Της Δέσποινας Βλάχου,
Εν μέσω μιας ευρύτερης προώθησης των δικαιωμάτων των γυναικών στην άμβλωση, η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου του Εκουαδόρ δίνει ελπίδα σε χιλιάδες γυναίκες. Στα τέλη Απριλίου, το Συνταγματικό Δικαστήριο του Εκουαδόρ ψήφισε υπέρ της κήρυξης δύο άρθρων του Ποινικού Κώδικα της χώρας, που αφορούν τη συγκεκριμένη πρακτική, ως αντισυνταγματικά. Η απόφαση αυτή ελήφθη σε απάντηση αιτημάτων από ομάδες υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών και ουσιαστικά ανοίγει το δρόμο για τροποποίηση τμημάτων της νομοθεσίας που αφορούν τις αμβλώσεις.
Με την απόφαση του δικαστηρίου, η άμβλωση, σε όλες τις περιπτώσεις εγκυμοσύνης που οφείλεται σε βιασμό, έχει αποποινικοποιηθεί. Πρακτικά, η απόφαση αναθέτει στον διαμεσολαβητή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων να δημιουργήσει έναν νέο νόμο εντός δύο μηνών για να παρουσιάσει στην Εθνοσυνέλευση της χώρας, η οποία στη συνέχεια έχει έξι μήνες για να συζητήσει το προτεινόμενο νομοσχέδιο. Ο Freddy Carrion, ο κορυφαίος διαμεσολαβητής της χώρας, δήλωσε ότι συλλογικότητες και ομάδες για τα δικαιώματα της γυναίκας, κρατικά ιδρύματα καθώς και επαγγελματίες του ιατρικού τομέα θα συμμετέχουν στη σύνταξη του νομοσχεδίου. Αξίζει να σημειωθεί ότι, μεταξύ 2008 και 2018, περίπου 20.000 κορίτσια κάτω των 14 ετών (η ηλικία συγκατάθεσης στο Εκουαδόρ) γέννησαν στη χώρα, σύμφωνα με την ομάδα δικαιωμάτων Fundación Desafío, ενώ κατά τις τοπικές φεμινιστικές οργανώσεις περίπου 2.500 κορίτσια κάτω των 14 ετών γεννούν κάθε χρόνο μετά από βιασμό τους. Παράλληλα, λαμβάνοντας υπόψιν τα επίσημα στοιχεία, κάθε μέρα έξι κορίτσια προβαίνουν σε άμβλωση στον Εκουαδόρ.
Οι υποστηρικτές των δικαιωμάτων των γυναικών χαιρέτισαν την απόφαση αυτή, η οποία θα διευκολύνει τους περιορισμούς στην άμβλωση σε περιπτώσεις βιασμού στο Εκουαδόρ, την τελευταία χώρα της Λατινικής Αμερικής που θα παρασυρθεί στο κίνημα για τα δικαιώματα των αμβλώσεων του «πράσινου κύματος». Η Ana Vera, διευθύντρια της συλλογικότητας για τα δικαιώματα των γυναικών Surkuna, τονίζει τη σημασία της απόφασης αυτής, αναφέροντας πως «ποτέ ξανά δεν θα απειληθούν οι γυναίκες με φυλάκιση, εμποδίζοντας τις αποφάσεις για την αναπαραγωγική τους ζωή». Ωστόσο, πολλά μέλη του κινήματος κατά των αμβλώσεων του Εκουαδόρ, προχώρησαν σε καταγγελία της απόφασης του δικαστηρίου. Σε συνέντευξή της, η ιδρύτρια του Εθνικού Οικογενειακού Δικτύου ισχυρίστηκε ότι οι δικαστές δεν ανέλυσαν τα επιχειρήματα και των δύο πλευρών με διαφάνεια και υποστήριξε ότι πρέπει να διεξαχθεί ένα εθνικό δημοψήφισμα για το θέμα των αμβλώσεων. Ο Εθνικός Συνασπισμός Γυναικών του Εκουαδόρ, μία ομάδα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δήλωσε ότι πρόκειται για μία «ιστορική μέρα» και ότι θα συνεχίζουν να αγωνίζονται, προκειμένου να καταστεί νόμιμη η άμβλωση σε κάθε περίπτωση. Παράλληλα, ο εκλεγμένος Πρόεδρος Guillermo Lasso, ένας συντηρητικός καθολικός και υπέρ της ζωής, που αναλαμβάνει τα καθήκοντά του στις 24 Μαΐου, δήλωσε ότι είχε «πλήρη σεβασμό» για την απόφαση. «Η ανεξαρτησία των κυβερνητικών κλάδων και ο κοσμικός χαρακτήρας του κράτους είναι αρχές που δεν μπορούν να διαπραγματευτούν», ανέφερε όταν ρωτήθηκε για την απόφαση του δικαστηρίου.
