Της Ιωάννας Λυμιώτη,
Είναι γεγονός, ότι στα συνεχή διαστήματα καραντίνας, που βιώνουμε τον τελευταίο χρόνο, πολλά απ’ τα σχέδιά μας ματαιώθηκαν ή αναβλήθηκαν. Καθώς η ζωή δεν προχωράει με κανονικούς ρυθμούς, δεν είναι λίγοι αυτοί που αισθάνονται ότι βρίσκονται σε ένα παρατεταμένο διάλειμμα από την κανονικότητα, το οποίο εκδηλώνεται με τη μορφή της φυσικής και ψυχικής παραίτησης από την καθημερινότητα. Υπάρχουν, όμως, συγκεκριμένα σημάδια που υποδηλώνουν την παραίτηση αυτή:
- Δεν αισθανόμαστε καλά με τον εαυτό μας: Πάντα υπάρχουν στοιχεία πάνω μας για τα οποία αισθανόμαστε ανασφάλεια, ωστόσο, όταν αυτή εντείνεται σε σημείο που μας προκαλεί δυσφορία και μας κάνει να νιώθουμε ανάξιοι να πραγματώσουμε απλές καθημερινές δραστηριότητες, καθίσταται επικίνδυνη.
- Σταματάμε να περιποιούμαστε τον εαυτό μας: Είτε αυτό σημαίνει ότι δεν ενδιαφερόμαστε για θέματα υγιεινής είτε για θέματα πνευματικά, η εγκατάλειψη του εαυτού μας συνοδεύει το διαρκές αίσθημα ανασφάλειας και μας οδηγεί σε παραίτηση από την καθημερινότητα.
- Δεν βρίσκουμε ενδιαφέρον σε δραστηριότητες που συνήθιζαν να μας γεμίζουν: Εγκαταλείπουμε χόμπι, επειδή αισθανόμαστε ότι πλέον δεν ανταποκρινόμαστε στις απαιτήσεις τους ή και επειδή ευελπιστούμε να τα συνεχίσουμε σε έναν μελλοντικό χρόνο, στον οποίο η απόδοσή μας θα έχει βελτιωθεί.
- Απομακρυνόμαστε από τον κοινωνικό μας περίγυρο: Η απομάκρυνση μπορεί να οφείλεται σε ανασφάλειες που μας κάνουν να θέλουμε να περνάμε περισσότερο χρόνο μόνοι μας, στο αίσθημα ζήλιας και απελπισίας που προκαλείται από τη σύγκριση με κοντινά μας άτομα ή ακόμα στην αίσθηση ότι δεν είμαστε αποδεκτοί από τους άλλους, ενώ, στην πραγματικότητα, εμείς δεν αποδεχόμαστε τον εαυτό μας
- Ονειροπολούμε για μεγάλα και τακτά χρονικά διαστήματα, το λεγόμενο “Daydreaming”: Όταν αποκόπτουμε τον εαυτό μας απ’ την καθημερινή πραγματικότητα και ικανοποιούμαστε μόνο από σενάρια της φαντασίας μας, στα οποία η εξωτερική εμφάνιση ή η προσωπικότητά μας είναι στην κατάσταση που θα θεωρούσαμε ως ιδανική.
- Αλλάζουμε τις διατροφικές μας συνήθειες: Είναι σύνηθες είτε να μην ενδιαφερόμαστε για τη διατροφή μας είτε να επενδύουμε υπερβολικά στο φαγητό για συναισθηματική κάλυψη.
- Ερχόμαστε αντιμέτωποι με το φαινόμενο της αναβλητικότητας: Με τον όρο αναβλητικότητα (Αγγλ. Procrastination), στην προκειμένη περίπτωση, δεν αναφερόμαστε μόνο σε καθημερινές υποχρεώσεις και μικροδουλειές, αλλά κυρίως σε στόχους και σχέδια. Σε όλους μας τυχαίνει κάποια στιγμή να αναβάλλουμε υποχρεώσεις από τη μια μέρα στην άλλη, το πρόβλημα όμως ανακύπτει, όταν παραμερίζουμε στόχους τους οποίους έχουμε θέσει για την αυτοβελτίωσή μας. Κύριο χαρακτηριστικό της αναβλητικότητας είναι ότι τείνουμε να εστιάζουμε στην πραγμάτωση του στόχου και τα αποτελέσματα που αυτός θα φέρει χωρίς να κινούμε τη διαδικασία επιδίωξής του. Με άλλα λόγια, δημιουργούμε ένα ιδεατό σενάριο στο μυαλό μας, στο οποίο ο στόχος έχει επιτευχθεί κι εμείς είμαστε η καλύτερη έκδοση του εαυτού μας, και φανταζόμαστε τη ζωή μας με αυτές τις συνθήκες παραβλέποντας το παρόν. Και καθώς αυτό το σενάριο είναι μελλοντικό, καταλήγουμε να αναβάλλουμε πράγματα που θέλουμε να κάνουμε για όταν φτάσει αυτή η ιδεατή στιγμή, με αποτέλεσμα να βάζουμε τη ζωή μας σε…”pause”!
