Του Στάθη Μπαμπουκλή,
Από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου στις 9 Νοεμβρίου 1989, τα τμήματα τσιμέντου που διασώθηκαν έχουν μετατραπεί σε κάτι πιο συμβολικό από έναν απλό τοίχο. Με απεικονίσεις από κάθε ήπειρο, το East Side Gallery είναι το πιο αυθεντικό υπάρχον τμήμα του Τείχους του Βερολίνου και αυτό που έχεις να μας πει τα περισσότερα για την ιστορία της πόλης.
Το East Side Gallery είναι ένα από τα πιο ιστορικά αξιοθέατα του Βερολίνου που έχει μετατραπεί σε καλλιτεχνικό ορόσημο. Η γκαλερί βρίσκεται στην Muehlenstrasse και είναι προσβάσιμη τόσο από την Warschauer Strasse όσο και από το Ostbanhof. Σε μια διαδρομή 1,3 χιλιομέτρων (συγκεκριμένα 1316 μέτρων) οι επισκέπτες βλέπουν τις τοιχογραφίες πάνω στο παλιό Τείχος του Βερολίνου, στο μακρύτερο μάλιστα τμήμα που είναι ακόμη σε μεγάλο βαθμό ανέπαφο. Πρόκειται για ένα υπαίθριο μνημείο προσβάσιμο όλες τις ώρες της ημέρας και της νύχτας για επισκέπτες, ντόπιους και ανθρώπους που κάνουν την νυχτερινή τους βόλτα στα κοντινά κλαμπ, όπως το Berghain ή το Watergate. Απέναντι από τον δρόμο βρίσκεται η μεγαλύτερη αρένα του Βερολίνου, η Mercedes Benz Arena, η οποία χρησιμοποιείται για πολλές εκδηλώσεις στην πόλη, από χόκεϊ επί πάγου έως και συναυλίες.
Οι 101 τοιχογραφίες στο τείχος δημιουργήθηκαν από 118 καλλιτέχνες από 21 χώρες. Κατά τη διάρκεια των ετών που ανεγέρθηκε το Τείχος του Βερολίνου, τα γκράφιτι κάλυψαν τη δυτική πλευρά του τείχους, ενώ στην ανατολική το απρόσιτο της πρόσβασης καθιστούσε ανέφικτη την καλλιτεχνική παρέμβαση. Αυτό προσθέτει μεγαλύτερη σημασία στο East Side Gallery, η οποία πια έχει τοιχογραφίες αυστηρά στην ανατολική πλευρά, κάτι που δεν ήταν ποτέ δυνατό πριν.
Η γκαλερί «άνοιξε τις πόρτες της» ένα χρόνο μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Πολλές τοιχογραφίες του απεικονίζουν πρώην καιρούς αγώνων και περιορισμών. Ένα από τα πιο διάσημα κομμάτια περιλαμβάνει τη τοιχογραφία του φιλιού, γνωστή ως “The Fraternal Kiss” με την υπογραφή του Dmitri Vrubel (Ντμίτρι Βρουμπέλ). Εκεί απεικονίζεται το φιλί του Leonid Brezhnev (Λεονίντ Μπρέζνεφ, πρώην Γενικού Γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης) και του Erich Honecker (Έριχ Χόνκερ, πρώην ηγέτη της Ανατολικής Γερμανίας), ενώ από κάτω η λεζάντα γράφει: “Mein Gott, hilf mir, diese tödliche Liebe zu überleben”, η οποία μεταφράζεται σε «Θεέ μου, βοήθησε με να επιβιώσω από αυτή τη θανατηφόρα αγάπη».
