Της Ερωφίλης Σμυρνιωτάκη,
Οι σχέσεις Αυστραλίας και Κίνας βρίσκονται τους τελευταίους μήνες στη χειρότερη κατάστασή τους. Η ρήξη μεταξύ των κρατών έχει ήδη εμφανείς συνέπειες, καθώς οι κινεζικές επενδύσεις στην Αυστραλία «έκαναν βουτιά» της τάξεως του 61% μέσα στο 2020, ξεπερνώντας την πτώση των άμεσων ξένων επενδύσεων παγκοσμίως κατά 19%. Παράλληλα, οι εμπορικές τους σχέσεις είναι τεταμένες εδώ και έναν περίπου χρόνο, όταν δηλαδή η Κίνα επέβαλλε δασμούς και εμπορικούς περιορισμούς σε αυστραλιανά προϊόντα, όπως το κρασί, όπου σε κάποιες περιπτώσεις οι δασμοί ξεπερνούσαν το 200%. Στο εμπόριο άνθρακα, που είναι ένας σημαντικός τομέας και για τις δύο χώρες, η Κίνα ουσιαστικά απαγόρευσε, αν και ανεπίσημα, τις εισαγωγές από την Αυστραλία, φτάνοντας στο απόλυτο 0 φέτος τον Ιανουάριο.
Κάτι που πρόσφατα επιδείνωσε ακόμα περισσότερο τις μεταξύ τους σχέσεις, ήταν η ανησυχία που εξέφρασαν η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία για τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην περιοχή Xinjiang της Κίνας, σε βάρος μουσουλμανικών μειονοτήτων. Οι δύο χώρες, μάλιστα, τον Φεβρουάριο, επικρότησαν τους δασμούς που ανακοίνωσαν το Ηνωμένο Βασίλειο, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, η Ευρωπαϊκή Ένωση και ο Καναδάς, αν και απέφυγαν να επιβάλλουν και οι ίδιες αντίστοιχους. Η κινεζική πρεσβεία στην Αυστραλία απάντησε, αποκαλώντας τις δηλώσεις αυτές συκοφαντικές και προτρέποντας την αυστραλιανή κυβέρνηση «να λύσει τα δικά της προβλήματα», αναφερόμενη στις δολοφονίες πολιτών από αυστραλιανό στρατιωτικό προσωπικό στο εξωτερικό, την άνοδο ρατσιστικών περιστατικών, την ελλιπή προστασία του πληθυσμού των Αβορίγινων και την απάνθρωπη μεταχείριση των κρατουμένων σε υπεράκτια κέντρα κράτησης.
Ωστόσο, το επόμενο σημείο-ορόσημο στη σύγκρουση ήρθε τον Απρίλιο, όταν η Υπουργός Εξωτερικών της Αυστραλίας, Marise Payne ακύρωσε δύο συμφωνίες, που είχαν συναφθεί το 2018 και το 2019 στο πλαίσιο του κινεζικού Belt and Road Initiative. Συγκεκριμένα, η Υπουργός εξήγησε πως οι συμφωνίες αυτές ήταν ασύμβατες με την εξωτερική πολιτική της Αυστραλίας και υποστήριξε πως η απόφασή της δεν έχει πρόθεση να βλάψει τις σχέσεις της Αυστραλίας με άλλες χώρες. Η κινεζική πρεσβεία στην Canberra προειδοποίησε πως οι διμερείς τους σχέσεις θα αντιμετώπιζαν, ακόμα μεγαλύτερη επιδείνωση μετά από αυτό και χαρακτήρισε την κίνηση παράλογη και προκλητική.
