Της Ελένης Μουνδούρη,
Στην καρδιά του Βερολίνου, στην περιοχή Mitte, μέσα στον ποταμό Spree, υπάρχει ένα μικρό νησάκι το οποίο πράγματι -όπως μαρτυρά και το όνομά του- στεγάζει πέντε μουσεία, πέντε πολιτισμικά θησαυροφυλάκια. Οικοδομημένα μεταξύ του 1824 και του 1930, χαράζουν την πολιτισμική ανάπτυξη με το πέρασμα των χρόνων. Με τον πιο όμορφο τρόπο απεικονίζουν την εξέλιξη του σχεδιασμού των μουσείων από τον 19ο αιώνα, καθώς οι συλλογές τους φιλοξενούν έργα που χρονολογούνται έξι χιλιάδες χρόνια πριν. Η σημασία του νησιού ενισχύεται ακόμα περισσότερο από την προσεγμένη και εξαιρετικής ποιότητας αρχιτεκτονική των κτιρίων, που επιμελήθηκαν κάποιοι από τους γνωστότερους και πιο σημαντικούς αρχιτέκτονες της Πρωσίας. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που το έτος 1999 απονεμήθηκε στο νησί ο τίτλος «Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς» από την UNESCO.
Το νησί, αρχικά, επρόκειτο για μια κατοικημένη περιοχή, ενώ η ανέγερση του πρώτου μουσείου, του Altes Museum, πραγματοποιήθηκε για να στεγάζει τις βασιλικές συλλογές, συγκεντρωμένες σε έναν χώρο, όπου θα ήταν προσβάσιμες για το κοινό. Βέβαια, είναι σημαντικό να αναφερθεί πως μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα η πρόσβαση στο μουσείο αφορούσε τις ανώτερες κοινωνικά τάξεις, γεγονός όμως το οποίο άρχιζε τότε να αλλάζει. Η ιδέα αυτή, ενός μουσείου ανοιχτό για όλους, έχει τις ρίζες της στις ιδέες του διαφωτισμού. Και τα πέντε μουσεία είναι με τέτοιο τρόπο σχεδιασμένα, ώστε να υπηρετούν με τον καλύτερο και πιο αληθινό τρόπο τις συλλογές που φιλοξενούν το καθένα. Δίνουν, μάλιστα, με τον τρόπο αυτό την αίσθηση ότι τα εκθέματα αποτελούν στην πραγματικότητα διακοσμητικά αντικείμενα του χώρου, αφού τόσο πολύ ταιριάζουν με την αρχιτεκτονική των κτιρίων. Την ίδια στιγμή, όμως, διατηρούν μεταξύ τους εμφανή αρχιτεκτονική συνοχή. Ας ρίξουμε λοιπόν, μια ματιά στα μουσεία τα οποία ευθύνονται για την μετονομασία του “Spree Island” σε “Museum Island” και του χάρισαν, μάλιστα, και τον τίτλο «Παγκόσμια Κληρονομιά».
Το πρώτο Μουσείο, όπως ήδη αναφέραμε, είναι το Altes Museum. Αποτελεί την κοιτίδα όλων των δημοσίων μουσείων του Βερολίνου. Οι εργασίες για την κατασκευή του ξεκίνησαν το 1823 και το έργο ολοκληρώθηκε το 1830 από τον Karl Friedrich Schinkel. Κατασκευάστηκε ακριβώς απέναντι από το αρχικό παλάτι και δίπλα στον Καθεδρικό Ναό. Μέχρι και σήμερα αποτελεί ένα από τα πιο εντυπωσιακά κτίρια της Ευρώπης, ενώ φιλοξενεί κλασικά γλυπτά από την αρχαία Ελλάδα και Ρώμη, που βρίσκονται σε απόλυτη αρμονία με το κτίριο. Δομημένο από τον Friedrich August Stuler, μαθητή του Schinkel, οι εργασίες για το Neues Museum (New Museum) ξεκίνησαν το έτος 1843 και ολοκληρώθηκαν το 1855. Η κατασκευή του αποτέλεσε ορόσημο για την εποχή, καθώς νέες και πρωτόγνωρες για την εποχή τεχνικές εφαρμόστηκαν. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το μουσείο σχεδόν καταστράφηκε και αποτελούσε ένα ερείπιο για πολλές δεκαετίες. Μόλις το 2009 ξανάνοιξε τις πύλες του, ύστερα από χρόνιες προσπάθειες για την αναστήλωσή του. Σήμερα, φιλοξενεί εκθέματα από το μουσείο προϊστορίας και πρωτόγονης ιστορίας, συλλογές κλασικών αρχαιοτήτων και σημαντικά εκθέματα του αιγυπτιακού πολιτισμού.
