Της Άννας Βαρβαρέζου,
Η αναζήτηση του τέλειου σώματος έχει λάβει πλέον στις μέρες μας τη μορφή μιας επιδίωξης εκτενών διαστάσεων. Δίαιτες που υπόσχονται θαύματα έχουν την τιμητική τους και τα αμφιλεγόμενα αποτελέσματά τους επιβεβαιώνονται στο «παράλληλο σύμπαν» των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι είναι έτοιμοι να εισέλθουν σε έναν μαραθώνιο προσωπικού μόχθου και κυρίως ανυπέρβλητης ψυχικής πίεσης, προκειμένου να εμφανίσουν στη ζυγαριά εκείνον τον συνδυασμό ψηφιακών αριθμών, που θα τους οδηγήσει αυτόματα και άνευ ετέρου στην ευτυχία μέσω της αυτοαποδοχής.
Προφανώς, ο αυτοπροσδιορισμός, υπό την εκδοχή της διαμόρφωσης της εξωτερικής εμφάνισης, είναι ένα θέμα απολύτως προσωπικό και επ’ αυτού ουδεμία συζήτηση μπορεί να ανακύψει. Γίνεται, όμως, πράγματι η εκκίνηση αυτού του αγώνα οικεία βουλήσει τελικά; Το άτομο που καταφεύγει στην πιο εξουθενωτική, «συνάμα όμως αποτελεσματική(!)», δίαιτα βρίσκεται πράγματι στο απυρόβλητο της κοινωνικής κριτικής; Το μείζον ζήτημα, που μένει να αποσαφηνιστεί, είναι το εάν η ανάγκη αυτή είναι μια έμφυτη εσωτερική αναζήτηση μιας βελτιωμένης εκδοχής της εξωτερικής εμφάνισης ή εάν σε τελική ανάλυση είναι μια επίπλαστη και υποσυνείδητα καλλιεργημένη σύγχρονη κοινωνική επιταγή.
Η ροπή προς την επιδοκιμασία του «φαίνεσθαι» σε βάρος του «είναι» των σημερινών κοινωνιών έχει δημιουργήσει τις ιδανικές συνθήκες για τη δημιουργία αντιλήψεων ανάλογων αυτής του body shaming. Σε συνδυασμό, μάλιστα, με την τεράστια επιρροή που ασκούν τα social media μέσω του προτύπου ενός βιομηχανοποιημένου σώματος που αναδεικνύουν, φαίνεται πως τα πραγματικά περιστατικά επιβεβαιώνουν, μάλλον, τη δεύτερη από τις δύο ανωτέρω αναφερθείσες πιθανές εκδοχές. Δυσχερώς, θα μπορούσε κανείς σήμερα να αρνηθεί πως στις εφαρμογές δικτύωσης στήνονται πλέον ολόκληρες καμπάνιες, προκειμένου να γίνει αντιληπτή η «ανάγκη» απόκτησης των τέλειων αναλογιών.
Πράγματι, η εξωτερική εμφάνιση μοιάζει να αποτελεί σε αυτόν τον χώρο έναν όρο “sine qua non” για μια ονειρεμένη ζωή. Η κατάσταση αυτή κατορθώνει, τελικά, να δημιουργεί την εσφαλμένη πεποίθηση πως η αποδοχή του ατόμου από το κοινωνικό σύνολο μπορεί να επιτευχθεί μονάχα μέσω ενός αψεγάδιαστου παρουσιαστικού. Ακόμη χειρότερα, σε πολλές περιπτώσεις, φαίνεται πως δεν έχει και τόση σημασία αν το σώμα αυτό, θα είναι στην πραγματικότητα υγιές τόσο σωματικά όσο και ψυχικά. Το κέντρο βάρους πέφτει παραδόξως πάντα στο περιτύλιγμα, που αυτό φέρει!
Βέβαια και το «κοινωνικό γίγνεσθαι», υπό την κλασική του μορφή, αυτή δηλαδή της φυσικής και όχι ψηφιακής του υπόστασης, δεν μοιάζει να διατηρεί διαφορετική στάση απέναντι στο ζήτημα. Το body shaming δεν ασκείται μόνο έμμεσα μέσω του διαδικτύου, αλλά συχνά λαμβάνει σάρκα και οστά με κατά πρόσωπο προσβολές. Σύμφωνα, μάλιστα, με μελέτες αποτελεί έναν από τους πιο συνηθισμένους τρόπους άσκησης σχολικού εκφοβισμού για τους εφήβους. Ένα κακεντρεχές σχόλιο είναι ικανό να επηρεάσει ολόκληρη την ψυχοσύνθεση ενός προσώπου και να το εξωθήσει στα άκρα, σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια αλλαγής του σώματός του με οποιοδήποτε κόστος μπορεί αυτή να συνεπάγεται.
Η θεοποίηση του φαίνεσθαι στη σημερινή εποχή λαμβάνει ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις. Η μίμηση (έως και μύηση) σε πρότυπα αμφίβολης αξίας και η παρουσίασή τους ως νεότερων και μοντέρνων ιδανικών απομακρύνει το άτομο από την ουσία της ύπαρξής του. Το ενδιαφέρον δεν επικεντρώνεται στην αναζήτηση ενός υγιούς σωματοτύπου, αλλά, αντιθέτως, στην αποστέρηση του οργανισμού από οτιδήποτε θεωρείται κάθε φορά περιττό. Ομοιάζει η συνθήκη αυτή με ένα πλοίο που πλέει προς το άγνωστο, ως τελικά και το μη προσβάσιμο. Είναι επιεικώς αδύνατον να μετατρέπεται η καθημερινή ζωή σε έναν αγώνα, στον οποίο νικητής βγαίνει αυτός που πέτυχε τον χαμηλότερο αριθμό κιλών. Στη μάχη αυτή, που μόνος αντίπαλος είναι ο εαυτός μας, αξίζει να θυμόμαστε πως η πραγματική νίκη έρχεται, όταν ο τελευταίος μένει ανεπηρέαστος από εξωτερικούς παράγοντες και παλεύει για αυτό που θα κάνει μονάχα τον ίδιο πραγματικά ευτυχή και ολοκληρωμένο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Τι είναι το body shaming και πώς μπορούμε να το καταπολεμήσουμε, csii.gr, διαθέσιμο εδώ
