Του Φίλιππου – Αθανάσιου Μισούλη,
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί μια κατεξοχήν οικονομική ένωση, θεμέλιο της οποίας είναι η εσωτερική αγορά μεταξύ των κρατών-μελών. Σε αυτήν, ισχύει η ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων, που σημαίνει ότι τα εμπορεύματα, τα οποία βρίσκονται σε κυκλοφορία εντός ενός κράτους-μέλους, σύμφωνα με τους κανόνες και τις προδιαγραφές που εκείνο θέτει, κυκλοφορούν ελεύθερα και στο σύνολο των χωρών της Ένωσης.
Το γεγονός αυτό επιτάσσει την ύπαρξη υπερεθνικής ρύθμισης, που θα εναρμονίσει τους επιμέρους εθνικούς κανόνες σχετικά με τις προδιαγραφές των προϊόντων, επιβάλλοντας κοινούς ενωσιακούς κανόνες, που θα διασφαλίζουν ότι τα εμπορεύματα που κυκλοφορούν στην Ένωση θα πληρούν ένα minimum προϋποθέσεων, αναφορικά με την προστασία της ανθρώπινης υγείας, την αποφυγή ρύπανσης του περιβάλλοντος αλλά και θα σέβονται τα δικαιώματα του καταναλωτή.
Προς την επίτευξη του ως άνω στόχου, έχουν θεσπιστεί δύο αποκεντρωμένοι, εξειδικευμένοι οργανισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με αντικείμενο δύο κατηγορίες προϊόντων με τεράστια σημασία τόσο για την αγορά, όσο και για την καθημερινότητα των ευρωπαίων πολιτών. Πρόκειται για την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων, η εν συντομία ΕFSA (European Food Safety Authority) και για τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Χημικών Προϊόντων, η εν συντομία ECHA (European Chemicals Agency). Η πρώτη συστάθηκε τον Φεβρουάριο του 2002 με τον Κανονισμό 178/2002 και έχει ως έδρα την Πάρμα της Ιταλίας, ενώ ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών Προϊόντων έχει ως έδρα το Ελσίνκι της Φινλανδίας και συστάθηκε το 2006 με τον Κανονισμό 1907/2006.
Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων αποτελείται από δεκατέσσερα μέλη που διορίζονται από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μέσα από κατάλογο, ο οποίος καταρτίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Εκτελεστικός διευθυντής της είναι o Dr. Bernhard Url. Η Αρχή δρα παρέχοντας συμβουλές στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα αλλά και συντονίζοντας τις επιμέρους εθνικές αρχές σε μια σειρά από θεματικές, στις οποίες περιλαμβάνονται: η ασφάλεια των τροφίμων, η διατροφή, η ευζωία και προστασία της υγείας των ζώων και τέλος η προστασία και η υγεία των φυτών. Συγχρόνως, το εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό του οργανισμού διεξάγει έρευνες σχετικά με πιθανούς κινδύνους για την ασφάλεια των τροφίμων αλλά και με πιθανούς υγειονομικούς κινδύνους, που συνδέονται με την διατροφή. Όπως γίνεται φανερό, η δράση της αρχής είναι αλληλένδετη με την κοινή αγροτική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και μεγάλο μέρος των αρμοδιοτήτων της έγκειται στο να εκτιμά τους κινδύνους, που τυχόν νομοθέτηση στην κοινή αγροτική πολιτική θα επέφερε στην υγεία των ανθρώπων και των ζώων.
Αντίστοιχη αλλά αρκετά πιο διευρυμένη είναι η δράση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Χημικών Προϊόντων στο πεδίο της βιομηχανικής παραγωγής χημικών προϊόντων. Εκτελεστικός διευθυντής του οργανισμού είναι από την 1η Ιανουαρίου του 2018 ο Bjorn Hansen. Ο οργανισμός συνδέεται αναπόσπαστα με το πρόγραμμα καταγραφής χημικών προϊόντων REACH, το οποίο αποτελεί και την κύρια αρμοδιότητα του. Το πρόγραμμα REACH ονομάζεται έτσι από τα αρχικά των λέξεων registration, evaluation, authorisation και restriction, δηλαδή καταγραφή, αξιολόγηση, αδειοδότηση και περιορισμός. Σύμφωνα με την οργανωτική δομή του προγράμματος, ο Οργανισμός δημιουργεί μια κοινή, πανευρωπαϊκή βάση δεδομένων, στην οποία καταγράφονται όλες οι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται σε μεγάλες ποσότητες εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ταυτόχρονα, η βιομηχανία επιλαμβάνεται του έργου της καταχώρησης των χημικών ουσιών στην βάση δεδομένων.
Μέσα από τη λειτουργία των δύο οργανισμών, γίνεται αντιληπτό ότι η απρόσκοπτη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, με παράλληλη κατοχύρωση των αξιών της Ένωσης, όπως η προστασία της ανθρώπινης υγείας, του περιβάλλοντος, ή των δικαιωμάτων του καταναλωτή δεν είναι κάτι το αυτονόητο. Απαιτείται για την επίτευξη του σκοπού αυτού, η ύπαρξη ενός ισχυρού, υπερεθνικού ρυθμιστικού πλαίσιο. Το ρυθμιστικό αυτό πλαίσιο δεν γίνεται να δομείται γύρω από τα θεσμικά όργανα της Ένωσης. Αντίθετα, μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από εξειδικευμένους, τεχνοκρατικού και επιστημονικού χαρακτήρα φορείς, που χαρακτηρίζονται από ειδικότητα και αυτονομία. Αυτό τον στόχο υπηρετούν και η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών Προϊόντων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Efsa.europa.eu, Executive Director, Διαθέσιμο εδώ
- Efsa.europa.eu, about Efsa, Διαθέσιμο εδώ
- Echa.europa.eu, Executive Director, Διαθέσιμο εδώ
- Echa.europa.eu, who we are/ values, Διαθέσιμο εδώ
- Ec.europa.eu,Reach, Διαθέσιμο εδώ
