Της Ερμιόνης Μπάδα,
Ήταν 7 Οκτωβρίου 2001 και ένας μήνας μετά την τρομερή τρομοκρατική επίθεση στους Δίδυμους Πύργους, όταν ο τότε Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, George W. Bush, ανακοίνωσε την έναρξη των αεροπορικών επιθέσεων στο Αφγανιστάν στα πλαίσια μίας αποστολής με στόχο «να σταματήσει τη χρήση του Αφγανιστάν ως τρομοκρατικής βάσης για επιθέσεις και να επιτεθεί στην στρατιωτική ικανότητα του καθεστώτος των Ταλιμπάν», οι οποίοι, όντας σκληροπυρηνικοί ισλαμιστές, φαίνονταν να υποθάλπουν τρομοκρατικούς παράγοντες όπως η al-Qaeda, που ήταν υπεύθυνη για την πολύνεκρη τρομοκρατική επίθεση της 11/9 με περίπου 3.000 θύματα. Ήταν μία «ανεπιθύμητη αποστολή, την οποία όμως θα φέρουμε εις πέρας», συμπλήρωνε ο Bush. Μέσα στην επόμενη δεκαετία, δυνάμεις του ΝΑΤΟ αλλά και ολοένα αυξανόμενες αμερικανικές στρατιές στέλνονταν στο Αφγανιστάν, με σκοπό την εκμηδένιση της al-Qaeda αλλά και την επανεδραίωση μίας αφγανικής κυβέρνησης με αμερικανική στήριξη, κάτι που έγινε το 2004 με την πτώση του καθεστώτος των Ταλιμπάν. Ωστόσο, η απειλή όχι μόνο δεν εξαλείφθηκε, αλλά αναζωπυρώθηκε μία μακρόχρονη σύγκρουση, που μετρά 20 χρόνια τώρα, καθιστώντας αβέβαιο το μέλλον.
Μετά την αποχώρηση των διεθνών στρατευμάτων το 2014, ήρθε πλέον το πλήρωμα του χρόνου και για την αμερικανική «αποστολή» να έρθει εις πέρας. Συνεπώς, στις 14 Απριλίου 2021, 20 χρόνια μετά την έναρξή της, ο Πρόεδρος των Η.Π.Α, Joe Biden, ανακοίνωσε την οριστική αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το αφγανικό έδαφος έως τις 11 Σεπτεμβρίου 2021. Η ημερομηνία αυτή δίνει μία παράταση στην αρχικά συμφωνημένη ημερομηνία της 1ης Μαΐου που είχε συμπεριληφθεί στη Συμφωνία Ειρήνης του 2020. Αρχικά, φαίνεται άπιαστος στόχος η 1/5 αλλά και η αμερικανική πλευρά δεν είναι υπέρ μίας βιαστικής αποχώρησης, καθώς αυτή κρύβει σημαντικούς κινδύνους. Σαφώς, υπήρξε ηχηρή προειδοποίηση πως οποιαδήποτε επίθεση κατά τη διάρκεια της αποχώρησης θα έχει ανάλογη απάντηση.
Οι αντιδράσεις σε αυτή την απόφαση παρουσιάζονται ανάμεικτες, χωρίς να υπάρχει κάποια επίσημη τοποθέτηση. Όσον αφορά την αμερικανική πλευρά, τίθεται το ζήτημα της τελικής έκβασης. Επιτεύχθηκε τελικά ο στόχος ή μία από της μεγαλύτερες στρατιωτικές αποστολές των Η.Π.Α θα καταλήξει σε επάνοδο των Ταλιμπάν; Η αφγανική κυβέρνηση, από την αντίπερα όχθη, φαίνεται να ανησυχεί, καθώς μέχρι πρότινος οι αφγανικές δυνάμεις στηρίζονταν στις αμερικανικές αερο-επιθέσεις και στη γενικότερη βοήθεια που προσέφεραν. Επιπλέον, η έλλειψη μίας αποχώρησης υπό όρους θα αφήσει ένα κενός ισχύος, το οποίο θα εκμεταλλευτούν οι δυνάμεις των Ταλιμπάν. Από τη δική τους πλευρά, οι Ταλιμπάν έχουν επιδείξει ιδιαίτερα εχθρική συμπεριφορά, με την τελευταία να διαφαίνεται μέσα από την άρνησή τους να συμμετάσχουν στη συνάντηση κορυφής που θα διεξαχθεί στην Κωνσταντινούπολη, ισχυριζόμενοι ότι δε θα παρευρεθούν σε καμία συνάντηση που αφορά το μέλλον του Αφγανιστάν μέχρι την αποχώρηση όλων των ξένων δυνάμεων από τη χώρα.
Ποιο θα είναι το μέλλον του Αφγανιστάν από εδώ και πέρα;
Η κατάσταση, μετά την αμερικανική απόφαση, έχει δύο σημαντικές τροπές που μπορεί να ακολουθήσει: την ώθηση προς την ειρήνη ή την κατάδυση στη βία και την τελική νίκη των Ταλιμπάν.
Η επίτευξη μία συνεννόησης μεταξύ δυνάμεων του Αφγανιστάν και των Ταλιμπάν πριν την ολοκλήρωση της αποχώρησης των στρατευμάτων θα ήταν μία ιδανική διευθέτηση, που θα είχε πολλές προοπτικές. Ωστόσο, φαίνεται πως κάτι τέτοιο αποτελεί περισσότερο ουτοπία, αφού οι Ταλιμπάν δεν δείχνουν τέτοια πρόθεση, μην τηρώντας τα συμφωνηθέντα εδώ και αρκετό καιρό και συνεχίζοντας τις επιθέσεις στις κυβερνητικές δυνάμεις παρά τη συμφωνία. Μπορεί να σταμάτησαν τις επιχειρήσεις εναντίον των διεθνών παραγόντων, αλλά αυτό δεν τους εμπόδισε να συνεχίσουν να επιτίθενται στους κυβερνητικούς. Μερικοί πίστευαν ότι η αναγνώρισή τους από τη διεθνή κοινότητα μπορεί να τους προέτρεπε να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, ωσότου βρεθεί κάποιος συμβιβασμός. Επομένως, η συνέχιση της επιθετικής στάσης αναιρεί σε ένα βαθμό και το επιχείρημα της διεθνούς νομιμοποίησης που μπορεί να επεδίωκαν οι Ταλιμπάν, καθώς τέτοιες ενέργειες δε συμβάλλουν στην αποδοχή και νομιμοποίηση. Πολλοί εκδηλώνουν τις ανησυχίες τους και τους φόβους τους για την άσχημη κατάληξη που μπορεί να πάρουν οι συνθήκες, με τους Ταλιμπάν να επανέρχονται στην εξουσία μετά την απόσυρση των στρατευμάτων. Το ξέσπασμα ενός εμφυλίου πολέμου στο Αφγανιστάν, όπως στη Συρία, φαίνεται για αυτούς να βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής, γεγονός που θα διαλύσει ολοκληρωτικά τη χώρα. Η επιθυμία των πολιτών για ειρήνη, δικαιοσύνη και δημοκρατικές αξίες θα θυσιαστεί στην αρένα των πολιτικών συμφερόντων, όπου η μεγιστοποίηση του μεριδίου στην εξουσία έχει τον πρώτο λόγο, όπως είχε γίνει και παλαιότερα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- US says troops to leave Afghanistan by 11 September, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Afghans face pivotal moment as US prepares to ‘close the book’, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Why is there a war in Afghanistan? The short, medium and long story, BBC, διαθέσιμο εδώ
