Της Αναστασίας Τσερμενίδου,
«Το κορίτσι από τη Δανία» αποτελεί μια από τις αγαπημένες μου ταινίες, βαθιά συγκινητική που αφήνει το καλλιτεχνικό της αποτύπωμα στην πορεία του κινηματογράφου. Πρόκειται συγκεκριμένα για μια βιογραφική, ρομαντική, δραματική ταινία του 2015, σε σκηνοθεσία του Τομ Χούπερ, βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Ντέιβιντ Έμπερσοφ, το οποίο αφηγείται τη ζωή των ζωγράφων Λίλι Έλμπε και Γκέρντα Βέγκενερ.
Και στο βιβλίο αλλά και στη μεγάλη οθόνη παρουσιάζεται με λεπτομέρειες η ταραχώδης ζωή του ζωγράφου Άιναρ Βέγκενερ ή διαφορετικά της Λίλι Έλμπε, (spoiler alert για όσους θέλουν να εκπλαγούν, βλέποντας την ταινία!) τη στιγμή που συνειδητοποίησε πως αισθάνεται ολότελα γυναίκα που απλώς έτυχε να είναι παγιδευμένη στο σώμα ενός άνδρα. “Could you help me with something?”. Με αυτή τη φράση πυροδοτούνται όλα και ο Άιναρ μετά από πρόταση της συζύγου του να της ποζάρει, φορώντας γυναικεία ρούχα, παρατηρεί πόσο άνετα και όμορφα αισθάνεται, φορώντας ένα φόρεμα. Στη συνέχεια, μετά από την επιτυχία του έργου ζωγραφικής, οι δύο σύζυγοι αποφασίζουν να κάνουν κάποιες εμφανίσεις σε κοινωνικές δεξιώσεις προκειμένου να παρουσιαστεί η μούσα της Γκέρντα Βέγκενερ, η Λίλι. Ρούχα, καλλυντικά, φλερτ με άνδρες είναι τα στοιχεία που έρχονται να αφυπνίσουν πιο έντονα τον Άιναρ και να προετοιμάσουν για την αλλαγή του. Έτσι, μέσα από τα δρώμενα και την ξεκούραστη και πάντα ενδιαφέρουσα εξέλιξη του έργου, φτάνουμε στη μεγάλη αλλαγή που επιθυμούσε ο Άιναρ, που είναι πρωτοποριακή για την εποχή. Την εγχείρηση επαναπροσδιορισμού φύλου και την ολοκλήρωσή του ως γυναίκα.
Καταπληκτική σκηνοθεσία, δυνατές και αληθινές ερμηνείες, όμορφα και προσεγμένα κοστούμια και σκηνικά έρχονται να πλαισιώσουν την ιστορία, δημιουργώντας ένα «έργο τέχνης», σύμφωνα με τη δική μου παρατήρηση.
Το κορίτσι από τη Δανία πέρα από το ζήτημα του επαναπροσδιορισμού φύλου και των διεμφυλικών ατόμων, αγγίζει και άλλα ευαίσθητα σημεία, όπως η διαπίστωση της δυσφορίας ενός ατόμου που βρίσκεται παγιδευμένος σε ένα σώμα που δεν του ταιριάζει και που αποδίδεται σε ένα λάθος της φύσης αλλά και η πραγματική και ειλικρινής αγάπη των οικείων προσώπων που στέκονται αρωγοί σε όλο αυτό το δύσκολο και μακρύ ταξίδι του επαναπροσδιορισμού της σεξουαλικής ταυτότητας.
Ο Άιναρ, λοιπόν, γεννημένος άντρας, μεγαλώνει σαν άντρας, ακολουθεί όλα όσα επιτάσσουν οι κοινωνικές επιταγές για το φύλο του, ήτοι να πετύχει στην επαγγελματική σταδιοδρομία, να γίνει σπουδαίος και να παντρευτεί, δημιουργώντας μια οικογένεια. Και όλα αυτά διαδραματίζονται εν έτει 1920. Από την αρχή βλέπουμε, όμως, έναν άνθρωπο που είναι πολύ πιο σύγχρονος από την εποχή στην οποία ζει. Πρόκειται για έναν καλλιτέχνη, έναν ζωγράφο, που παντρεύεται τη Γκέρντα, που επίσης εργάζεται ως ζωγράφος. Στην αρχή του κινηματογραφικού έργου ο θεατής παρακολουθεί τη ζωή του ζευγαριού και πράγματι αισθάνεται πως πρόκειται για δύο συζύγους που δεν ακολουθούν από επιλογή την αυστηρή πεπατημένη της εποχής.
