Της Βάλιας Πλακουδάκη,
Η εξέγερση των Ιακωβιτών έχει τις ρίζες της στο έτος 1603, όταν ο Ιάκωβος ΣΤ΄ της Σκωτίας βρέθηκε στο θρόνο της Αγγλίας. Προς απογοήτευση των πολιτών της Σκωτίας, ο Ιάκωβος έθεσε ως προτεραιότητά του τα αγγλικά ζητήματα μετά τη μετάβασή του στο Λονδίνο. Ανακηρύχθηκε βασιλιάς της Μεγάλης Βρετανίας και προώθησε την ενοποίηση. Μετά το θάνατό του, ο διάδοχός του, βασιλιάς Κάρολος Α΄, προσπάθησε να επιβάλει την κυριαρχία της Αγγλικανικής πίστης αντί του Σκωτσέζικου Πρεσβυτεριανισμού. Ο λαός της Σκωτίας αντέδρασε έντονα σε αυτές τις μεταρρυθμίσεις και οι δυο πλευρές οδηγήθηκαν σε ένοπλη σύγκρουση.
Ο επόμενος σημαντικός σταθμός για την εξέγερση των Ιακωβιτών είναι ο Αγγλικός Εμφύλιος Πόλεμος και η αποκατάσταση της μοναρχίας. Όταν ο Κάρολος Β΄ απεβίωσε το 1685 χωρίς να έχει ορίσει νόμιμο διάδοχο, ο αδερφός του Ιάκωβος Β΄ ανέλαβε το θρόνο. Ωστόσο, ο Ιάκωβος Β΄ είχε ασπαστεί το καθολικό δόγμα και το αγγλικό κοινοβούλιο δε μπορούσε να αποδεχθεί έναν καθολικό μονάρχη να κυβερνά την προτεσταντική Αγγλία. Μετά από τρία χρόνια βασιλείας, το Κοινοβούλιο και μια ομάδα Προτεσταντών ευγενών, ανέτρεψαν τον Ιάκωβο Β΄ και απένειμαν το στέμμα στην κόρη του, Μαρία. Η Μαρία μαζί με το σύζυγο της, Γουλιέλμο Γ΄, βασίλεψαν μέχρι το 1702. Το κομμάτι του πληθυσμού που συνέχισε να υποστηρίζει τον Ιάκωβο Β΄ έμεινε γνωστό ως Ιακωβίτες.
Μετά το θάνατο του Γουλιέλμου το 1702, το στέμμα πέρασε στην αδερφή της Μαρίας, Άννα. Η βασίλισσα Άννα προώθησε την Πράξη της Ένωσης του 1707, η οποία προέβλεπε την επίσημη ένωση των βασιλείων της Αγγλίας και της Σκωτίας. Η Πράξη αυτή οδήγησε στη διάλυση του Σκωτσέζικου κοινοβουλίου και τη μεταβίβαση της νομοθετικής εξουσίας στο Λονδίνο, γεγονός που άφησε δυσαρεστημένο το λαό της Σκωτίας. Η βασίλισσα Άννα πέθανε χωρίς κληρονόμο το 1714 και το στέμμα πέρασε στο Γεώργιο Α΄ του Οίκου του Ανόβερου. Ο εξόριστος Ιάκωβος Β΄ ήταν δυσαρεστημένος με την ανάληψη του στέμματος από το «ξένο» βασιλιά Γεώργιο, συναίσθημα που μοιράζονταν αρκετοί Σκωτσέζοι και Άγγλοι καθολικοί.
Το 1715 ένας Σκωτσέζος ευγενής, κόμης του Μαρ, οδήγησε μια βιαστικά οργανωμένη εξέγερση εναντίον της Αγγλίας με σκοπό την ανατροπή της μοναρχίας. Όταν τα νέα της εξέγερσης έφτασαν στον Ιάκωβο Β΄, αποφάσισε να ταξιδέψει ο ίδιος από τη Γαλλία στη Σκωτία για να λάβει μέρος στον αγώνα. Ωστόσο, οι Ιακωβίτες είχαν ηττηθεί στη Μάχη του Πρέστον, καθώς προχωρούσαν νότια προς το Λονδίνο. Πολλοί από τους αντάρτες δικάστηκαν για εσχάτη προδοσία και εκτελέστηκαν μετά τη μάχη.
