Της Άντζελας Γκρέκου,
Ο μινιμαλισμός ως ρεύμα εμφανίστηκε ως μια μορφή αντίδρασης προς την υπερβολική εμφάνιση του αφηρημένου εξπρεσιονισμού. Ίσως η φαντασμαγορία του εξπρεσιονισμού, τα ζωηρά χρώματα και τα «περιττά» σχήματα να οδήγησαν στη γέννηση του μινιμαλισμού, που πήρε το όνομά του από το αγγλικό “minimum”. Ο μινιμαλισμός ως όρος εισήχθη από τους κριτικούς Michael Nyman και Tom Johnson.
Η ιδέα γύρω από τον μινιμαλισμό είναι αυτό που καταλαβαίνουμε όλοι μας, ένα ρεύμα που χρησιμοποιεί λιγότερα υλικά, μουσικά όργανα, μη επεξεργασμένες ηχογραφήσεις, ανεπαίσθητες αλλαγές και σχεδόν καμία επανάληψη. Σημαντικό σημείο αποτελεί και η επιρροή από μη ευρωπαϊκούς πολιτισμούς, κυρίως στο πεδίο της μουσικής.
Όπως είναι ευρέως γνωστό, ο μινιμαλισμός αναπτύχθηκε στην Αμερική και πιο συγκεκριμένα τον αντιληφθήκαμε μέσα από τη δουλειά του Frank Stella.
Παραπάνω αντικρίζουμε ένα από τα πολυσυζητημένα έργα του καλλιτέχνη, ένας μαύρος πίνακας με αρκετά γεωμετρικά σχέδια, που έδωσε έμμεσα την ώθηση σε πολλούς νέους καλλιτέχνες εκείνης της εποχής να απορρίψουν την αλαζονεία του εξπρεσιονισμού και να «κοιτάξουν» ένα πιο απλό μέλλον.
Η ριζοσπαστική καθαρότητα, η απλή γεωμετρία, η χρήση λιτών βιομηχανικών υλικών δηλώνουν μόνο την παρουσία του έργου, χωρίς να υποβόσκει κάποια άλλη «επιθυμία». Ο διάσημος καλλιτέχνης Carl Andre είχε πει χαρακτηριστικά ότι «δεν είμαι καλλιτέχνης του στούντιο, είμαι καλλιτέχνης τοποθεσίας».
Παραπάνω βλέπουμε τα πλακάκια που είναι τοποθετημένα στο πάτωμα της Tate Modern στο Λονδίνο.
Μουσική και μινιμαλισμός
Πρωτεργάτες του μινιμαλισμού στον χώρο της μουσικής είναι κάποιοι από τους πιο διάσημους συνθέτες που ξέρουμε και ίσως να μην γνωρίζαμε ότι εντάσσονται στο ρεύμα του «Ελάχιστου», παραδείγματος χάριν, ο Phillip Glass, o La Monte Young και ο Steve Reich. Στη μουσική, ο μινιμαλισμός είναι ανάλογος με τα εικαστικά. Πιο συγκεκριμένα, αφορά τη διάρκεια έργου, την επεξεργασία ενός πολύ περιορισμένου μουσικού υλικού και θεμάτων ή τον περιορισμό των μέσων επεξεργασίας ή ανάπτυξης του μελωδικού υλικού. Επιπροσθέτως, ο όρος μινιμαλισμός χρησιμοποιήθηκε για μια ανάλογη αισθητική προσέγγιση στη μουσική, έχοντας ως κυρίαρχο στοιχείο την αφαίρεση και την αναγωγή του ελάχιστου ως κριτήριο δημιουργίας. Ωστόσο, ο ίδιος ο όρος δημιουργεί κάποιες ενστάσεις, καθώς ετυμολογικά προέρχεται από το λατινικό “minimum”, καθώς αναφέρεται σε ένα φαινόμενο, όπως η τέχνη, με μία ποσοτική έννοια, όσο μεταφορική και να είναι η χρήση της.
Μινιμαλισμός ως τρόπος ζωής
Ωστόσο, αυτό που είναι αρκετά εντυπωσιακό είναι πώς το ρεύμα της τέχνης πέρασε από τον χώρο της δημιουργίας στον καθημερινό χώρο που δραστηριοποιείται ο άνθρωπος. Αναλυτικότερα, φαντάζει ενδιαφέρον, ότι η τέχνη του ελάχιστου επηρέασε τον άνθρωπο, ώστε να εντοπίσει τον υπερκαταναλωτισμό του και να αναθεωρήσει την πραγματική αξία των υλικών αγαθών, π.χ.: «το χρειάζομαι αυτό;». Φαίνεται πως το απλό και χρήσιμο έχει πάρει τη θέση του υπερβολικού ή έστω του υπέρ αρκετού είτε αφορά στην αγορά ενδυμάτων είτε στην κατανάλωση φαγώσιμων αγαθών.
Συμπερασματικά, ο μινιμαλισμός αποτελεί ένα από τα πιο σύγχρονα ρεύματα, το οποίο για αρκετά χρόνια, ιδιαίτερα στη μουσική, δεν αντιμετωπίστηκε σαν ένα λόγιο ρεύμα. Με τον καιρό, όμως, τράβηξε την προσοχή πολλών ερευνητών, επηρεάζοντας όχι μόνο τον χώρο της τέχνης αλλά και τον κοινωνικό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Μινιμαλισμός – Η τέχνη του ελαχίστου, διαθέσιμο εδώ
- Το κίνημα του Μινιμαλισμού στις εικαστικές τέχνες σε σύγκριση με τον μινιμαλισμό στη μουσική, διαθέσιμο εδώ
