Της Εμμανουέλας Μπουλταδάκη,
Πολλά κράτη επιθυμούν να ενταχθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό συμβαίνει δεδομένου ότι η τελευταία έχει εξελιχθεί σε ένα ισχυρό μόρφωμα το οποίο προσφέρει πολλά προνόμια και δυνατότητες στα κράτη που αποφασίζουν να γίνουν μέλη. Ανάμεσα σε άλλα, δυο κράτη τα οποία θέλουν να ενταχθούν είναι η Αλβανία και το Κόσοβο. Η Αλβανία υπέβαλε αίτηση για να προσχωρήσει στην EE στις 28 Απριλίου του 2009 και μετά από έγκριση, της χορηγήθηκε καθεστώς υποψήφιας χώρας το 2014. Ωστόσο από τότε η ενταξιακή της πορεία έχει καθυστερήσει. Αυτό συμβαίνει διότι, σύμφωνα με την Ένωση, η Αλβανία δεν πληροί όλα τα κριτήρια της Κοπεγχάγης (τα κριτήρια που πρέπει να πληροί ένα κράτος για να ενταχθεί στην EE). Πιο συγκεκριμένα, η διαφθορά στη πολιτική σκηνή, η απουσία συνταγματικού δικαστηρίου και το οργανωμένο έγκλημα την απομακρύνουν από τα ευρωπαϊκά ιδεώδη και αποτελούν τροχοπέδη για την ενσωμάτωση της στην EE. Επίσης, η Γαλλία και η Ολλανδία έβαλαν περαιτέρω εμπόδια στο ζήτημα της ένταξης της Αλβανίας εξαιτίας της εισόδου Αλβανών στην Γαλλία και της δράσης αλβανικών δικτύων οργανωμένου εγκλήματος στην Ολλανδία αντίστοιχα. Κατά συνέπεια, η έναρξη των διαπραγματεύσεων για την ένταξη αναβλήθηκε μέχρι τη Σύνοδο στο Ζάγκρεμπ το Μάιο του 2020 και μέχρι σήμερα παρουσιάζει ελάχιστη πρόοδο.
Όσον αφορά το Κόσοβο, ή αλλιώς Κοσσυφοπέδιο, το συγκεκριμένο μερικώς αναγνωρισμένο κράτος αποτελεί μια ιδιάζουσα περίπτωση. Έχοντας ανακηρύξει μονομερώς την ανεξαρτησία του από τη Σερβία το 2008, πασχίζει μέχρι και σήμερα για διεθνή αναγνώριση. Παρά το γεγονός ότι έχει αναγνωρισθεί ήδη από 98 κράτη-μέλη του ΟΗΕ (πολλά από τα οποία είναι και μέλη της EE) και παρά την εξομάλυνση των σχέσεων του με τη Σερβία μέσω τις Συμφωνίας των Βρυξελλών, το Κόσοβο δεν έχει αναγνωρισθεί ακόμα ως επίσημο κράτος από την Σερβία και από 4 κράτη-μέλη της Ένωσης (Ισπανία, Ελλάδα, Κύπρος, Σλοβακία, Ρουμανία), γεγονός το οποίο δυσχεραίνει την ενταξιακή του πορεία. Τα 4 αυτά κράτη φαίνεται να είναι ιδιαίτερα αρνητικά στη παραχώρηση της αναγνώρισης, καθώς δεν θέλουν να κινητοποιήσουν πιθανές διεκδικήσεις για αυτοδιάθεση σε περιοχές του άμεσου ενδιαφέροντος τους. Επίσης, η EE τονίζει ότι, για να αποκτήσει το Κόσοβο την ταυτότητα κράτους-μέλους της Ένωσης, καθίσταται απαραίτητος ο διάλογος μεταξύ Βελιγραδίου και Πρίστινας σχετικά με την εύρεση λύσης αναφορικά με την αναγνώριση από τη Σερβία. Αυτή η απάθεια της Ένωσης και η έλλειψη ενεργούς δράσης σχετικά με την ένταξη των δύο χωρών έχει ως αποτέλεσμα να έρθουν οι δυο τελευταίες πιο κοντά και να ενδυναμωθούν οι σχέσεις τους και ταυτόχρονα να αποστασιοποιηθούν από την ΕΕ.
