Της Δέσποινας Σκουλαρίγκη,
Όλοι μας κάποια στιγμή έχουμε μπει στη διαδικασία να ψάξουμε για κάποιον στο ίντερνετ, είτε κάποιον που μας ενδιαφέρει «ρομαντικά» είτε κάποιον επαγγελματία. Όταν αναζητούμε στοιχεία ενός επαγγελματία, μας φαίνεται απαραίτητο έως και επιβεβλημένο να μάθουμε το τηλέφωνο επικοινωνίας ή την διεύθυνση στην οποία δραστηριοποιείται. Όταν, όμως, αναζητούμε κάποιον που μας ενδιαφέρει ερωτικά ψάχνουμε ίσως πιο προσωπικά στοιχεία, όπως ημερομηνία γέννησης, διεύθυνση κατοικίας, πού συχνάζει, τι μουσική του αρέσει και οτιδήποτε άλλο μας απασχολεί. Ίσως, μάλιστα, σήμερα να μας φαίνεται λογικό το γεγονός ότι αυτή η πληθώρα πληροφοριών μας παρέχεται χωρίς φειδώ και χωρίς κρίση. Αν, δηλαδή, ανατρέξεις στο Facebook ή στο Instagram κάποιου, μπορείς ανά πάσα στιγμή να γνωρίζεις τα πάντα για αυτό το άτομο.
Μπορεί να μας φαντάζει ακίνδυνο να ανεβάζουμε πού βρισκόμαστε κάθε στιγμή ή με ποιους είμαστε και πόσο καλά περνάμε, γιατί πάνω από όλα μας ενδιαφέρει να μοιραστούμε την ζωή μας με εικονικούς φίλους και γενικά να πάρουμε την επιβεβαίωση που αναζητούμε. Δεν σκεφτόμαστε, όμως, πως την στιγμή που ανεβάζουμε οποιαδήποτε πληροφορία για το άτομό μας εκείνη ακριβώς τη στιγμή κάνουμε κοινωνούς στην προσωπική μας ζωή και ανεπιθύμητους stalkers. Μπορεί, ωστόσο, να θεωρούμε πως το να ψάξουμε έστω και μερικές πληροφορίες για κάποιον μας καθιστά stalkers. Όμως, δεν είναι μεμπτή η μεμονωμένη αυτή πράξη. Αντίθετα, η επαναλαμβανόμενη παρακολούθηση και ανεπιθύμητη διαδικτυακή καταδίωξη δεν θα μπορούσε παρά να προσιδιάζει σε μια συμπεριφορά καταδίωξης ή αλλιώς stalking.
Πάντως, το stalking δεν είναι μια «εφεύρεση» των τελευταίων ετών. Είναι μια μάστιγα που αντιμετώπιζαν και συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι. Παλιότερα, γινόταν σε τοπικό κατά κύριο λόγο επίπεδο, αφού η τεχνολογία δεν ήταν τόσο ανεπτυγμένη, ενώ πλέον είναι πιο συχνή η μορφή του cyberstalking που μπορεί να πάρει υπερτοπικές διαστάσεις. Αναρωτιόμαστε, όμως, γιατί μπορεί κάποιος να παρακολουθήσει κάποιον άλλον και κυρίως γιατί να το κάνει επαναλαμβανόμενα και για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Αυτή η ανάγκη φαίνεται να υπάρχει -σε μικρό βέβαια ποσοστό- σε άτομα που πάσχουν από ερωτομανία. Η ερωτομανία είναι μια ψυχική ασθένεια όπου ο πάσχων είναι βαθιά πεπεισμένος ότι κάποιος celebrity -κατά βάση- είναι ερωτευμένος με τον συγκεκριμένο. Και έτσι ο πάσχων αρχίζει να παρενοχλεί αυτόν με τον οποίο έχει εμμονή. Η πιο συνήθης, ωστόσο, εξήγηση για την παρακολούθηση αυτή είναι ο θυμός, η ζήλια, η ερωτική απογοήτευση και η εκδικητικότητα, η εξάρτηση, η εμμονή.
Συνήθως, όταν κάνουμε λόγο για stalkers εννοούμε τους μεμονωμένους που είναι είτε πρώην σύντροφοι ή κάποιοι που δέχτηκαν απόρριψη από το πρόσωπο που τους ενδιαφέρει, φιλικά πρόσωπα ή πρόσωπα μέσα από τον εργασιακό τους χώρο. Ξένοι είναι πιο σπάνιο να αποτελέσουν stalkers. Οι συνήθεις μέθοδοι που χρησιμοποιούν οι stalkers είναι η παρακολούθηση των ατόμων είτε ακολουθώντας τα στην κατοικία τους, στον χώρο εργασίας τους ή στους χώρους που συχνάζουν. Μπορεί να στέλνουν διαρκώς μηνύματα ή δώρα, χωρίς να αντιλαμβάνονται πως ο άλλος δεν τρέφει τα ίδια αισθήματα με αυτούς. Και αυτό θα μπορούσε να φαντάζει νόμιμο και επιτρεπτό. Όμως, αυτό από ένα σημείο και μετά μπορεί να οδηγήσει σε κίνδυνο της ζωής του ατόμου που δέχεται αυτά τα μηνύματα ή γενικά να επιβαρύνει τη ψυχολογία του. Αυτά κυρίως παρατηρούνται από μεμονωμένους stalkers.