Έπειτα, έρχεται στο προσκήνιο η όμορφη Λίλι, μια συνεσταλμένη κοπέλα, χωρίς ιδιαίτερα καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα που διστάζει ακόμη και να μιλήσει μπροστά σε άνδρες. Η Λίλι σιγά σιγά, δειλά και προσεχτικά ξεκινά να γνωρίζει τη γυναικεία υπόστασή της. Αντιλαμβάνεται τις προτιμήσεις της και αισθάνεται επιτέλους ο πραγματικός της εαυτός. Αυτός ο νέος της εαυτός είναι τόσο ισχυρός που δεν μπορεί να τον αγνοήσει και να τον καταπιέσει. Οπότε επαναστατεί και αντιμετωπίζει κατάματα την πραγματικότητα με θάρρος! Όπως φαίνεται και από τις εξελίξεις στην ταινία, η Λίλι μέρα με τη μέρα νιώθει όλο και περισσότερο γυναίκα.
Από την άλλη, βλέπουμε μια άλλη γυναικεία φιγούρα, αυτή της Γκέρντα. Η Γκέρντα είναι μια δυναμική και συμπονετική σύζυγος και μια έμπιστη φίλη, παράδειγμα προς μίμηση. Η Γκέρντα εντελώς συμπτωματικά και τυχαία αφυπνίζει και ενθαρρύνει τη Λίλι. Η συνέχεια είναι σκληρή, όταν διαπιστώνει και η ίδια πως πλέον δεν μπορεί να έχει τον πολυαγαπημένο της Άιναρ. Ξεσπάει σε λυγμούς, απογοητεύεται και αγανακτεί, μα στο τέλος στέκεται βράχος και βοηθά τη Λίλι σε κάθε της βήμα προς την πολυπόθητη αλλαγή.
Τολμώ να πω, λοιπόν, πως ο θεατής εντυπωσιάζεται. Σαν εξωτερικός παρατηρητής βιώνει μέσα του καθεμία ερμηνεία ξεχωριστά και για διαφορετικούς λόγους. «Το κορίτσι από τη Δανία» είναι ένας ύμνος στη γυναίκα, ένας ύμνος στη διαφορετικότητα. Η Λίλι από τη μία και η Γκέρντα από την άλλη αποτελούν γυναικεία πρότυπα που διδάσκουν τον δυναμισμό, την αγάπη άνευ όρων, την ευαισθησία και την τόλμη.
Προς το τέλος της ταινίας, μετά από πολλά εμπόδια, έρχεται η επίτευξη του ονείρου: η εγχείρηση επαναπροσδιορισμού φύλου που δοκιμάζεται για πρώτη φορά στα χρονικά. Αυτό ήταν: η Λίλι, που μέχρι να έρθει η στιγμή της εγχείρησης είχε πέσει σε βαριάς μορφής κατάθλιψη, καθώς μισούσε το ανδρικό της σώμα, τώρα θα αποκτήσει αυτό που πάντα προσδοκούσε. Συναντά έναν γιατρό που δεν τη θεωρεί ούτε τρελή, ούτε σχιζοφρενή, όπως οι άλλοι, και που της υπόσχεται να τη βοηθήσει να ολοκληρωθεί ως γυναίκα, τονίζοντάς της πως πρόκειται για ένα τεράστιο ρίσκο. Ενώ στην αρχή όλα πάνε καλά, η μετέπειτα έκβαση και κατάληξη δυστυχώς θα σταθούν μοιραίες για τη ζωή της Λίλι, καθώς το σώμα της θα απορρίψει το μεταμοσχευμένο γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα. Ωστόσο, ο θεατής δεν μένει με την πικρία, γιατί η Λίλι επαναστάτησε, πάλεψε και κατάφερε να χαραχτεί στη μνήμη του κοινού της.
Ταινία σωστό διαμάντι, με πολλά νοήματα, με πολύ συναίσθημα και ένταση, που, πέρα από το άρτιο κινηματογραφικό αποτέλεσμα, κατορθώνει να θέσει σε εγρήγορση τη σκέψη του θεατή. Σκέφτεται κανείς, λοιπόν, πως τόσο λεπτά και πολύπλοκα κοινωνικά ζητήματα υπήρχαν από πάντα και δεν αναδείχτηκαν απλώς σήμερα έτσι από το πουθενά. Όποιος δεν έχει δει την ταινία αυτή, του τη συνιστώ ανεπιφύλακτα, γιατί θα γνωρίσει δύο κορίτσια από τη Δανία που έχουν να του μάθουν πολλά…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
«Το κορίτσι από τη Δανία», athinorama.gr, διαθέσιμο εδώ