Η φιλία που συνδέει τα 2 κράτη δεν αποτελεί καινούργιο φαινόμενο. Ειδικότερα, η Αλβανία παρείχε άσυλο σε μετανάστες από το Κόσοβο κατά τη διάρκεια των δύο πολέμων του τελευταίου με τη Σερβία. Στη συνέχεια, ήταν από τα πρώτα κράτη που έσπευσαν να αναγνωρίσουν το Κόσοβο ως επίσημο κράτος στις 18 Φεβρουαρίου 2008 – μια μέρα μετά την διακήρυξη της ανεξαρτησίας του. Επίσης, ένα κοινό στοιχείο μεταξύ των δύο χωρών είναι το γεγονός ότι στην πλειοψηφία των Κοσοβάρων το 92% είναι αλβανόφωνοι, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζονται ως αδερφό έθνος από την Αλβανία. Μάλιστα ο Αλβανός πρωθυπουργός, Edi Rama, είχε δηλώσει χαρακτηριστικά ότι «οι Αλβανοί στην Αλβανία και το Κοσσυφοπέδιο είναι αδέλφια που ζουν σήμερα σε δύο διαφορετικές χώρες και πρέπει να ενωθούν». Αυτή η δήλωση είχε προκαλέσει πλήθος αντιδράσεων διεθνώς, καθώς θεωρήθηκε ότι αναβιώνει την ιδέα για τη Μεγάλη Αλβανία και κατ’ επέκταση τον αλβανικό εθνικισμό. Τόνισε, επιπλέον, ότι η Σερβία είναι απαραίτητο να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα και να αναγνωρίσει το Κόσοβο. Γίνεται, λοιπόν, αντιληπτό ότι η Αλβανική πλευρά επιθυμεί μια μελλοντική ένωση με το Κόσοβο.
Την ίδια επιθυμία φαίνεται να συμμερίζεται από τη πλευρά του και το Κόσοβο. Το 2019, ο τότε πρωθυπουργός του Κοσόβου απείλησε ότι θα διεξάγει δημοψήφισμα για ένωση με την Αλβανία, παρά το γεγονός ότι το Σύνταγμα είχε έλλειψη μηχανισμού που θα χρειάζονταν για ένα τέτοιο εγχείρημα. Επιπρόσθετα, ο πρωθυπουργός, Albin Kurti, και το εθνικιστικό κόμμα του «Αυτοδιάθεση» (Vetëvendosje) υποστήριξαν μια τέτοια ένωση και μάλιστα ήταν υπέρ της αποχώρησης της αστυνομικής και πολιτικής διοίκησης της ΕΕ από το Κόσοβο. Ο Kurti δήλωσε λίγες μέρες μετά την εκλογή του ότι, αν περάσει ένα εύλογο χρονικό διάστημα που θα έχει ισχυροποιηθεί το Κόσοβο σαν κράτος, τότε σε περίπτωση δημοψηφίσματος για την ένωση της χώρας του με την Αλβανία θα ψήφιζε το «ναι». Μάλιστα, το Νοέμβριο του 2020, το κόμμα «Αυτοδιάθεση», με αφορμή την επέτειο για την ανεξαρτησία της Αλβανίας, έκανε πορεία για να διαμαρτυρηθεί για το καθεστώς των διοδίων του αυτοκινητόδρομου Αλβανίας-Κοσσυφοπεδίου και για να προωθήσει την ιδέα μιας κοινής αγοράς μεταξύ των δύο χωρών, γεγονός που σχολιάστηκε αρνητικά από τον Ράμα, ο οποίος θεωρούσε ακατάλληλη την επιλογή της ημέρας της επετείου. Επιπλέον, αυτή η ένωση φαίνεται δελεαστική σε πολλούς Κοσοβάρους, καθώς θα παρέχει ασφάλεια και θα λειτουργήσει ως αντίβαρο στην επιθετική συμπεριφορά της Σερβίας έναντι του Κοσόβου. Αποτελεί επίσης και εναλλακτική λύση στη περίπτωση που οι διαπραγματεύσεις με την ΕΕ αποβούν άκαρπες και μπορεί να χαρακτηριστεί και ως μέσο πίεσης από την πλευρά του Κοσόβου για να προβάλλει τα συμφέροντα του στην ΕΕ.
Η αποτυχία της ΕΕ να διαμορφώσει μια ενιαία πολιτική η οποία θα αντιμετώπιζε το Κόσοβο ως ένα εν δυνάμει ισότιμο μέλος συγκριτικά με τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη, καθώς και η μη άρση της visa για τους πολίτες του Κοσόβου για τις μετακινήσεις εντός των χωρών της ΕΕ ερμηνεύονται από τους Κοσοβάρους ως προδοσία από τη πλευρά της Ένωσης. Καταλήγοντας, αυτή η αναδυόμενη επιθυμία για ένωση και από τις δύο χώρες είναι προφανές ότι αποτελεί απότοκο της ανεπαρκούς διαχείρισης του θέματος του Κοσόβου τόσο από τη πλευρά της ΕΕ όσο και από τη διεθνή κοινότητα στο σύνολο της και από την αποτυχία τους να εντάξουν το Κόσοβο ως ισάξιο μέλος της διεθνούς κοινωνίας. Κρίνεται, λοιπόν, απαραίτητη η ενεργοποίηση της Ένωσης και η ενασχόληση της με τις δύο αυτές υποψήφιες προς ένταξη χώρες για να αποτραπεί μια πιθανή, ασύμφορη για την ΕΕ συνεργασία τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- How EU enlargement apathy could push Kosovo and Albania to join forces, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- I would vote to unify Albania and Kosovo, election winner Albin Kurti tells Euronews, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Αλβανία, Consilium, διαθέσιμο εδώ