Μια επίσης πολύ γνωστή τοιχογραφία είναι αυτή της Birgit Kinder (Μπίργκιτ Κίντερ) που απεικονίζει το “Trabi” -υποκοριστικό του Trabant- να διαπερνά το τείχος. Θα λέγαμε μάλιστα ότι είναι από τις εικόνες που θυμίζουν σκιαγραφούν υπέροχα την εποχή του διαχωρισμένου Βερολίνου καθώς παρουσιάζει το αμάξι που κατασκευαζόταν στην τότε Ανατολική Γερμανία (το λεγόμενο Trabant) να σπάει το τείχος που τόσο οι κάτοικοι της ανατολικής όσο και της δυτικής Γερμανίας επιθυμούσαν να πέσει. Στη συνέχεια, αξιομνημόνευτη είναι και η τοιχογραφία του Gabriel Heimler με τίτλο “Wall Jumper”. Ένας άντρας με χαρακτηριστικά καρικατούρας απεικονίζεται να περνάει το τείχος του Βερολίνου, ένα όνειρο το οποίο πολλοί κάτοικοι της τότε διαχωρισμένης σε Ανατολή και Δύση πόλης επεδίωξαν να φτάσουν αλλά απέτυχαν.
Το 2013, ένα μέρος του τείχους καταστράφηκε, προκειμένου να χτιστούν πολυτελή διαμερίσματα στην περιοχή. Πολλές διαμαρτυρίες συνόδευσαν την ανοικοδόμηση της γκαλερί τόσης ισχύος που κατάφεραν να εμποδίσουν την ανέγερση του τείχους στα 23 μέτρα, αλλά στο τέλος οι τοιχογραφίες μετακινήθηκαν στον απέναντι δρόμο και διατηρήθηκαν.
Ως υπαίθριο μνημείο, βέβαια, χρήζει ιδιαίτερης προσοχής και συντήρησης γεγονός που έχει γίνει ανά τα χρόνια. Μάλιστα, το 1996 ο Kani Alavi ίδρυσε την East Side Gallery e. V., μια πρωτοβουλία διατήρησης και συντήρησης των έργων. Στη βάση της έχουν στηριχθεί όλες οι συντηρήσεις αλλά και ανακτήσεις κομματιών του τείχους κατεστραμμένων από τις καιρικές συνθήκες. Επίσης από το 2015, έχει κατασκευαστεί ένας φράκτης για τη διατήρηση του τείχους και την αποφυγή βανδαλισμών που είναι αρκετά συχνοί σε αυτό το τμήμα του τείχους.
Αξίζει, σίγουρα, να περάσετε από την East Side Gallery, όταν βρεθείτε στο Βερολίνο. Με πάνω από τρία εκατομμύρια επισκέπτες τον χρόνο, είναι ένας τόπος που συνδυάζει μοναδικά την ιστορία με την τέχνη και μετατρέπει ένα αμφιλεγόμενο οικοδόμημα σε έργο απαράμιλλης και παγκόσμιας ομορφιάς. Μπορείτε να τη διασχίσετε μόνοι είτε με ξεναγό για να μαθαίνετε παράλληλα την ιστορία του κάθε πίνακα. Προσωπικά, θεωρώ πιο περιπετειώδη και διασκεδαστική την πρώτη εκδοχή, αλλά καθένας έχει τις δικές του προτιμήσεις! Το βασικότερο; Να μαθαίνουμε την ιστορία και να μην την ξεχνάμε…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- East Side Gallery in Berlin, visitBerlin.de, διαθέσιμο εδώ
- East Side Gallery | Berlin Wall Foundation, eastsidegalleryberlin.de, διαθέσιμο εδώ
- East Side Gallery in Berlin: The 10 Most Famous Murals!, berlinpoche.de, διαθέσιμο εδώ
- Exploring Berlin’s East Side Gallery, theculturetrip.com, διαθέσιμο εδώ
- Berlin’s Famous East Side Gallery Protected from Development, smithsonianmag.com, διαθέσιμο εδώ
- “Walls Are Not Everlasting”: Preserving the East Side Gallery in Berlin, lareviewofbooks.org, διαθέσιμο εδώ
- Berlin’s Famous East Side Gallery Is Here To Stay, lonelyplanet.com, διαθέσιμο εδώ
