Της Παναγιώτας Προβατά,
Η εγκατάλειψη εγκύου πρόκειται για ένα αδίκημα που κατοχυρώνεται και τυποποιείται στο άρθρο 359 του Ποινικού μας Κώδικα το οποίο συγκεκριμένα αναφέρει πως «όποιος εγκαταλείπει σε απορία ή με άλλο τρόπο αβοήθητη μια γυναίκα που έμεινε απ’ αυτόν έγκυος και που λόγω της εγκυμοσύνης ή του τοκετού της δεν μπορεί να φροντίσει τον εαυτό της τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι ενός έτους. Η ποινική δίωξη ασκείται μόνο ύστερα από έγκληση.». Παρά το γεγονός ότι το έγκλημα της εγκατάλειψης εγκύου μέσα στον Ποινικό Κώδικα έχει ενταχθεί στα εγκλήματα που σχετίζονται με την οικογένεια και παρά το γεγονός ότι εν γένει υποστηρίζεται πως το προστατευόμενο έννομο αγαθό είναι ο οικογενειακός θεσμός, ίσως θα ήταν προτιμότερο και μάλλον ακριβέστερο να θεωρήσουμε ως προστατευόμενο έννομο αγαθό τη σωματική ακεραιότητα της εγκύου για τους λόγους που θα αναλυθούν παρακάτω.
Αξίζει να αναφερθεί πως δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις εγκατάλειψης εγκύων, απλώς αυτές θα διαφέρουν ανάλογα με τις περιστάσεις, με κάποιες περιπτώσεις, μάλιστα, να έχουν οδηγηθεί προς δικαστική επίλυση, με δικαιούχους χρηματικής αποζημίωσης τις εγκυμονούσες γυναίκες που επλήγησαν από την εγκατάλειψη. Τι είναι, ωστόσο, αυτό που καθιστά παράνομη και γενικότερα αντίθετη στα χρηστά ήθη την εγκατάλειψη μιας εγκύου;
Όπως θα μπορούσε να ερμηνεύσει κανείς βάσει του νόμου, κύριος λόγος ποινικοποίησης της πράξης είναι η προκλητική αδιαφορία προς την έγκυο, σε μια περίοδο της ζωής της αρκετά ευάλωτη και δύσκολη καθώς είναι δεδομένο πως μια εγκυμοσύνη, πέρα από την αύξηση των αναγκαίων δαπανών για τα φάρμακα και τις επισκέψεις στους γιατρούς που δημιουργεί, προκαλεί και μεταβολές στην ψυχολογία και στην καθημερινότητα της εγκύου, της οποίας η υγεία σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να επιβαρύνεται. Σε μια τέτοια δύσκολη περίοδο της ζωής της χρειάζεται μαζί με την οικονομική υποστήριξη και ηθική ενδυνάμωση, τις οποίες έχει υποχρέωση από τον νόμο να παρέχει ο σύζυγος ή σύντροφος με σύμφωνο συμβίωσης. Μάλιστα αυτή η υποχρέωση παροχής διατροφής προς την έγκυο είναι ανεξάρτητη από την συνεισφορά άλλων ατόμων, δηλαδή ακόμα κι αν τη φροντίδα της εγκύου έχει αναλάβει ο γονιός της ή ακόμα κι αν η ίδια καταφέρνει να συντηρείται μόνη της, η υποχρέωση διατροφής εκ μέρους του συντρόφου παραμένει και η εγκατάλειψη σε κάθε περίπτωση είναι κατακριτέα.
