Της Κωνσταντίνας Οικονόμου,
Μόλις στο τέλος της προηγούμενης εβδομάδας, ο Raúl Castro επιβεβαίωσε ότι παραχωρεί τη θέση του στην εξουσία του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κούβας στη νεότερη γενιά. Μάλιστα, αυτή είναι η πρώτη φορά που το νησιωτικό κράτος μένει χωρίς κάποιον Castro στο κυβερνητικό πηδάλιο μετά από έξι ολόκληρες δεκαετίες!
Ο ίδιος τόνισε ότι η αποχώρησή του πραγματοποιείται με το αίσθημα ότι «έχει εκπληρώσει την αποστολή του, έχοντας πίστη στο μέλλον της πατρίδας των προγόνων του». «Τίποτα μα τίποτα δεν με αναγκάζει να πάρω αυτή την απόφαση», δήλωσε στην ομιλία του, μέρος της οποίας δημοσιεύτηκε στην κρατική τηλεόραση. «Για όσο ζω, θα είμαι πάντα σε ετοιμότητα να υπερασπιστώ την πατρίδα, την επανάσταση και το σοσιαλισμό με περισσότερη δύναμη από ποτέ». Το 2016, στην προηγούμενη διάσκεψη του Κόμματος, η οποία πραγματοποιείται ανά 5 χρόνια, είχε ανακοινώσει ότι θα ήταν και η τελευταία στην οποία θα ηγείτο η «ιστορική γενιά» που πολέμησε στη Sierra Maestra, αποτινάσσοντας τον τοποθετημένο από τις Ηνωμένες Πολιτείες δικτάτορα, στην επανάσταση του 1959.
Η πορεία του Raúl Castro
Για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του, ο Raúl βρισκόταν πάντα σε δεύτερο ρόλο δίπλα στον αδερφό του Fidel, πρώτα ως κυβερνήτης των αντάρτικων ομάδων και αργότερα ως υψηλόβαθμο μέλος στη σοσιαλιστική τους κυβέρνηση. Την τελευταία δεκαετία όμως, αφού διαδέχθηκε τον αδερφό του το 2011, ο Raúl αποτέλεσε το πρόσωπο της κομμουνιστικής Κούβας και της περιφρόνησής της απέναντι στις προσπάθειες των Η.Π.Α. να αποδομήσουν το σοσιαλιστικό της σύστημα. Παράλληλα, όμως, ο Raúl ήταν ο ίδιος που πέτυχε συμφωνία με τον Αμερικανό Πρόεδρο Barack Obama το 2014, η οποία έδωσε το έναυσμα για το μεγαλύτερο άνοιγμα των Η.Π.Α. στην Κούβα από τις αρχές του 1960, κίνηση που ανέστειλε βέβαια εν μέρει ο διάδοχος του Obama, Donald Trump.
O Raúl θεωρείται περισσότερο πραγματιστής από τον Fidel, και πιο διατεθειμένος να απομακρύνει την Κούβα από το αυστηρά κομμουνιστικό μοντέλο που προήγαγε ο αδερφός του, το οποίο παρείχε μεν μεγάλα αναπτυξιακά επιτεύγματα, ανάμεσα σε αυτά πρόσβαση στην εκπαίδευση και ποιοτικές υπηρεσίες υγείας για όλους τους κουβανούς πολίτες, έφερε δε την οικονομία σε κατάσταση χάους.
