της Μαρίας Κελεπούρη,
Από το 2005 και κάθε χρόνο, στη Μεγάλη Βρετανία λαμβάνει χώρα η τελετή απονομής του International Booker Prize, το οποίο απευθύνεται σε συγγραφείς, που ανεξαρτήτως εθνικότητας έχουν μεταφράσει το μυθιστόρημά τους στην αγγλική γλώσσα. Το συγκεκριμένο βραβείο αποτελεί κατά κάποιο τρόπο επέκταση του The Booker Prize, που έχει συσταθεί ήδη από το 1969 με ιδρυτές τους Tom Maschler και Graham C Greene, αποσκοπώντας να προωθήσει την λογοτεχνική ανάγνωση, αλλά και να ενθαρρύνει νέους συγγραφείς.
Το Διεθνές Βραβείο Μπούκερ απονέμεται από το Booker Prize Foundation στο βιβλίο που έχει κριθεί μεταξύ των υπόλοιπων υποψηφίων, ως το καλύτερο έργο μυθοπλασίας κάθε χρονιάς. Ο νικητής αποκτά μαζί με αυτό, ένα χρηματικό έπαθλο αξίας 50.000 λιρών Αγγλίας, που μοιράζονται ισόποσα στον συγγραφέα και στον μεταφραστή, εφόσον το πρωτότυπο δεν είναι γραμμένο στην αγγλική γλώσσα. Αυτό αποτελεί και το μοναδικό κριτήριο συμμετοχής σε αυτόν τον διαγωνισμό, δίνοντας την δυνατότητα σε λογοτέχνες από όλο τον κόσμο να μοιραστούν τα έργα τους με το ευρύ κοινό και φυσικά να διεκδικήσουν ένα διεθνές βραβείο για το βιογραφικό τους.
Ο Ισμαήλ Κανταρέ, αλβανικής καταγωγής, ήταν ο πρώτος νικητής του βραβείου, το οποίο έλαβε σε μια τελετή στο Εδιμβούργο το καλοκαίρι του 2005. Πέρυσι η απονομή δεν πραγματοποιήθηκε λόγω της πανδημίας, όμως φέτος έχει προγραμματιστεί μια ηλεκτρονική εκδήλωση στις 2 Ιουνίου.
Τα έξι βιβλία που κατάφεραν να φτάσουν στο τελικό στάδιο προέρχονται από συγγραφείς, οι οποίοι έχοντας πολλές φορές ως υπόβαθρο ένα ιστορικό γεγονός, κατορθώνουν με μαεστρία να πλέξουν τον ρεαλισμό του παρελθόντος με φανταστικά στοιχεία, πάντα με ένα βλέμμα που κοιτάζει στο μέλλον. Έτσι, οι αναμνήσεις συμπληρώνουν τις επιστημονικές ανακαλύψεις, δίνοντας την αίσθηση πως σε ένα μυθολογικό σύμπαν τα πάντα συνδέονται, δημιουργώντας ένα κράμα συναισθημάτων.
Το “At Night All Blood is Black” του David Diop, που μεταφράστηκε από τα γαλλικά χάρη στην Anna Moschovakis, εντοπίζει δύο Σενεγάλους στις τάφρους του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Οι δύο στρατιώτες, που μάχονται υπέρ της Γαλλίας, έχουν μια αδελφική σχέση, γι’ αυτό και ο θανάσιμος τραυματισμός του ενός αφήνει τον άλλο έρημο μπροστά στην αγριότητα του πολέμου, στην ταχύτητα των εξελίξεων, στο ρίσκο της επιβίωσης αλλά και στην αναμέτρηση του εαυτού του με το θάρρος που πρέπει να βρει για να μην απογοητεύσει το νεκρό φίλο του.
Η Αργεντίνα Mariana Enríquez συμμετέχει στον διαγωνισμό με το “The Dangers of Smoking in Bed”, που μεταφράστηκε στα αγγλικά από την Megan McDowell. Ο συνδυασμός του τρόμου και της φαντασίας στήνει ένα δελεαστικό σκηνικό, στο οποίο οι χαρακτήρες, υπό την επιρροή της εφηβικής παρορμητικότητας, παρασέρνονται σε ένα παιχνίδι ανάμεσα στο πραγματικό και στο μη συνειδητό. Χωρίς να λείπουν οι νύξεις σε κοινωνικά ζητήματα και στο πως αυτά αντιμετωπίζονται σήμερα, το βιβλίο καταλήγει σε μια περίπλοκη κατάσταση και σε ένα ηθικό δίλλημα.
