Της Αννίτας Ελισσαίου,
Οι βίαιες διαδηλώσεις που ξέσπασαν κατά τα τέλη του Μαρτίου στην πρωτεύουσα της Βόρειας Ιρλανδίας, το Μπέλφαστ, χαρακτηρίζονται ως οι χειρότερες των τελευταίων ετών. Οι Ενωτικοί, που επιθυμούν την ένωση με το Ηνωμένο Βασίλειο, συγκρούστηκαν με την αστυνομία, αλλά και τους Εθνικιστές οι οποίοι επιζητούν η περιοχή να ενωθεί με την Ιρλανδία. Οι τελευταίες εξελίξεις έχουν διαταράξει την ειρήνη της περιοχής και προκαλούν ανησυχία για το μέλλον.
Η ατμόσφαιρα στην πολιτική σκηνή της Β. Ιρλανδίας ήταν εδώ και μήνες φορτισμένη λόγω των κανονισμών της συμφωνίας του Brexit που τέθηκαν σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2021. Το Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας συντάχθηκε για να καλύψει την ιδιαίτερη κατάσταση της περιοχής, αλλά η εφαρμογή των προβλέψεών του βρίσκει αντίθετο ένα μεγάλο μέρος της ενωτικής κοινότητας. Σύμφωνα με το Πρωτόκολλο, η Βόρεια Ιρλανδία υπάγεται ακόμα σε ορισμένους κανόνες της ενιαίας αγοράς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ δεν υφίστανται διασυνοριακοί έλεγχοι και δασμοί με την Ιρλανδική Δημοκρατία. Αντιθέτως, μερικές κατηγορίες αγαθών που προέρχονται από το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν αποκτήσει ειδικό καθεστώς. Συγκεκριμένα, το Πρωτόκολλο προβλέπει την ίδρυση του Ιρλανδικού Θαλάσσιου Συνόρου, με το οποίο επιβάλλονται δασμοί και έλεγχοι στα λιμάνια της Βόρειας Ιρλανδίας σε αγαθά που έρχονται από το Ηνωμένο Βασίλειο.
Η απουσία ενός αυστηρού, δεσμευτικού εμπορικού συνόρου με την Ιρλανδία και η επιβολή κανόνων της Ε.Ε. στα βρετανικά αγαθά έχει αναστατώσει τους Ενωτικούς, οι οποίοι βλέπουν αυτήν την αλλαγή ως απειλή της θέσης της Β. Ιρλανδίας ως μέλος του Ηνωμένου Βασιλείου. Το ευνοϊκότερο εμπορικό καθεστώς με την Ιρλανδία δημιουργεί την εντύπωση ότι οι Εθνικιστές κερδίζουν έδαφος. Η οικονομική ένωση της χώρας με τη Βόρεια Ιρλανδία θα μπορούσε να θέσει τις βάσεις για δημοψήφισμα σχετικά με την πολιτική ένωση των δυο, ένα ενδεχόμενο που «τρέμουν» οι Ενωτικοί. Πέρα από τα ζητήματα εθνικής ταυτότητας, εγείρονται παράλληλα και ερωτήματα για την οικονομία της περιοχής. Το Brexit έχει ήδη προκαλέσει οικονομικές ζημιές ειδικά στις μικρές επιχειρήσεις της Βόρειας Ιρλανδίας, εντείνοντας τις επιπτώσεις της πανδημίας. Υπάρχει ο φόβος ότι όσο απομακρύνεται η Μεγάλη Βρετανία από την ενιαία αγορά της Ε.Ε., τόσο εντονότερες θα γίνουν οι συνέπειες της Συμφωνίας Αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, όμως, περιμένει να τηρηθούν οι δεσμεύσεις του Πρωτοκόλλου και από τις δύο πλευρές.
Η κατάσταση στις κοινότητες των Ενωτικών ήταν ήδη τεταμένη, εντούτοις μια πρόσφατη εξέλιξη ήταν αυτή που «έσπρωξε» τους διαδηλωτές στους δρόμους. Οι αστυνομικές αρχές της Β. Ιρλανδίας αποφάσισαν να μην επιβάλλουν κυρώσεις σε μέλη της κυβέρνησης που παρευρέθηκαν τον περασμένο Ιούνιο στην κηδεία του πρώην επικεφαλής των υπηρεσιών πληροφοριών του Ιρλανδικού Δημοκρατικού Στρατού, Bobby Storey. Η κηδεία συγκέντρωσε πλήθος κόσμου, ανάμεσά τους και σημαντικά πρόσωπα του κόμματος Sinn Féin, το οποίο ανήκει στη σφαίρα των Εθνικιστών και κυβερνά σε συνασπισμό με το Democratic Unionists Party. Η τελετή παραβίασε τους περιορισμούς μετακίνησης και συγχρωτισμού που είχαν τεθεί σε ισχύ από το ίδιο το κόμμα, γεγονός που απέσπασε την βαριά κριτική των Ενωτικών, κάνοντας λόγο για υποκριτική συμπεριφορά της κυβέρνησης. Η απόφαση της αστυνομίας προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων μεταξύ των Ενωτικών, οι οποίοι την κατηγόρησαν για ειδική μεταχείριση του Sinn Féin, ζητώντας από τον Διευθυντή της αστυνομίας να παραιτηθεί.