Γρήγορα έγινε αισθητή η απειλή ενδεχόμενων αντιποίνων από την Κίνα. Ο Wang Wenbin, εκπρόσωπος του κινεζικού Υπουργείου Εξωτερικών, δήλωσε πως η ανωτέρω απόφαση βλάπτει σημαντικά τις σχέσεις και την αμοιβαία εμπιστοσύνη τους, μιλώντας για «ψυχροπολεμική λογική» εκ μέρους της Αυστραλίας. Παρότρυνε ισχυρά την Αυστραλία να διορθώσει αυτήν τη λανθασμένη απόφαση, ειδάλλως η Κίνα θα ανταποκριθεί αυστηρά. Ο Υπουργός Άμυνας της Αυστραλίας, Peter Dutton, εξέφρασε την ανησυχία του για τις στρατιωτικές δραστηριότητες της Κίνας και ενδεχόμενες κυβερνοεπιθέσεις. Υποστήριξε πως συμφωνίες με την Κίνα είναι κατά του εθνικού συμφέροντος της Αυστραλίας και πως χρησιμοποιούνται για προπαγάνδα, πράγμα ανεπίτρεπτο. Την ίδια στιγμή, ο Mike Pezzullo, Γραμματέας του Τμήματος Εσωτερικών, ισχυρίστηκε σε μήνυμά του πως η Αυστραλία πρέπει να προσπαθεί να μειώσει την πιθανότητα του πολέμου, χωρίς αυτό να είναι σε βάρος της ελευθερίας. Αναφέρθηκε επίσης σε «τύμπανα του πολέμου», επικεντρωνόμενος στις στρατιωτικές εντάσεις στον Ινδο-Ειρηνικό ωκεανό, χωρίς, ωστόσο, να αναφέρει την Κίνα. Με αφορμή το μήνυμα αυτό, ο εκπρόσωπος του κινεζικού Υπουργείου Εξωτερικών, Zhao Lijian, τόνισε πως ορισμένοι πολιτικοί της Canberra είναι υπερβολικά ανεύθυνοι.
Η Αυστραλία φαίνεται να προετοιμάζεται ούτως ή άλλως για μια απειλή στον Ινδο-Ειρηνικό, αφού επενδύει 580 εκατομμύρια στην αναβάθμιση τεσσάρων στρατιωτικών βάσεων στα βόρεια της χώρας και επεκτείνει τις στρατιωτικές ασκήσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με δηλώσεις του Πρωθυπουργού, Scott Morrison. Ξανά, αποφεύγοντας απευθείας αναφορές στην Κίνα, ο Πρωθυπουργός υποστήριξε πως στόχος της χώρας είναι ένας ελεύθερος και ανοιχτός Ινδο-Ειρηνικός και η διασφάλιση της ειρήνης στην περιοχή. Αυτή μάλιστα είναι μόνον η αρχή, καθώς το σχέδιο άμυνας της Αυστραλίας προβλέπει δαπάνες ύψους 270 δισεκατομμυρίων κατά τη διάρκεια της δεκαετίας για τη βελτίωση των στρατιωτικών δυνατοτήτων της.
Η σύγκρουση αυτή δεν δείχνει να πλησιάζει προς το τέλος της. Η Αυστραλία, από τη μία, προσπαθεί να επιδείξει ότι οι απόπειρες της Κίνας να την χειραγωγήσει μέσω του εμπορικού πολέμου θα έχουν μεγαλύτερο κόστος παρά οφέλη και η βασική πολιτική γραμμή διαφαίνεται συμπαγής ως προς την υποστήριξη του εθνικού συμφέροντος και την απώθηση των εξωτερικών απειλών στην περιοχή. Η Κίνα, από την άλλη, συνεχίζει ακάθεκτη να ασκεί πιέσεις και να εξαπολύει απειλές, διότι η στάση της Αυστραλίας ενδέχεται πλέον να δημιουργήσει ένα προηγούμενο, εξόχως απειλητικό για το μεγαλεπήβολο σχέδιο του Belt and Road Initiative. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε ως εξωτερικοί παρατηρητές είναι να αναμένουμε τις εξελίξεις. Βέβαια, οφείλουμε να αναρωτηθούμε το εάν, στην ήδη τεταμένη κατάσταση της περιοχής του Ινδο-Ειρηνικού, θα μπορούσαν οι σπίθες αυτής της σύγκρουσης να οδηγήσουν σε μία τεραστίου βεληνεκούς έκρηξη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Chinese investment in Australia plummets 61%, BBC, διαθέσιμο εδώ
- The costly toll of Australia’s trade row with China, Global Trade Review, διαθέσιμο εδώ
- Targeting Asia-Pacific defense, Australia to spend $580m on military upgrades, CNN, διαθέσιμο εδώ
- Australia cancels Belt and Road deals; China warns of further damage to ties, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Home Affairs Secretary Mike Pezzullo warns ‘drums of war’ are beating in a message to staff, ABC News, διαθέσιμο εδώ
- ‘Firmly and forcefully’: China threatens Australia over Belt and Road decision, The Sydney Morning Herald, διαθέσιμο εδώ
- Australia and New Zealand welcome sanctions on China over Uighur abuses but impose none of their own, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