Ανάμεσα στα υποψήφια βιβλία βρίσκεται και το “When We Cease to Understand the World” του Benjamín Labatut, μεταφρασμένο από τα Ισπανικά μέσω του Adrian Nathan West. Ένα γράμμα, που φτάνει στα χέρια του Αϊνστάιν κατά την διάρκεια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, αποτελεί το νήμα που θα ξετυλίξει μια σειρά από ανακαλύψεις και εφευρέσεις, φέρνοντας, όμως, τους επιστήμονες αντιμέτωπους με μια μορφή του κόσμου, που ούτε καν φανταζόντουσαν. Σ’ αυτό το κομβικό σημείο ο συγγραφέας θέτει εμμέσως, αλλά απολύτως εύλογα το ερώτημα για το ποιο τελικά θα είναι το αποτέλεσμα της τεχνολογικής προόδου για την ανθρωπότητα. Τι ρόλο παίζει ο ανθρώπινος παράγοντας και ποιο θα είναι το τίμημα των προσωπικών φιλοδοξιών;
Στη λίστα εντοπίζουμε επίσης και το “The Employees” της Olga Ravn, που διατίθεται στην αγγλική γλώσσα από τον Martin Aitken. Ένα βιβλίο επιστημονικής φαντασίας αλλά διαποτισμένο από την απλότητα που διακρίνει τους ανθρώπους, όταν προσπαθούν να κατανοήσουν κάτι ξένο γι’ αυτούς. Όταν σε ένα πλοίο έρχονται αντικείμενα από τον πλανήτη New Discovery, το πλήρωμα αναστατώνεται, όμως άνθρωποι και ανθρωποειδή αναπτύσσουν επικοινωνία και προσπαθούν να παρατηρήσουν ο ένας τον άλλο, συνειδητοποιώντας πως τα κοινά είναι περισσότερα από τις διαφορές.
Από τα ρωσικά η Sasha Dugdale μετέφρασε το “In Memory of Memory” της Maria Stepanova. Η συγγραφέας ανακαλύπτοντας αναμνήσεις αποτυπωμένες σε γράμματα, φωτογραφίες και ντοκουμέντα, δημιουργεί ένα έργο αφιερωμένο στην μνήμη της Εβραίας θείας της και όλων των εβραίων που διώχθηκαν και δολοφονήθηκαν με φρικτό τρόπο. Μια αναδρομή στο παρελθόν, ένα ταξίδι που αναβιώνει τα γεγονότα και μέσα από μια προσωπική ιστορία αγγίζει την ιστορική μας μνήμη.
Το “The War of the Poor” του Γάλλου Éric Vuillard, μεταφρασμένο από τον Mark Polizzotti, είναι το τελευταίο εκ των υποψήφιων βιβλίων. Η πλοκή του μας επιστρέφει στην Προτεσταντική μεταρρύθμιση του 16ου αιώνα, κατά την οποία ο Thomas Muntzer, μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, αναδεικνύεται σε ηγέτη των χωρικών, προκειμένου να υπερασπιστεί τα δικαιώματά τους έναντι των αυθαιρεσιών της ανώτερης αστικής τάξης. Η ισότητα ανάγεται σε κύριο αίτημά τους και αποτελεί την αιτία έναρξης των εξεγέρσεων. Μπορεί η πλοκή να αφορά ένα παρελθοντικό γεγονός, όμως οι έννοιες που πραγματεύεται παραμένουν επίκαιρες. Μ’ αυτό τον τρόπο ο συγγραφέας πετυχαίνει την σύνδεση με το παρόν, υπενθυμίζοντάς μας πως η ισότητα σε όλα τα επίπεδα δεν έχει επιτευχθεί, ακόμα κι αν νομίζουμε ότι έχει ή έχουμε πέσει στην παγίδα ή εθελοτυφλούμε.
Τα προαναφερθέντα βιβλία έχουν βραβευτεί στην χώρα τους, ενώ θα πρέπει να σημειωθεί πως όλοι οι υποψήφιοι είναι πρωτοεμφανιζόμενοι εκτός από την μεταφράστρια Megan McDowell. Τώρα μόνο μένει να δούμε ποιο θα είναι το νικητήριο δίδυμο. Εκείνοι που επέλεξαν να συγκινήσουν με ιστορίες του παρελθόντος και τον απόηχό τους ή αυτοί που μας σύστησαν την πραγματικότητα ενός μελλοντικού κόσμου;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The International Booker Prize 2021, thebookerprizes.com, διαθέσιμο εδώ
