Του Κωνσταντίνου-Ειρηναίου Σταμούλη,
Ένα ακόμη ζήτημα, το οποίο εκκωφαντικά προστέθηκε στην ατζέντα του πολιτικού διαλόγου των ημερών είναι εκείνο του «ακαταδίωκτου» των μελών της Εθνικής Επιτροπής Προστασίας της Δημόσιας Υγείας για την καταπολέμηση του κορωνοϊού, της Επιτροπής Αντιμετώπισης Έκτακτων Συμβάντων Δημόσιας Υγείας και της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών. Η τροπολογία αυτή στο νομοσχέδιο του Υπουργείου Υγείας έφερε μαζί της ένα κύμα αντιδράσεων και ένα πλήθος ερωτημάτων.
Κατανοώ βαθιά όσες αντιδράσεις συνοδεύονται από τη λογική και την ψύχραιμη διερεύνηση των πιθανών συνεπειών. Μία βασική παράμετρος που θα πρέπει να ξεκαθαριστεί είναι το αν οι συγκεκριμένοι υγειονομικοί θα προστατεύονται και από τυχόν σοβαρά λάθη τους (που σε άλλη περίπτωση θα αναλάμβανε να εκθέσει πόρισμα η δικαιοσύνη), και αν υπάρχει πρόβλεψη για να αποφευχθούν τέτοιου είδους «παραθυράκια». Καταλαβαίνει εύκολα κανείς ότι στην περίπτωση αυτή, κινδυνεύει να υποβαθμιστεί σύσσωμο το επίπεδο της παρεχόμενης υγειονομικής περίθαλψης στη χώρα μας, καθώς οι γιατροί στις ανωτέρω κατηγορίες δεν θα αντιμετωπίζουν επιπτώσεις σε τυχόν επαγγελματικές αμέλειες.
Μιλώντας όμως τώρα συγκεκριμένα για το ακαταδίωκτο, θα ήθελα να τονίσω ότι είναι προφανές και συμβατό με τις δημοκρατικές επιταγές, να μην τίθεται ζήτημα ποινικοποίησης της ελεύθερης έκφρασης της επιστημονικής γνώμης. Δε χρειάζεται όμως μια τόσο συγκεκριμένη διάταξη που θα μεριμνά για κάτι το οποίο σύσσωμη η κοινωνία, το πολίτευμα και το σύνταγμα προστατεύουν, δηλαδή την ελεύθερη διατύπωση της επιστημονικής γνώμης.
Και στην τελική, ποιος ζήτησε τη δίωξη των λοιμωξιολόγων; Εκτός του ότι κάτι τέτοιο δεν έχει συμβεί επίσημα, ακόμα και αν συνέβαινε, θα επρόκειτο για μία παράλογη, ανεύθυνη και προσβλητική κίνηση, η οποία θα σηματοδοτούσε τη μέγιστη ασέβεια προς το πρόσωπο όλων εκείνων που μοχθούν για να βγούμε από την πανδημία. Όσες φορές τέθηκε ζήτημα τέτοιου είδους, ήταν μετά από ανυπόστατες κατηγορίες αρνητών του ιού που είχαν τη διάθεση «να τρέχουν» στα δικαστήρια τους επιστήμονες. Τελικά κάτι τέτοιο δε συνέβη. Γιατί να συμβεί τώρα; Τονίζω ότι το ακαταδίωκτο δεν έχει καμία σχέση με την κριτική στους επιστήμονες. Πυρά δεχόντουσαν και δυστυχώς θα δέχονται έτσι κι αλλιώς. Δεν προστατεύονται από αυτό. Το καίριο αίτημα είναι το αίτημα για διαφάνεια. Για αποφάσεις που να γνωρίζει ο κόσμος το πώς και γιατί λήφθηκαν, κι όχι αυτές να λαμβάνονται πίσω από κλειστές πόρτες.
Αυτό ανοίγει φυσικά τη συζήτηση περί δημοσίευσης των πρακτικών των συνεδριάσεων των λοιμωξιολόγων. Βέβαια, θα ήταν ιδιαίτερα άστοχο το αίτημα για δημοσίευση των πρακτικών κάθε συζήτησης διότι αυτό θα μετέτρεπε τις επιστημονικές γνωμοδοτήσεις σε μία καθημερινή κοινωνική ενασχόληση όπου ο καθένας, ακόμα και αν δεν έχει τις απαραίτητες γνώσεις, θα έκρινε, θα στοχοποιούσε και θα χαρακτήριζε άτομα και απόψεις. Οι απόψεις των επιστημόνων δεν είναι και δεν θα έπρεπε να γίνουν προϊόν προς ταχεία κοινωνική κατανάλωση. Ορισμένες όμως συζητήσεις, οι οποίες αφορούν σοβαρές αποφάσεις με διευρυμένο αντίκτυπο, οφείλουν και πρέπει να γνωστοποιούνται στην κοινωνία. Είναι ζήτημα διαφάνειας.
Ολοκληρώνοντας λοιπόν, η προστασία των επιστημόνων αποτελεί ένα κρίσιμο μέτρο. Πρέπει όμως να γίνει σε ένα σαφές ρυθμιστικό πλαίσιο, που να μην αφήνει περιθώρια παρερμηνειών. Ναι, δεν πρέπει οι επιστήμονες να είναι εκτεθειμένοι, αλλά δεν πρέπει να βρίσκονται και στο απυρόβλητο. Παράλληλα, αν θέλουμε να μιλήσουμε για δημοκρατία και διαφάνεια, οποιαδήποτε πρωτοβουλία, οφείλει να συνοδεύεται από τη δημοσίευση των πρακτικών της επιτροπής, στις συζητήσεις με τη μεγαλύτερη βαρύτητα, προκειμένου ο πολιτικός κόσμος αλλά και η κοινωνία, να είναι σε θέση να γνωρίζουν με ποιον τρόπο λαμβάνονται οι αποφάσεις για τη ζωή τους.
