Της Παναγιώτας Μπάζιου,
Το «Κορίτσι», σε σκηνοθεσία του Βέλγου Lukas Dhont, δεν αποτελεί άλλη μια ταινία που παρουσιάζει την ζωή ενός διεμφυλικού ατόμου σε ένα οικογενειακό και ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον εχθρικό και ρατσιστικό. Αντίθετα, φωτίζεται η «πάλη» της έφηβης τρανς, Λάρα, με τον ίδιο της τον εαυτό, καθώς ξεκινά τη διαδικασία της φυλομετάβασης. Πρόκειται, τελικά, για μια εσωτερική σύγκρουση, που αποδεικνύεται σκληρότερη από κάθε άλλη.
Ο Dhont εμπνέεται από την αληθινή ιστορία της Nora Monsecour, μιας δεκαπεντάχρονης τρανς κοπέλας, η οποία ζητά να ενταχθεί στο γυναικείο τμήμα της Σχολής Χορού, όπου φοιτά. Έχει συναίσθηση της ταυτότητάς της, αποδέχεται τον εαυτό της και ο Dhont δε μπορεί παρά να την θαυμάσει γι’ αυτό.
Η πρωταγωνίστριά μας, την οποία υποδύεται ο χορευτής Victor Polster (χωρίς προηγούμενη εμπειρία στο χώρο της υποκριτικής), παρουσιάζει ομοιότητες με την Nora. Η Λάρα είναι αποφασισμένη να γίνει μπαλαρίνα. Διεκδικεί και πετυχαίνει να καταλάβει τη θέση της σε μια από τις κορυφαίες σχολές μπαλέτου του Βελγίου. Απολαμβάνει την αγάπη του μπαμπά και του μικρότερου αδερφού της, ενώ παρακολουθείται από γιατρό και ψυχίατρο, ώστε να την βοηθήσουν στην ορμονοθεραπεία, την οποία αρχίζει με μεγάλη χαρά. Κανείς δεν προσπαθεί να της αλλάξει γνώμη, κανείς δεν την εμποδίζει να επαναπροσδιορίσει το φύλο της. Ακόμα και οι συμμαθητές της στο σχολείο την αποδέχονται, αν και δεν λείπουν κάποια περιστατικά bullying. Η Λάρα δεν είναι ένα περιθωριοποιημένο κορίτσι, όμως είναι φανερό πως υποφέρει.
Η ίδια είναι υπερβολικά σκληρή με τον εαυτό της. Οι πουέντ, τις οποίες μόλις ξεκίνησε να φορά την πονούν, οι πρόβες είναι εξαντλητικές για το σώμα της, που βιολογικά διαφέρει από το γυναικείο, δεν τρώει, αποφεύγει να πίνει νερό, ώστε να μην χρειάζεται να χρησιμοποιεί την τουαλέτα, ενώ σε κάθε πρόβα χρησιμοποιεί ταινίες για να κρύβει το πέος της. Αισθάνεται πως έχει γεννηθεί σε λάθος σώμα και φαίνεται να νιώθει απέχθεια για το μικρό της στήθος και τα γεννητικά της όργανα. Σε πολλές σκηνές, ο θεατής την παρακολουθεί να αντικρίζει το σώμα της στον καθρέφτη, αποφεύγοντας να κοιτάξει εκείνο ακριβώς το μέρος που μισεί πιο πολύ και όταν τελικά το κάνει, κλαίει. Ζει σε πλήρη δυσαρμονία με την βιολογική της ταυτότητα και αυτή η δυσφορία φύλου έχει επιπτώσεις στην ψυχική υγεία της και την συμπεριφορά της. Είναι ντροπαλή, ήσυχη και συχνά θλιμμένη, χωρίς να θέλει να συζητήσει ό,τι την απασχολεί με τον πατέρα της ή τον ψυχίατρο που την παρακολουθεί. Το αγγελικό -πλην- θλιμμένο της πρόσωπο φωτίζεται μόνο όταν μιλά για την επερχόμενη επέμβαση και φαντάζεται το αποτέλεσμα.