Για να κατανοήσουμε καλυτέρα τη σημασία της αναβλητικότητας, αλλά και τις συνέπειές της για τη ζωή μας, θα βοηθούσε να λάβουμε υπόψη μας μερικούς από τους πιο συχνούς στόχους αυτοβελτίωσης, που κατά καιρούς θέτουμε, όπως τη διατροφή, την οικονομία χρήματων, τη γυμναστική, την εκμάθηση μιας γλώσσας ή ενός μουσικού οργάνου, τη βελτίωση των μαθητικών επιδόσεων. Αμέσως γίνεται αντιληπτό, ότι όσο εύκολο είναι να λάβουμε την απόφαση να πέτυχουμε έναν από αυτούς τους στόχους, τόσο δύσκολο είναι να ξεκινήσουμε την πραγμάτωσή της. Παγιδευόμαστε, έτσι, σε μια κατάσταση, στην οποία θέτουμε ως δεδομένο ότι κάποια στιγμή θα έχουμε πέτυχει τον στόχο μας και κάνουμε πλάνα για αυτή τη μελλοντική στιγμή (π.χ. «όταν χάσω κιλά, θα αγοράσω νέα ρούχα», «όταν συγκεντρώσω τα χρήματα που θέλω, θα βγω με τους φίλους μου»), ενώ στο παρόν επαναπαυόμαστε, χωρίς να ξεκινάμε την προσπάθεια που απαιτείται, για να φτάσουμε στο επιθυμητό αποτέλεσμα (για παράδειγμα, τρώγοντας περισσότερο απ’ ότι συνήθως, με την προοπτική ότι κάποια στιγμή θα ξεκινήσουμε διατροφή).
Εφόσον, λοιπόν, αντιληφθούμε ορισμένα σημάδια αναβλητικότητας ή παραίτησης από την καθημερινότητα είναι σημαντικό με άμεσες ενέργειες να τα αντιμετωπίσουμε. Ένα σύνηθες λάθος που όλοι κάνουμε είναι να περιμένουμε να παρουσιαστεί κάποιο κίνητρο, για να ξεκινήσουμε να επιδιώκουμε τον στόχο μας. Αντιθέτως, μια καλή τακτική είναι να διακρίνουμε τον στόχο μας σε μικρότερους, ρεαλιστικούς και προσδιορισμένους με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια στόχους. Και καθώς η δυσκολία δεν εντοπίζεται στην ίδια την προσπάθεια, αλλά στο ξεκίνημα αυτής, αναγκαίο είναι να μην αναμένουμε να εμφανιστεί εξ αρχής κάποιο άμεσο κίνητρο, καθώς πολύ συχνά αυτό προκύπτει στην πορεία.
Πολλοί ψυχολόγοι συμβουλεύουν, επίσης, να θέτουμε άμεσες ανταμοιβές, αλλά και συνέπειες, που να σχετίζονται με τη διεκπεραίωση ή μη καθημερινών στόχων. Αν, για παράδειγμα, διαβάσουμε συγκεντρωμένα για κάποιες ώρες, θα ανταμείψουμε τον εαυτό μας με ένα χαλαρωτικό μπάνιο. Μπορούμε, επίσης, να συνδυάσουμε κάποιες υποχρεώσεις μας με πράγματα που μας αρέσουν, για να τις κάνουμε πιο ευχάριστες, όπως, για παράδειγμα, να ακούμε την αγαπημένη μας μουσική όσο κάνουμε δουλειές στο σπίτι. Φυσικά, οι παραπάνω είναι μόνο μερικές απλές προτάσεις, που μπορούν να μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε την καθημερινή αναβλητικότητα. Αν κάποιος αισθάνεται ότι δεν μπορεί να το διαχειριστεί μόνος του ή ότι η παραίτηση που βιώνει είναι παρατεταμένη, η καλύτερη λύση είναι σαφώς να απευθυνθεί σε κάποιον ειδικό.
Είναι αναμφισβήτητο, πως οι καιροί που βιώνουμε δεν ευνοούν τον καθορισμό και την προσπάθεια επίτευξης μακροπρόθεσμων στόχων. Ωστόσο, δεν πρέπει να αφήσουμε την επικρατούσα αβεβαιότητα και ανασφάλεια να μας εμποδίσει από το να διεκδικήσουμε μια καλύτερη ποιότητα ζωής για εμάς. Οφείλουμε, λοιπόν, παραμένοντας ενεργοί κι αντιστεκόμενοι σε κάθε τάση παραίτησης από την καθημερινότητα, να πάρουμε τη ζωή στα χέρια μας και κάθε μέρα να κάνουμε δυναμικά βήματα προς την αυτοβελτίωση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τα 5 στάδια του ψυχογενούς θανάτου ή «της παραίτησης από τη ζωή», psychologynow.gr, διαθέσιμο εδώ
- Procrastination: A Scientific Guide on How to Stop Procrastinating, jamesclear.com, διαθέσιμο εδώ
- The Akrasia Effect: Why We Don’t Follow Through on What We Set Out to Do and What to Do About It, jamesclear.com, διαθέσιμο εδώ
- How to Eliminate Procrastination (The Surprising Strategy One Man Used), jamesclear.com, διαθέσιμο εδώ