Χρονολογικά ακολούθησε το Alte Nationalgalerie (Old National Galerie), έργο που ξεκίνησε από τον Stuler και ολοκληρώθηκε από τον Strack, με σκοπό να φιλοξενήσει έργα ζωγραφικής του 19ου αιώνα. Δυστυχώς και αυτό υπέστη σοβαρές ζημιές κατά τον Β’ Π.Π. Πλέον, ολοκληρωτικά ανακαινισμένο, στη συλλογή του περιλαμβάνονται πίνακες και γλυπτά που αντικατοπτρίζουν το ρομαντισμό, το νεοκλασικισμό και τα «Τα χρόνια του Goethe» (The age of Goethe). Επιπλέον, βρίσκονται εκεί έργα σημαντικών ιμπρεσιονιστών και εξπρεσιονιστών, μεταξύ των οποίων ο Monet και o Manet. Στη συνέχεια, το Bode Museum, ολοκληρωμένο το 1904, από τον Ernst von Ihne, σκοπό είχε την εκπροσώπηση του Ευρωπαϊκού Μεσαίωνα και την Αναγέννηση. Για πρώτη φορά, σε αυτό το μουσείο εκτίθενται έργα ζωγραφικής και γλυπτά μαζί, γεγονός επαναστατικό για την εποχή, που κατέστησε το μουσείο ξεχωριστό. Τα εκθέματά του κυμαίνονται από τα μεσαιωνικά χρόνια, μέχρι και τον 18ο αιώνα, συμπεριλαμβανομένων και βυζαντινών έργων.
Τέλος, το Pergamon Museum, ολοκληρωμένο το 1930, από τους Alfred Messel και Ludwig Hoffmann αποτελεί ίσως το πιο γνωστό και συχνά επισκέψιμο μουσείο της Γερμανίας, με εκατομμύρια τουρίστες να το επισκέπτονται κάθε χρόνο. Δίνει τη δυνατότητα στον επισκέπτη, να δει από κοντά ανακατασκευές από μεγαλειώδη αρχαία κτίρια όπως το συγκλονιστικό Pergamon Altar. Περιλαμβάνει τρεις βασικές συλλογές, το μουσείο ισλαμικής τέχνης, το μουσείο κλασικών αρχαιοτήτων και το μουσείο της αρχαίας Εγγύς Ανατολής. Είναι συγκλονιστικό, το πώς η ατμόσφαιρα του μουσείου και η καλά προσεγμένη δομή του βάζει τον επισκέπτη στο κλίμα της εκάστοτε εποχής, δημιουργώντας την αίσθηση ότι βρίσκεται στον πραγματικό τόπο και χρόνο του έργου που αντικρίζει.
Το Museum Island παρουσιάζει όλα τα απαραίτητα χαρακτηριστικά για να εκφράσει την εξαίρετη και καθολική αξία της δημόσιας κληρονομιάς. Τόσο τα κτίρια όσο και ο χώρος ανάμεσά τους και οι γέφυρες γύρω από το νησί είναι ιδιαίτερα προσεγμένα για να υπηρετούν με τον καλύτερο τρόπο τα εκθέματα, που παρουσιάζουν. Δε θεωρείται άδικα ένα από τα πιο σημαντικά και εντυπωσιακά συγκροτήματα μουσείων στον κόσμο, καθώς ο πολεοδομικός σχεδιασμός και η αρχιτεκτονική του νησιού είναι αδιαχώριστα με τις αξίες που κάθε ξεχωριστή έκθεση επιδιώκει να προβάλει. Αποτελεί ένα χώρο, στον οποίο αντικατοπτρίζεται η εξέλιξη τόσο της ανθρώπινης ιστορίας όσο και των αντιλήψεων περί αρχιτεκτονικής. Για αυτούς και για άλλους πολλούς λόγους , που ένας επισκέπτης μπορεί εύκολα να ανακαλύψει, το Museum Island αποτελεί ένα αξιοθέατο που αδιαμφισβήτητα αξίζει κανείς να επισκεφθεί.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- visitberlin.de, διαθέσιμο εδώ
- smb.museum, διαθέσιμο εδώ
- berlin.de, διαθέσιμο εδώ
- whc.unesco.org, διαθέσιμο εδώ
- artsandculture.google.com, διαθέσιμο εδώ
- theculturetrip.com, διαθέσιμο εδώ