Ωστόσο, η αντικειμενική υπόσταση αυτού του εγκλήματος πληρούται όταν αυτή εγκαταλείπεται χωρίς πόρους και αδυνατεί η ίδια εξαιτίας της εγκυμοσύνης ή του τοκετού να αυτοσυντηρηθεί, να καλύψει τις βασικές βιοτικές της ανάγκες. Δράστης του εγκλήματος όπως προαναφέρθηκε μπορεί να είναι εκείνος που έχει αφήσει έγκυο τη γυναίκα ή και ο σύζυγος ή και εκείνος που έχει συνάψει μαζί της σύμφωνο συμβίωσης, οι οποίοι ούτως ή άλλως έχουν υποχρέωση διατροφής προς την έγκυο, απορρέουσα από τον νόμο. Αν η αθέτηση της υποχρέωσης διατροφής έχει βεβαιωθεί με δικαστική απόφαση, τότε η συμπεριφορά θα υπάγεται στο άρθρο ΠΚ 358, από το οποίο το άρθρο 359 για την εγκατάλειψη της εγκύου διαφέρει ως προς το ότι η υποχρέωση διατροφής του δράστη δεν προκύπτει από κάποια δικαστική απόφαση, αλλά από μόνο το γεγονός ότι κατέστησε έγκυο τη γυναίκα. Δεδομένων λοιπόν των αυξημένων αναγκών μιας εγκυμοσύνης, η εγκατάλειψη μιας γυναίκας ευρισκόμενης σε κατάσταση απορίας και έλλειψης των βασικών στοιχείων για μια ομαλή εγκυμοσύνη, θέτει πάνω από όλα σε κίνδυνο την υγεία και τη σωματική ακεραιότητα της γυναίκας και επομένως είναι δυνατό σε μια τέτοια κατάσταση να συντρέχει και το έγκλημα της έκθεσης, το οποίο σημειωτέον ότι απορροφά το έγκλημα της εγκατάλειψης εγκύου, σε περίπτωση που αυτά τα δύο συρρέουν. Το ίδιο θα ισχύσει και σε περίπτωση που η εγκατάλειψη οδηγήσει σε θάνατο ή σωματική βλάβη της εγκύου -σε αυτήν δηλαδή την περίπτωση θα έχουμε αντίστοιχα ανθρωποκτονία και σωματική βλάβη εκ παραλείψεως, εφόσον βέβαια συντρέχουν και στοιχεία της υποκειμενικής υπόστασης των εγκλημάτων. Αναφορικά με την πλήρωση της υποκειμενικής υπόστασης της εγκατάλειψης εγκύου απαιτείται δόλος που πρέπει να καλύπτει όλα τα στοιχεία της αντικειμενικής υπόστασης, πρέπει δηλαδή ο δράστης να έχει δόλο ως προς το γεγονός ότι η γυναίκα κυοφορεί ή έχει γεννήσει το παιδί του, ως προς την απορία και στην αδυναμία φροντίδας του εαυτού της λόγω της εγκυμοσύνης ή του τοκετού και τέλος ως προς το ότι ο ίδιος παραλείπει να δώσει τη βοήθεια, ενώ υποχρεούται.
Σχετικά με το συγκεκριμένο ζήτημα, χαρακτηριστική είναι η απόφαση 1137/2012 του Αρείου Πάγου, σύμφωνα με την οποία επιδικάστηκε χρηματική ικανοποίηση στην ενάγουσα, ποσού ανερχομένου στα 20.000 ευρώ, προς αποκατάσταση της ηθικής βλάβης και της ζημίας που υπέστη από την εγκατάλειψη της χωρίς να συντρέχει σπουδαίος και σοβαρός λόγος. Όπως και να έχει η κάθε περίπτωση, δεδομένο είναι πως η εγκατάλειψη εγκύου, πέρα από τον αξιόποινο χαρακτήρα της, είναι μια πράξη που ενέχει πολλούς κινδύνους για την σωματική και ψυχική υγεία της γυναίκας, η οποία χρειάζεται αναμφίβολα τη στήριξη, αν μη τι άλλο, του συντρόφου της. Τέλος η εγκατάλειψη μιας εγκύου είναι πράγματι καταδικαστέα γιατί εκτός από την αδιαφορία που επιδεικνύει προς έννομα αγαθά άλλων προσώπων, υποδηλώνει και μια βαθιά ανεύθυνη στάση, καθώς και την αποφυγή ανάληψης υποχρεώσεων εκεί μάλιστα που νομικά σου αναλογούν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ, ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΣΥΜΕΩΝΙΔΟΥ-ΚΑΣΤΑΝΙΔΟΥ, 4Η ΕΚΔΟΣΗ
- ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΗ, δείτε εδώ
