Της Πωλίνας Παλλιεράκη,
Με τον -κατά πολλούς- αντιεκπαιδευτικό νόμο 4692/2020 και το ΦΕΚ 776/26-2-2021 με θέμα: «Χαρακτηρισμός δημοσίων σχολικών μονάδων ως Προτύπων ή Πειραματικών σχολείων» προβλέπεται η δημιουργία μίας ξεχωριστής ελίτ Πειραματικών σχολείων και Πρότυπων ως σχολεία «αρίστων», σύμφωνα και με ανακοινώσεις εκπαιδευτικών.
Μάλιστα, μία πρόσφατη εγκύκλιος του ΥΠΑΙΘ είχε ως θέμα την «Πρόσκληση ενδιαφέροντος για τον χαρακτηρισμό σχολικών μονάδων ως προτύπων ή πειραματικών» και έως 23 Μαρτίου οι σχολικές μονάδες μπορούσαν να υποβάλλουν αίτηση για το εάν ήθελαν να μετατραπούν σε Πρότυπα ή Πειραματικά στα πλαίσια της διεύρυνσης που έχει αποφασίσει το Υπουργείο. Αρχικά, θα πρέπει να διευκρινιστεί πως η απόφαση για την υποβολή αίτησης προς χαρακτηρισμό σχολικής μονάδας ως «Πειραματικό σχολείο» λαμβάνεται από τον Σύλλογο Διδασκόντων της σχολικής μονάδας.
Ωστόσο, τι σημαίνει Πρότυπο και τι Πειραματικό σχολείο; Η μεταξύ τους διάκριση έγκειται στο ότι τα μεν Πρότυπα είναι σχολικές μονάδες της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, οι οποίες στοχεύουν στην καλλιέργεια και τη διάχυση της ιδέας και των πρακτικών της αριστείας στο εκπαιδευτικό σύστημα, τα δε Πειραματικά σχολεία αποτελούν σχολικές μονάδες τόσο της πρωτοβάθμιας όσο και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, οι οποίες στοχεύουν στην υποστήριξη του πειραματισμού και της πιλοτικής εφαρμογής εκπαιδευτικών καινοτομιών στο εκπαιδευτικό σύστημα, σε τυχαίο τμήμα μαθητικού πληθυσμού, όμως η νομοθεσία που ορίζει τη συγκρότηση και τη λειτουργία τους είναι κοινή και επί της ουσίας τα ταυτίζει.
Εν αντιθέσει με όσα προβλέπονται από το συγκεκριμένο ΦΕΚ, είναι επιστημονικά παραδεκτό στην εκπαιδευτική κοινότητα πως τα Πειραματικά σχολεία θα πρέπει να συνδέονται με τα Πανεπιστημιακά ιδρύματα, ούτως ώστε να εφαρμόζουν τα προτεινόμενα από αυτά προγράμματα με βάση την παιδαγωγική έρευνα σε προσδιορισμένο χρονικό πλαίσιο σε τυχαίο και αντιπροσωπευτικό δείγμα των μαθητών. Μάλιστα, τυχαίο θα πρέπει να είναι και το δείγμα των διδασκόντων/ουσών σε αυτά. Ακόμα, επιβάλλεται και η περιοδική μετατροπή σχολείων της Δημόσιας εκπαίδευσης σε Πειραματικά. Με αυτόν τον τρόπο, θα μπορούν να συντελέσουν στην ποιοτική αναβάθμιση της παρεχόμενης γνώσης σε όλη τη Δημόσια εκπαίδευση.
Ωστόσο, για πολλούς εκπαιδευτικούς αλλά και συμπολίτες μας, τα Πρότυπα όσο και τα Πειραματικά Σχολεία εντάσσονται σε ένα πλαίσιο λειτουργίας που υπαγορεύεται από την «ανάγκη η αστική τάξη να δημιουργήσει «εκλεκτά» σχολεία για τους γόνους της». Είναι γνωστό, άλλωστε, ότι η θέση που προβάλλουν οι θιασώτες των προτύπων σχολείων είναι αυτά της «αριστείας». Από την άλλη πλευρά, όσοι τα αντιμάχονται μιλούν για σχολεία «βαθιά ταξικά προεγκριμένα με δυνατότητα πρόσβασης προσανατολισμού μαθητικού δυναμικού που συνδέεται στο εσωτερικό του με έναν ισχυρό και αδιαίρετο κρίκο: την ταξική καταγωγή, την τάξη που ανήκει δηλαδή και όχι τη γνώση που ανήκει σε όλους τους μαθητές».
Με μία πρόχειρη ματιά, η συγκεκριμένη εγκύκλιος μοιάζει να επιτείνει τις ταξικές ανισότητες, δημιουργώντας γνωστικά συρματοπλέγματα για μεγάλη μάζα των μαθητών των λαϊκών οικογενειών. Ταυτόχρονα, η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου φαίνεται να ξεδιπλώνει και μία υπόγεια στρατηγική ενάντια στο μέτωπο των εκπαιδευτικών με την αξιολόγηση, την ιδιωτικοποίηση και την κατηγοριοποίηση των σχολείων, μαθητών και εκπαιδευτικών. Πιο συγκεκριμένα, ας επικεντρωθούμε σε ορισμένα αποκαλυπτικά στοιχεία που περιλαμβάνονται στο ΦΕΚ για τον χαρακτηρισμό των σχολικών μονάδων ως προτύπων ή πειραματικών.
