Της Άννας Τσεκάνι,
Η Ιρένα Σέντλερ ήταν κοινωνική λειτουργός, νοσηλεύτρια και ισχυρό μέλος της αντίστασης κατά τη διάρκεια της ναζιστικής περιόδου, η οποία κατάφερε να σώσει πάνω από 2.500 παιδιά από βέβαιο θάνατο.
Η Ιρένα Σέντλερ (Irena Stanislawa Sendler) γεννήθηκε στις 15 Φεβρουαρίου 1910, στην πόλη Otwock της Βαρσοβίας. Παρά το γεγονός, ότι ήταν καθολική, από μικρή έκανε παρέα με αρκετούς Εβραίους. Ο πατέρας της, Stanislaw Krzyzanowski, ήταν ο μοναδικός ιατρός, ο οποίος αναλάμβανε Εβραίους ασθενείς την εποχή εκείνη, ωστόσο πέθανε, όταν η Ιρένα ήταν ακόμα 7 χρόνων από τύφο.
Μετά τον θάνατό του, τη μόρφωση της Ιρένα ανέλαβε η εβραϊκή κοινότητα προς τιμήν του ανιδιοτελούς έργου, που είχε προσφέρει. Σπούδασε πολωνική λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας, αλλά εκδιώχθηκε από αυτό για 3 χρόνια, καθώς είχε διαμαρτυρηθεί για τις διακρίσεις, που συνέβαιναν εις βάρος των Εβραίων συμφοιτητών της.
Τα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η Ιρένα παρείχε τις υπηρεσίες της στο Τμήμα Πρόνοιας του δήμου της Βαρσοβίας, οργάνωνε συσσίτια σε κάθε γειτονία της πόλης, παρείχε οικονομική αρωγή σε ανθρώπους που το είχαν ανάγκη και βίωσε τον εκτοπισμό των Εβραίων από την πρώτη γραμμή.
Τον Οκτώβρη του 1940, οι γερμανικές αρχές αποφάσισαν να δημιουργήσουν γκέτο μέσα στην πόλη της Βαρσοβίας, για να απομονώσουν ολοκληρωτικά τους Εβραίους. Στο γκέτο αυτό ζούσαν πάνω από 400.000 άνθρωποι, ενώ, σε συνδυασμό με την ελάχιστη τροφή, τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης και την απουσία ιατρικής περίθαλψης, τα ποσοστά θνησιμότητας συνεχώς μεγάλωναν.
Έτσι, επινόησε τρόπους, για να μπει μέσα στο γκέτο με την ιδιότητα της νοσηλεύτριας, ήρθε σε επαφή με ακτιβιστές της εβραϊκής οργάνωσης πρόνοιας και προσπάθησε να καταστείλει τον σφαγιασμό λιγότερων Εβραίων.
Με αυτόν ακριβώς τον σκοπό ιδρύθηκε και το Συμβούλιο βοήθειας προς τους Εβραίους, που ονομάστηκε Ζεγκότα, στο οποίο η Ιρένα ήταν από τα βασικά μέλη και είχε το κωδικό όνομα Γιολάντα. Η Ιρένα με τη στολή της νοσοκόμας προσπαθούσε να διασώσει όσο το δυνατόν περισσότερα παιδιά, τα οποία άλλοτε τα φυγάδευε σε φέρετρα και άλλοτε σε σακιά. Μάλιστα, φημολογείται πως κατάφερε να σώσει πάνω από 2.500 παιδιά.
Μετά την απελευθέρωση της Βαρσοβίας, το 1945, η Ιρένα ξεκίνησε τον αγώνα της επιστροφής των παιδιών στις οικογένειές τους. Εκείνη και οι συνεργάτες της είχαν προνοήσει να φυλάξουν τα στοιχεία προέλευσης των παιδιών σε βάζα, τα οποία έκρυψαν μέσα στη γη.
Ωστόσο, οι ηρωικές ημέρες θα λάμβαναν τέλος, μετά τη σύλληψη της Ιρένα. Η ηρωίδα ακτιβίστρια συνελήφθη, βασανίστηκε επί 8 εβδομάδες στη φυλακή Pawiak, αλλά δεν πρόδωσε ποτέ ούτε τα πιστεύω της ούτε τους συναγωνιστές της. Παρά το γεγονός, ότι ορίστηκε ημερομηνία εκτέλεσης, δεν περατώθηκε ποτέ, λόγω της δωροδοκίας ενός φρουρού από τη Ζεγκότα.
Η καταδίκη της σε θάνατο δεν την εμπόδισε να συνεχίσει αργότερα τις δραστηριότητές της, γνωρίζοντας, φυσικά, πως παρακολουθούνται τα ίχνη της. Το γεγονός αυτό την εμπόδισε μόνο να βρίσκεται στην κηδεία της μητέρας της.
Η Ιρένα Σέντλερ πέθανε στις 12 Μαΐου 2008 και θεωρείται πλέον μια εθνική ηρωίδα για την Πολωνία. Έλαβε πολλά βραβεία προς τιμήν του έργου, που είχε προσφέρει, ενώ το 2007 προτάθηκε και για Βραβείο Νόμπελ.
Ο τρόπος με τον οποίο γνωρίζουμε σήμερα το έργο της Ιρένα Σέντλερ είναι αρκετά παράδοξος: 4 κορίτσια άρχισαν να γράφουν για τη ζωή της Σέντλερ στο πλαίσιο μίας σχολικής εργασίας. Χάρη σε αυτές αναγνωρίστηκε το μέχρι πρότινος άγνωστο έργο, το οποίο έγινε ταινία, με τίτλο Life in a jar, και αργότερα βιβλίο.
