Της Αγγελικής Ουζουνάκη,
Μπορεί το παραπάνω ερώτημα να φαίνεται απλοϊκό, μα η σκληρή αλήθεια είναι πως τα άτομα που βιώνουν αυτή την ασθένεια -διότι για ασθένεια πρόκειται, όσο κι αν επιθυμούμε να εθελοτυφλούμε- θα απαντούσαν: «δεν ξέρω, δεν μπορώ να διαλέξω». Αυτή η αναποφασιστικότητα αλλά και η υπεραναλυτική τους σκέψη αποδεικνύει περίτρανα πως αυτοί οι άνθρωποι δυσκολεύονται στη διεκπεραίωση ακόμη και των πιο απλών καθημερινών πραγμάτων, αδυνατούν να συμμετέχουν σε καθημερινές συζητήσεις και βρίσκονται αυτοί και οι οικείοι τους σε μία εξαιρετικά σύνθετη και δύσκολη συνθήκη.
Τα άτομα που πλήττονται από κατάθλιψη αδυνατούν να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους, όχι γιατί δεν θέλουν, αλλά επειδή πλέον δεν μπορούν. Έχουν παρασυρθεί από το έντονο κύμα των συναισθημάτων τους, με κυρίαρχα τα αρνητικά, και την γρήγορη εναλλαγή των συναισθημάτων τους, σε σημείο που έχουν χάσει πλέον την εικόνα της πραγματικότητας και της διάστασης των καθημερινών τους συνηθειών.
Ξαφνικά, απομονώνονται από όλους και από όλα και, δυστυχώς, ζουν στον μικρόκοσμό τους με διογκωμένες τις αισθήσεις τους, όπως είναι αυτή της ακοής, της όρασης, της όσφρησης, αλλά και της όρεξης ή μη. Τους είναι αρκετά δύσκολο να εξηγήσουν στον περίγυρό τους (οικογενειακό, κοινωνικό, εργασιακό) αλλά και στον εαυτό τους, τι πραγματικά τους συμβαίνει, τι τους καθιστά τόσο θλιμμένους και τι τους ωθεί να απομακρύνονται από κάθε ανθρώπινη επαφή.
Βέβαια, κάθε κατάσταση κατάθλιψης δεν είναι ίδια σε όλους, όπως και κάθε άνθρωπος δεν είναι ίδιος με κάποιον άλλον. Μπορεί να έχουν ως κοινά χαρακτηριστικά την κοινωνική απόσυρση, την καθημερινή δυσλειτουργικότητα σε διάφορες δραστηριότητες, τη σωματική αυξομείωση και την προσωπική αυτομαστίγωση, μα δεν μπορούμε να τους τοποθετήσουμε την ταμπέλα του «καταθλιπτικού», γιατί πολύ απλά δεν τους προσφέρει τίποτα αυτός ο τίτλος, πέρα από περισσότερη δυσφορία, τύψεις και σκέψεις αυτολύπησης.
Αυτοί οι άνθρωποι έχουν την ανάγκη πρωτίστως να κατανοηθούν και να ακουστούν ενεργά και όλα τα υπόλοιπα ζητήματα που ακολουθούν, έρχονται δευτερεύοντα. Η θεραπεία της κατάθλιψης είναι θέμα χρόνου συγκριτικά με όλα τα υπόλοιπα ζητήματα που απασχολούν τα άτομα που βασανίζονται από αυτήν την νόσο. Όπως δεν θα κατηγορούσαμε έναν άνθρωπο που έχει διαβήτη, έτσι δεν μπορούμε να λογοκρίνουμε και έναν άνθρωπο που έχει κατάθλιψη. Η φράση «είναι απλά στο μυαλό σου» θα μπορούσε να αντικατασταθεί εύκολα στην αντίστοιχη περίπτωση με αυτήν του «χρειάζεσαι ινσουλίνη».
Η σκληρή αγάπη και τα σκληρά λόγια δεν θα επαναφέρουν την κατάσταση στην προηγούμενή της μορφή, αλλά απαιτείται και προωθείται η ανάγκη αλλαγής των συνθηκών που προκάλεσαν την κατάθλιψη στο άτομο. Είναι αναγκαίο να νοηματοδοτηθούν οι καταστάσεις που το οδήγησαν σε αυτό το ατελέσφορο συναισθηματικό αδιέξοδο και να μπορέσουν να βρεθούν οι συνθήκες που θα βοηθήσουν το άτομο να εξέλθει από αυτή την κατάσταση, αλλά και να του εξασφαλίσουν σε έναν μεγαλύτερο βαθμό ότι αυτή η αλλαγή θα είναι μόνιμη σε έναν σημαντικό βαθμό που θα μπορέσει να ορθοποδήσει ξανά και να προχωρήσει στη ζωή του, χωρίς να κοιτάει διαρκώς πίσω.
Επομένως, επανερχόμενοι ξανά στο αρχικό ερώτημα περί επιλογής χρώματος, θα λέγαμε πλέον ευκολότερα πως στα πρώτα στάδια της διαχείρισης της κατάθλιψης απουσιάζει η ποικιλία χρωμάτων και επικρατούν συχνά το μαύρο και το γκρι. Όμως, στη συνέχεια, με την κατάλληλη υποστήριξη από ένα δίκτυο ειδικών ψυχικής υγείας αλλά και του γύρω περιβάλλοντος ελευθερώνονται σταδιακά τα χρώματα της υπόλοιπης παλέτας και είναι πλέον στην προσωπική ευχέρεια του ατόμου να επιλέξει εκ νέου τους συνδυασμούς, που του ταιριάζουν, για να χρωματίσει και να νοηματοδοτήσει τη δική του ζωή.
Η κατάθλιψη δεν είναι επιλογή, είναι μία κατάσταση που διαμέσου της οποίας επιλύονται και κατευνάζονται οι προσωπικές και εσωτερικές μάχες του ατόμου, προκειμένου να χαράξει εκ νέου το μονοπάτι της ζωής του, που φαίνεται πλέον να του ταιριάζει περισσότερο. Οφείλουμε, λοιπόν, να υποστηρίξουμε αυτή τη νεφελώδη διαδικασία αντί να την κατακρίνουμε και να αποτελέσουμε τη σανίδα σωτηρίας για τους ανθρώπους γύρω μας, οι οποίοι πλέουν στην δική τους θαλασσοφουρτούνα δυστυχίας.