Τι ίσχυε μέχρι στιγμής στο Εκουαδόρ;
To Εκουαδόρ απαγόρευσε για πρώτη φορά την άμβλωση το 1837, όταν η χώρα καθιέρωσε τον αρχικό ποινικό της κώδικα. Από το 1938, οπότε δημιουργήθηκαν εξαιρέσεις για γυναίκες των οποίων η υγεία κινδυνεύει και σε περιπτώσεις βιασμού, όταν το θύμα θεωρείται διανοητικά ανάπηρο, ο νόμος παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητος, αν και αποτελεί αντικείμενο εντατικής δημόσιας συζήτησης. Παρά τη σχεδόν πλήρη απαγόρευση, οι αξιωματούχοι υγείας κατέγραψαν 431.614 αμβλώσεις μεταξύ 2004 και 2014. Πολλές γυναίκες καταφεύγουν σε κρυφές διαδικασίες με διάφορους βαθμούς κινδύνου, έχοντας μερικές φορές θανατηφόρες συνέπειες. Η μη ασφαλής άμβλωση είναι μία από τις κύριες αιτίες τραυματισμού και θανάτου για τις γυναίκες και τα κορίτσια του Εκουαδόρ, αντιπροσωπεύοντας περισσότερο από το 15% των μητρικών θανάτων στη χώρα.
Οι γυναίκες που υποβάλλονται σε αμβλώσεις στο Εκουαδόρ αντιμετωπίζουν έως και τρία χρόνια φυλάκισης. Μέχρι πρόσφατα, το κράτος σπάνια επέβαλλε την απαγόρευση. Αν και η άμβλωση ήταν βαθιά στιγματισμένη και συχνά επικίνδυνη, εντούτοις θεωρήθηκε ιδιωτικό ζήτημα. Στη συνέχεια, ξεκινώντας πριν από μία δεκαετία, όταν οι φεμινίστριες και το θρησκευτικό δικαίωμα συγκρούστηκαν δημοσίως για νομικές μεταρρυθμίσεις, οι γυναίκες που αναζητούσαν ιατρική βοήθεια για επιπλοκές έκτρωσης ή άλλες μαιευτικές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης υπέστησαν ξαφνικά έλεγχο χωρίς προηγούμενο. Έκτοτε, οι έρευνες και οι διώξεις σχετικά με τις αμβλώσεις κλιμακώθηκαν απότομα. Από το 2015, σύμφωνα με κυβερνητικά στοιχεία, οι εισαγγελείς έχουν διερευνήσει τουλάχιστον 378 υποθέσεις γυναικών που διώχθηκαν για άμβλωση.
Από το 2018, η Εθνοσυνέλευση του Εκουαδόρ πραγματοποιούσε διαβουλεύσεις σχετικά με μεταρρυθμίσεις που αφορούν τον Ποινικό Κώδικα. Το ζήτημα της άμβλωσης υπήρξε κεντρικό θέμα. Έτσι, ξεκίνησε μία δημόσια συζήτηση για την αποποινικοποίηση της άμβλωσης και αυξήθηκαν οι φωνές υπέρ της αλλαγής του νομοθετικού πλαισίου, με σκοπό την προάσπιση της υγείας των κοριτσιών και των γυναικών που έχουν υποστεί σεξουαλική βία. Για πρώτη φορά, η κοινή γνώμη φάνηκε να τάσσεται υπέρ της αποποινικοποίησης των αμβλώσεων, ενώ το 73% των πολιτών του Εκουαδόρ πίστευε ότι μία γυναίκα δεν πρέπει να πάει φυλακή για έκτρωση. Κατά την περίοδο εκείνη, είχαν γίνει αρκετές διαδηλώσεις που κατέληξαν σε συγκρούσεις με ακτιβιστές υπέρ της άμβλωσης. Ειδικότερα, πολλές οργανώσεις υποστήριξαν ότι η απόφαση απόρριψης του νομοσχεδίου ισοδυναμεί με «θανατική ποινή» για όσες γυναίκες αναγκάζονταν να προσφύγουν στη λύση των παράνομων αμβλώσεων. Παρ’ όλα αυτά, η Εθνοσυνέλευση ψήφισε κατά της αποποινικοποίησης της άμβλωσης σε όλες τις περιπτώσεις βιασμών και εμβρυϊκών ανωμαλιών.
Εν κατακλείδι, οι αμβλώσεις θεωρούνται μέχρι και σήμερα ένα βαθιά διχαστικό ζήτημα στη Λατινική Αμερική, όπου οι περισσότερες χώρες έχουν θεσπίσει αυστηρούς νόμους που απαγορεύουν τις αμβλώσεις. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια έχει ξεκινήσει ένα κύμα υποστήριξης των δικαιωμάτων των γυναικών σε όλη τη Λατινική Αμερική, όπου οι οργανώσεις για τα δικαιώματα των γυναικών πιέζουν για αλλαγή των νόμων περί άμβλωσης. Αξίζει να σημειωθεί πως τον Ιανουάριο, η Αργεντινή έγινε η τέταρτη χώρα στην περιοχή -μετά την Κούβα, τη Γουιάνα και την Ουρουγουάη- που επέτρεψε τον επιλεκτικό τερματισμό της εγκυμοσύνης. Πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα που ανοίγει έναν νέο δρόμο για την επέκταση των αναπαραγωγικών και γυναικείων δικαιωμάτων στη συντηρητική αυτή χώρα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ecuador court decriminalises abortion in rape cases, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- Ecuador’s top court decriminalises abortion in rape cases, France24, διαθέσιμο εδώ
- Ecuador abortion: Terminations in cases of rape decriminalised, BBC, διαθέσιμο εδώ
- ‘Big step but not enough’: Ecuador debates easing abortion law in rape cases, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Clashes erupt after Ecuador fails to decriminalize abortion for rape victims, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