Αρχικά, τα σχολεία αυτά θα διοικούνται από μία ειδική πανίσχυρη Διοικούσα Επιτροπή (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) που θα τα αξιολογεί και θα αποφασίζει για το εάν θα παραμείνουν Πρότυπα/Πειραματικά ή αν θα εκπέσουν σε κοινά σχολεία. Η Δ.Ε.Π.Π.Σ., επίσης, θα μεριμνά για την προσέλκυση δωρεών και κάθε είδους παροχών, ενώ θα διορίζεται εξ ολοκλήρου από το Υπουργείο και θα αποφασίζει για κάθε ζήτημα Προτύπων και Πειραματικών σχολείων. Ακόμη, προβληματισμό προκαλεί και το γεγονός πως θα χαθεί η έννοια του σχολείου και της γειτονιάς, καθώς η επιλογή των μαθητών δεν θα γίνεται σύμφωνα με τη διεύθυνση της κατοικίας, αλλά βάσει κλήρωσης. Έτσι, καταργούνται τα γεωγραφικά όρια της περιοχής τους ,χάνοντας τη χωροθέτησή τους ως προς το μαθητικό δυναμικό του κάθε σχολείου. Ακόμα, στα σχολεία που θα χαρακτηριστούν Πρότυπα/Πειραματικά χάνονται οι οργανικές θέσεις των εκπαιδευτικών που είναι οριστικά τοποθετημένοι στο συγκεκριμένο σχολείο, αφού Οι εκπαιδευτικοί σε αυτά τοποθετούνται όχι με οργανική θέση, αλλά επί θητεία. Επιπλέον, οι εκπαιδευτικοί αυτών των σχολείων αποδέχονται την ατομική αξιολόγησή καθώς και την αξιολόγηση της σχολικής μονάδας, ενώ τροποποίηση υπάρχει και στο διδακτικό τους ωράριο. Ο χαρακτηρισμός της δημόσιας σχολικής μονάδας ως Π.Σ. και ως ΠΕΙ.Σ. μπορεί να πραγματοποιηθεί και έπειτα από την αίτηση του Προϊστάμενου της Διεύθυνσης Εκπαίδευσης, στην οποία υπάγεται η προτεινόμενη σχολική μονάδα. Τέλος, για τα σχολεία αυτά θεσμοθετείται η προσέλκυση χορηγών, η συμμετοχή του δήμου, του συλλόγου γονέων, συλλόγων αποφοίτων μέσω του Συμβουλίου στήριξης του σχολείου, όπου αποφασίζει για θέματα που αφορούν την προσφορά του στην τοπική κοινωνία, την υλικοτεχνική υποδομή και τους οικονομικούς πόρους του σχολείου κ.α.
Καταληκτικά, η εσκεμμένη σύνδεση Προτύπων και Πειραματικών σχολείων και το συνολικό εγχείρημα, φωλιάζει στον ίδιο σκοπό: να υπηρετήσει τη γενικότερη πολιτική για την αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας, ενώ εντείνει τον προβληματισμό για σχολεία που ως μοναδικό σκοπό θα έχουν την παραγωγή στελεχών του οικονομικού και πολιτικού τομέα των επόμενων ετών.
Στις αντιδράσεις του εκπαιδευτικού κινήματος, οι οποίες ακολούθησαν των αναγγελιών, αρκετοί σύλλογοι διδασκόντων Πειραματικών σχολείων έδωσαν δυναμικό παρόν, συμμετέχοντας στην απεργία-αποχή που κήρυξαν οι ομοσπονδίες ΔΟΕ-ΟΛΜΕ. Με αυτόν τον τρόπο, θέλησαν να θίξουν πως η λειτουργία των Προτύπων/Πειραματικών σχολείων που προτείνεται στην εγκύκλιο 1-3-2021 δεν στοχεύει στη βελτιστοποίηση της ποιότητας του παρεχόμενου έργου, αλλά δημιουργεί σχολεία ελίτ, μην επιτρέποντας τη μετατροπή των σχολείων τους σε Πρότυπα αλλά ούτε και σε Πειραματικά, όσο αυτά ταυτίζονται νομοθετικά με τα Πρότυπα. Είναι, επίσης, εξαιρετικά σημαντικό οι Διευθύνσεις Εκπαίδευσης να σεβαστούν τις όποιες αποφάσεις των Συλλόγων των Διδασκόντων και να μην προτείνουν μονοπρόσωπα τον χαρακτηρισμό δημόσιας σχολικής μονάδας ως «Πειραματικού Σχολείου». Είναι ανάγκη να κυριαρχήσει η δημόσια δωρεάν παιδεία για όλα τα παιδιά και να παραμεριστούν τα σχολεία για λίγους και εκλεκτούς!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ορισμός Προτύπων και Πειραματικών Σχολείων, proteion-frontistirio.com, διαθέσιμο εδώ
- Πρότυπα-Πειραματικά: Αντιεκπαιδευτική ενέργεια ο χαρακτηρισμός των σχολείων, alfavita.gr, διαθέσιμο εδώ
- Πρότυπα-Πειραματικά σχολεία. Μια νέα βαθιά ταξική επίθεση στο δημόσιο δωρεάν σχολείο, alfavita.gr, διαθέσιμο εδώ