Η Λάρα ωθεί συνεχώς το σώμα της στα όριά του και τελικά καταρρέει, γεγονός που έχει επιπτώσεις τόσο στις επιδόσεις της στη σχολή όσο και στην διαδικασία της φυλομετάβασης. Αυτή η κατάληξη (spoiler alert για όποιον θα ήθελε να δει την ταινία!) αποτελεί και την αφορμή για την λήψη μιας απόφασης, η οποία θέτει σε κίνδυνο τη σωματική ακεραιότητα και τη ζωή της. Όχι, η Λάρα δεν θέλει να πεθάνει, δεν έχει αυτοκτονικές τάσεις. Ωστόσο, δεν αντέχει τον ίδιο της τον εαυτό και τα αποτελέσματα της θεραπείας της αργούν να φανούν, επιδεινώνοντας την συναισθηματική της κατάσταση και την ψυχική υγεία της. Έτσι, ενώ όλοι απουσιάζουν από το σπίτι, με ένα ψαλίδι και μπροστά από εκείνον τον καθρέφτη στον οποίο τόσες φορές έχει κοιτάξει το σώμα της με απέχθεια, ακρωτηριάζει τα γεννητικά της όργανα. Έχει φροντίσει, βέβαια, να καλέσει ασθενοφόρο, ώστε να σωθεί και πράγματι τα καταφέρνει. Πρόκειται, σίγουρα, για μία αμφιλεγόμενη ενέργεια, η οποία συνιστά και την κορύφωση της ταινίας. Πάντως, στην τελευταία σκηνή της η κοπέλα είναι φανερά διαφορετική, με περισσότερη αυτοπεποίθηση, σταθερό βήμα κι ένα αδιόρατο χαμόγελο να ζωγραφίζεται στο πρόσωπό της. Τελικά, όπως η Nora, έτσι και η έφηβη Λάρα αποδέχτηκε τον θηλυκό εαυτό της και ίσως κατάφερε να τον αγαπήσει.
Η σκηνοθεσία του Dhont μας επιτρέπει να ακολουθήσουμε τη Λάρα σε αυτό το ταξίδι προς την ενηλικίωση και -το πιο σημαντικό- προς την εσωτερική ελευθερία. Ο φωτισμός είναι φυσικός, αποδίδοντας ρεαλισμό σε κάθε σκηνή. Ταυτόχρονα, η έλλειψη μουσικής στη διάρκεια της ταινίας υπηρετεί αυτόν ακριβώς τον ρεαλισμό. Μπορούμε να ακούσουμε καθαρά το ήχο των πουέντ που χτυπούν το δάπεδο της αίθουσας, μαρτυρώντας την σκληρή προσπάθεια της πρωταγωνίστριας, την αποφασιστικότητά της, αλλά και τον ήχο κάθε ανάσας που πασχίζει να πάρει, ενώ καταπονεί το σώμα της σα να το τιμωρεί.
Ο Victor Polster δεν μιλά τόσο στην ταινία. Ίσως ο σκηνοθέτης δίστασε, λόγω της υποκριτικής απειρίας του χορευτή, όμως ο Victor φαίνεται να «φωνάζει» μέσω του σώματός του, ενώ χορεύει, κι εκείνου του βλέμματος γεμάτο θλίψη και απέχθεια, φωτισμένο ώρες ώρες με ελπίδα και ανυπομονησία. Μπορεί να μην είναι τρανς άτομο, γεγονός που έχει εγείρει αντιδράσεις στην ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, αλλά δεν θα μπορούσε κανείς να αρνηθεί πως ενσαρκώνει εξαιρετικά το ρόλο της Λάρα.
Το «Κορίτσι» μας συγκινεί βαθιά και μας προβληματίζει. Η Λάρα έχει όλη εκείνη τη στήριξη που χρειάζεται, ώστε να επαναπροσδιορίσει το φύλο της και να αποδεχτεί τον εαυτό της αλλά και σε αυτή την περίπτωση ζει δυστυχισμένη, αγχωμένη πως: «δεν θα αλλάξει τίποτα», δεν θα πετύχει το τολμηρό εγχείρημά της. Οι συγγενείς, ο αδελφός, ο πατέρας της είναι δίπλα της, χωρίς να την κρίνουν, ανησυχώντας μόνο και φροντίζοντάς την. Την ενθαρρύνουν, την συγχαίρουν για το θάρρος της τη στιγμή που εκείνη εξομολογείται πως δεν θέλει να αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση, «απλά θέλει να είναι ένα κορίτσι». Και σε αυτό το σημείο, τελικά αναρωτιόμαστε: πόσο δύσκολο είναι για ένα τρανς άτομο, εκτός από τον εαυτό του, να έχει να αντιμετωπίσει κι ένα καθόλου υποστηρικτικό περιβάλλον εντός της ρατσιστικής κοινωνίας;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- «Κορίτσι», flix.gr, διαθέσιμο εδώ.
- “Girl” Review: A Transgender Portrait of Uncommon Depth, nytimes.com, διαθέσιμο εδώ.
- “Girl” director on Screening Trans Film Now: Let’s invite Trump to Come Watch”, thewrap.com, διαθέσιμο εδώ.