Υπάρχει και μια άλλη κατηγορία καταδιώξεων, αυτή του “corporate cyberstalking”, η οποία χωρίζεται σε δύο υποκατηγορίες. Η μια περιλαμβάνει περιστατικά όπου ο οργανισμός ενεργεί ως stalker απέναντι είτε σε άτομο είτε σε άλλη εταιρεία. Σε αυτή συγκαταλέγεται και η περίπτωση κατά την οποία η εταιρεία δεν γνωρίζει αν κάποιος εργαζόμενός του χρησιμοποιεί τα εταιρικά email και ΜΚΔ για να παρενοχλήσει κάποιον ιδιώτη. Η άλλη περιλαμβάνει περιστατικά όπου η εταιρεία γίνεται το θύμα είτε από κάποιον που θέλει να έχει οικονομικό όφελος είτε γιατί θέλει να την εκδικηθεί είτε λόγω διαφορετικών πεποιθήσεων.
Το cyberstalking σε αντίθεση με το απλό stalking φαίνεται να είναι πιο ελκυστικό στους stalkers. Αυτό συμβαίνει επειδή στο διαδίκτυο οι άνθρωποι είτε ως μόδα είτε ως διευκόλυνση ανεβάζουμε και γνωστοποιούμε προσωπικά στοιχεία και έτσι είναι πιο εύκολο να αποσπάσουν πληροφορίες. Επίσης, εφόσον δεν γνωρίζει γεωγραφικά όρια το ίντερνετ, οι stalkers μπορούν πολύ πιο εύκολα να μείνουν ανώνυμοι και να μην καταδιωχτούν ποινικά αφού δεν μπορείς πάντα να γνωρίζεις πού βρίσκονται.
Το πιο σημαντικό, ωστόσο, είναι ότι για να χαρακτηριστεί μια πράξη ως stalking πρέπει να δημιουργεί φόβο στο θύμα. Εκτός όμως από αυτή, υπάρχει μεγάλος αντίκτυπος τόσο στην ψυχολογία όσο και σε άλλες πτυχές της ζωής του θύματος. Πιο συγκεκριμένα, αυτή η καταδίωξη μπορεί να προκαλέσει κατάθλιψη, άγχος, αγοραφοβία στο θύμα. Μπορεί επίσης να του δημιουργήσει ενοχές ότι το ίδιο ευθύνεται γι’ αυτό που του συμβαίνει. Επιπλέον, είναι πιθανό να έχει μετατραυματικό στρες ή ακόμα και αυτοκτονικές τάσεις. Άλλες επιπτώσεις μπορεί να είναι διαταραχές στον ύπνο και έλλειψη συγκέντρωσης, οι οποίες θα έχουν ως αποτέλεσμα να μειωθούν οι επιδόσεις στην εργασία του.
Αυτό που θα πρέπει να κάνουν τα θύματα είναι να ζητήσουν αρωγή αμέσως, κυρίως από την αστυνομία, δεδομένου ότι ίσως απειλείται και η ζωή τους, αλλά και βοήθεια γενικότερα από το οικείο περιβάλλον. Έχουν παρατηρηθεί, άλλωστε, αρκετές περιπτώσεις όπου δεν αναζητούν βοήθεια. Γιατί, όμως, συμβαίνει αυτό; Ίσως πολλές φορές να μην αντιλαμβάνονται ότι πρόκειται για stalking, μπορεί να προσπαθούν να πείσουν τους εαυτούς τους ότι δεν το βιώνουν αυτό, γιατί η αποδοχή ίσως τους προκαλέσει μεγαλύτερο άγχος, ενοχές, ενώ ίσως πάλι να φοβούνται τι μπορεί να προκαλέσει αυτή η δήλωση.
Εν κατακλείδι, το stalking σε όποια μορφή και αν το συναντήσεις, αποτελεί μια ανεπιθύμητη παρενόχληση. Οι λόγοι που μπορεί να οδήγησαν κάποιον σε αυτή τη συνήθεια ή να επέφεραν κάποιες επιπτώσεις στα θύματα ποικίλουν και αφορούν κάθε περίπτωση μεμονωμένα. Το σημαντικό είναι, πάντως, να αντιληφθούν τα ίδια τα θύματα ότι υφίστανται μια τέτοιου είδους παρενόχληση και όσο το δυνατόν πιο άμεσα να προβούν στην αντιμετώπισή της. Και ύστερα ο λόγος στην δικαιοσύνη…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Stalking, en.wikipedia.org, διαθέσιμο εδώ
- Cyberstalking, www.britannica.com, διαθέσιμο εδώ
- Cyberstalking, cyberbullying.org, διαθέσιμο εδώ
- Corporate Cyberstalking: An Invitation To Build Therapy, journals.uic.edu, διαθέσιμο εδώ
- Erotomania, healthline.com, διαθέσιμο εδώ
- Impact of stalking on victims, stalkingriskprofile.com, διαθέσιμο εδώ