Η ατιμωρησία των κυβερνητικών αξιωματούχων ήταν για πολλούς η τελευταία σταγόνα, καθώς οι διαδηλώσεις ξεκίνησαν μόλις το βράδυ μετά τις δηλώσεις των Δημοκρατικών Ενωτικών. Ωστόσο, πολλοί κατηγορούν το συγκεκριμένο κόμμα ότι παρακινεί τη βία με τη ρητορική του. Οι Ενωτικοί προειδοποιούσαν ότι θα ξεσπάσουν βίαιες αντιδράσεις αν δεν ανασταλούν ή καταργηθούν σύντομα οι νέοι κανονισμοί και δεν επιτραπεί το ανεμπόδιστο εμπόριο με τη Μεγάλη Βρετανία. Παρόλο που δεν υπάρχει αδιαμφισβήτητη ένδειξη ότι οι διαδηλώσεις διοργανώνονται από κάποια συγκεκριμένη οργάνωση, η πλειοψηφία των ταραχών έχει μέχρι στιγμής συγκεντρωθεί σε περιοχές όπου υπάρχει αξιοσημείωτη παρουσία ενωτικών παραστρατιωτικών ομάδων. Παρόλα αυτά, η αστυνομικές αρχές έχουν αποκλείσει την πιθανότητα συμμετοχής αυτών των γκρουπ. Το Συμβούλιο των Ενωτικών Κοινοτήτων αρνήθηκε την ανάμειξη των ομάδων που σχετίζονται με αυτό, και ζήτησε από τους διαδηλωτές να στραφούν σε πιο ειρηνικά μέσα.
Οι επιπτώσεις της αποχώρησης της Μεγάλης Βρετανίας από την Ε.Ε. και οι ταραχές που προκλήθηκαν ως αποτέλεσμα της επιείκειας της αστυνομίας απέναντι στα μέλη του Sinn Fein απειλούν τη σταθερότητα που εξασφαλίστηκε με τη Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής (Good Friday Agreement), γνωστή και ως Συμφωνία του Μπέλφαστ, η οποία υπογράφηκε το 1998. Η Συμφωνία έβαλε τέλος στις συγκρούσεις που ταλάνιζαν την περιοχή για δεκαετίες, και έθεσε τις βάσεις για την ειρήνευση, την αποστρατιωτικοποίηση, τον παροπλισμό και την μετάβαση σε μια αποκεντρωμένη μορφή διακυβέρνησης. Η Συμφωνία του Μπέλφαστ, που αποτελεί το θεμέλιο της ειρήνης στη Β. Ιρλανδία, εξασφάλισε σημαντικές νίκες τόσο για τους Εθνικιστές όσο και για τους Ενωτικούς, οι οποίοι πλέον αποσύρουν την υποστήριξή τους. Εξαιτίας των ρυθμίσεων του Brexit και του Πρωτοκόλλου για τη Βόρεια Ιρλανδία, το Συμβούλιο των Ενωτικών Κοινοτήτων δεν στηρίζει πλέον τη Συμφωνία, ενώ το κόμμα των Δημοκρατικών Ενωτικών ουδέποτε τάχθηκε υπέρ της.
Οι διαδηλώσεις σταμάτησαν την προηγούμενη εβδομάδα ως ένδειξη σεβασμού στον αποθανόντα Πρίγκιπα Φίλιππο, αλλά είναι πιθανό να ξεκινήσουν εκ νέου. Οι αλλαγές που επέφερε το Brexit ανέδειξαν τις αδυναμίες του υπάρχοντος συστήματος, το οποίο βρίσκει τη Βόρεια Ιρλανδία υπαγόμενη σε ένα καθεστώς, στη διαμόρφωση του οποίου δεν μπορεί να συμμετέχει. Οι επιπτώσεις της βρετανικής αποχώρησης θα φανούν εντονότερα στην περιοχή αυτή, συνοδευόμενες με το αίσθημα αδικίας και απώλειας της εμπιστοσύνης που περικλείει τους ενωτικούς και ξυπνά τις μνήμες του παρελθόντος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Northern Ireland ‘playing with matches’ amid Brexit trade deal tensions, POLITICO, διαθέσιμο εδώ
- Northern Ireland riots: What’s behind the recent violence in Northern Ireland?, CNN, διαθέσιμο εδώ
- NI riots: What is behind the violence in Northern Ireland?, BBC News, διαθέσιμο εδώ
