρκετές περιοχές και να απομακρύνουν τις τουρκικές και συμμαχικές τους δυνάμεις από την Πελοπόννησο μέχρι και νότια της Ηπείρου, με εξαίρεση σημαντικές πόλεις που ακόμα βρισκόταν επί οθωμανικής κατοχής.
Στα τέλη του 1828 και τις αρχές του 1829, η ελληνική ναυτική δύναμη, αποτελούμενη από 4 μίστικα και με επικεφαλείς τους Ανδρέα Κωφό, Ανδρέα Τενεκέ, Αναστάσιο Παρασκευά και Κωνσταντίνο Θεόφιλο, απεσταλμένη στον Αμβρακικό κόλπο πέτυχε μια σημαντική νίκη έναντι του τουρκικού στόλου, που προσάραζε στο λιμάνι της Πρέβεζας. Κατάφεραν, κατά τη διάρκεια των πολλαπλών επιχειρήσεων, να κυριεύσουν 49 πλοιάρια, ένα βρίκι και δύο κανονιοφόρα και να πιάσουν 24 αιχμαλώτους, αναδεικνύοντας έτσι και την ισχύ του νεοσύστατου ναυτικού.
Μετά από μια νικηφόρα πορεία των ελληνικών δυνάμεων και τις επιτυχείς επιχειρήσεις του ελληνικού στόλου, δεν άργησαν οι προστριβές και οι διαφωνίες απέναντι στα σχέδια της Κυβέρνησης. Όπως ακριβώς μας παραθέτει ο Σπυρίδων Τρικούπης «δεινή στάσις συνέβη ἐκείναις ταῖς ἡμέραις καί ἐν Ὕδρα…… ὁ λαός της ἔζη (ζούσε) ἐν ἀργία καί ἐπείνα ἡ κυβέρνησις δέν εἶχε πῶς νά κινήσῃ τόν στόλον». Το αποτέλεσμα αυτής της διαμάχης ήταν ο διχασμός του Έθνους και οι βίαιες συγκρούσεις που μετρήθηκαν σε υλικές καταστροφές. Το νεοσύστατο κράτος θα χρειαζόταν μερικά χρόνια, για να συνέλθει από αυτήν την ταραχή και να βρεθεί στα πλαίσια της ειρήνης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Α. Μιαούλη (1844), Υπομνήματα Βασιλικού Ναυτικού. Αθήνησιν
- Συλλογικό Έργο (1975) Ιστορία του Ελληνικού Έθνους Τόμος ΙΒ΄. Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών
- Κ. Βάρφη (1994) Το Ελληνικό Ναυτικό κατά την Καποδιστριακή Περίοδο-Το χρονικό της προσαρμογής. Αθήνα: Σύλλογος προς Διάδωσιν Ωφέλιμων Βιβλίων