Οι φλέγοντες σκόπελοι στο εσωτερικό της Κούβας
Η νέα γενιά ηγετών, που δεν έχει αναδειχθεί μέσω της επανάστασης, έχει μπροστά της πολύ δύσκολο έργο. Η μετάβαση πραγματοποιείται σε μία στιγμή που η Κούβα αντιμετωπίζει τη σφοδρότερη οικονομική κρίση από την περίοδο της πτώσης του πρώην ευεργέτη της, της Σοβιετικής Ένωσης, ενώ παρατηρείται αυξημένη αγανάκτηση ιδιαίτερα ανάμεσα στους νεαρότερους πολίτες. Μία περαιτέρω αυστηροποίηση του πολυετούς εμπάργκο των Η.Π.Α. στο εμπόριο σε συνδυασμό με την εξελισσόμενη πανδημία έχουν επιδεινώσει την κρίση ρευστότητας στην ήδη νοσούσα, κεντρικοποιημένη οικονομία της Κούβας. Σύμφωνα με κρατικές εκτιμήσεις, η οικονομία συρρικνώθηκε κατά 11% μόνο μέσα στο προηγούμενο έτος. Η έλλειψη βασικών αγαθών μεταφράζεται σε τεράστιες ουρές αναμονής για την αγορά των όλο και πιο δυσεύρετων τροφίμων και φαρμάκων από τους Κουβανούς. Ακόμη, η Αβάνα έχει «δολαριοποιήσει» μέρη της οικονομίας, γεγονός που γονατίζει όσους δε λαμβάνουν εμβάσματα από συγγενείς στο εξωτερικό ή δεν αμείβονται με ισχυρό νόμισμα μέσω του τουρισμού. H κατάσταση αυτή έχει καταρρακώσει τον παράγοντα της ισότητας, έναν από τους πυλώνες της νομιμότητας του κόμματος.
Μετά τον Castro, ποιος;
Ο Raúl Castro δεν διευκρίνισε ποιον εγκρίνει ως διάδοχό του στη θέση του πρώτου Γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος. Προηγουμένως όμως, είχε κάνει εμφανή την προτίμησή του απέναντι στον 60χρονο Miguel Díaz-Canel, ο οποίος τον διαδέχτηκε ως Πρόεδρος της χώρας το 2018. Ο Díaz-Canel, που διοικούσε ήδη το Κόμμα σε δύο περιφέρειες, προτού γίνει μέλος της εθνικής κυβέρνησης, είναι ο πρώτος Κουβανός που έλαβε το χρίσμα της προεδρίας, έχοντας γεννηθεί μετά την επανάσταση του 1959. Η απόκτηση της αρχηγίας του Κόμματος θα καταστήσει περαίτερω τον ψηλό γκριζομάλλη τεχνοκράτη ως πολιτικό διάδοχο της δυναστείας των Castro. Ο εν λόγω Πρόεδρος είναι υπέρμαχος της ιδεολογίας ότι ο αυστηρά συγκεντρωτικός έλεγχος της οικονομίας παραμένει ο καλύτερος τρόπος προς την ανάπτυξη, παρά τις δεκαετίες πενιχρής οικονομικής άνθισης. Για τον ίδιο, οποιαδήποτε δημόσια αντίταξη στη γραμμή του Κόμματος είναι έργο Κουβανών με «κακή ανατροφή» ή γεννημένων στη «λάθος» χώρα.
Φυσικά, όμως, ο Raúl θα εξακολουθήσει να έχει επιρροή στο πολιτικό γίγνεσθαι, σύμφωνα με τον Carlos Alzugaray, πρώην διπλωμάτη της κυβέρνησης της Κούβας που έχει εκ των έσω γνώση του Κόμματος. Ο Alzugaray υποστηρίζει ότι σε δομικά ζητήματα, όπως οι σχέσεις με τις Η.Π.Α. και τα σημαντικά οικονομικά θέματα, ο κύριος Castro ενδέχεται να συμβάλλει, αποκλείοντας το ενδεχόμενο παρείσφρησης στην καθημερινή διακυβέρνηση του κράτους. Έτσι, τα βλέμματα στρέφονται αυτή τη φορά στο πρόσωπο του Díaz-Canel, ο οποίος αναμένεται να αναλάβει καθήκοντα λίαν συντόμως. Τόσο οι Κουβανοί πολίτες όσο και η διεθνής σκηνή παρακολουθούν εναγωνίως τις πρώτες κινήσεις της νέας φυσιογνωμίας στην πολιτική ηγεσία της Κούβα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Castro era in Cuba to end as Raul confirms he’s retiring, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Raúl Castro to Step Down as Head of Cuba’s Communist Part, The New York Times, διαθέσιμο εδώ
- Cuba’s Raul Castro steps down, ending the era of his famous clan at the country’s helm, CNN, διαθέσιμο εδώ