Το όνειρο των Ιακωβιτών να κυριαρχήσουν στη Μεγάλη Βρετανία επανήλθε υπό την ηγεσία του υιού του Ιακώβου, Καρόλου, γνωστός και ως Ωραίος Πρίγκιπας Τσάρλι. Ο Κάρολος θεωρούσε πως είχε φτάσει πια ο καιρός για την εξέγερση και σχεδίαζε την εισβολή στη Μεγάλη Βρετανία το 1743. Μεγάλο μέρος της στρατιωτικής δύναμης της Αγγλίας βρισκόταν απασχολημένο στον Πόλεμο της Αυστριακής Διαδοχής και στις αποικίες στην Αμερική, την Καραϊβική και την Ινδία. Με όλες αυτές τις στρατιωτικές υποχρεώσεις της Αγγλίας στο εξωτερικό, ο πρίγκιπας Κάρολος πίστευε ότι δε θα ήταν προετοιμασμένη για μια εγχώρια επίθεση. Τον Ιούλιο του 1745 έπλευσε προς τα παράλια της Σκωτίας, όπου τον υποδέχθηκαν οι υποστηρικτές του. Το Σεπτέμβριο, ο Κάρολος έφτασε υποδεχόμενος από πανηγυρισμούς στο Εδιμβούργο. Η εισβολή ξεκίνησε στις αρχές Νοεμβρίου, όταν ο Κάρολος οδήγησε το στρατό του στη βόρεια Αγγλία. Οι Ιακωβίτες πολιόρκησαν το Καρλάιλ στα μέσα Νοεμβρίου και λίγο αργότερα κατέλαβαν το Μάντσεστερ με ευκολία. Ωστόσο, ο βρετανικός στρατός αντιτάχθηκε στη ξαφνική εισβολή και οι δυνάμεις του Καρόλου αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν πίσω στη Σκωτία.
Μόλις ο στρατός των Ιακωβιτών έφτασε στη Γλασκώβη και ανεφοδιάστηκε, κατάφερε να νικήσει το βρετανικό στρατό στη μάχη του Φάλκιρκ. Όμως, ο Δούκας του Κάμπερλαντ και ο στρατός του εισέβαλαν στο Εδιμβούργο τον Ιανουάριο του 1746 και οι εξαντλημένοι Ιακωβίτες υποχώρησαν στα Χάιλαντς. Στις 16 Απριλίου στη μάχη του Κάλοντεν οι Ιακωβίτες ηττήθηκαν από το στρατό του Ανόβερου και ο αγώνας των Ιακωβιτών έπαψε.
Μετά την ήττα στο Κάλοντεν, η βρετανική κυβέρνηση αφαίρεσε τις κληρονομικές δικαιοδοσίες από τη Σκωτσέζικη αριστοκρατία. Ακόμη, νομοθετήθηκε η απαγόρευση της παραδοσιακής στολής και της οπλοφορίας στη Σκωτία. Η κοινωνική ιεραρχία και οι παραδόσεις στην Σκωτία άλλαξαν ριζικά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Lipking, Lawrence. «The Jacobite Plot» ELH 64, no. 4 (1997): 843-55.
- Oates, Jonathan. «The Armies Operating in Northern England During the Jacobite Rebellion of 1715» Journal of the Society for Army Historical Research 90, no. 362 (2012): 90-109.
- RAFFE, ALASDAIR. «Presbyterianism, Secularization, and Scottish Politics after the Revolution of 1688-1690» The Historical Journal 53, no. 2 (2010): 317-37.
