Της Δέσποινας Σκουλαρίγκη,
Η τεχνολογία είναι γνωστό πως μας διευκολύνει σε οτιδήποτε κάνουμε καθημερινά, ενώ τα τεχνολογικά προϊόντα είναι must-have. Ωστόσο, έχει φτιαχτεί για όλους ανεξαιρέτως τους ανθρώπους; Ίσως το πρώτο πράγμα που σκέφτεσαι είναι πως όσο εξελίσσεται και αναπτύσσεται η τεχνολογία τόσο πιο ακριβά γίνονται τα προϊόντα, με αποτέλεσμα να μην μπορούν όλοι να ανταποκρίνονται οικονομικά στις «απαιτήσεις» της εποχής. Ίσως πάλι, θα μπορούσες να πεις πως γίνονται διακρίσεις μεταξύ των γυναικών και των ανδρών; Ένα κινητό, για παράδειγμα, έχει φτιαχτεί μόνο για έναν άνδρα;
Προφανώς, κάτι τέτοιο μας φαντάζει εξωπραγματικό, αφού ο καθένας έχει πρόσβαση στα τεχνολογικά μέσα είτε είναι άνδρας είτε γυναίκα. Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις που ίσως διαφαίνεται μια μικρή ανισορροπία στα προϊόντα που απευθύνονται σε κάθε ομάδα. Κινητό, όπως προαναφέραμε, όλοι έχουμε από ένα τουλάχιστον, αλλά έχεις παρατηρήσει πως μια γυναίκα είναι πιο δύσκολο να κρατήσει ένα μεγάλο κινητό τηλέφωνο με το ένα χέρι, σε αντίθεση με τους άνδρες; Θα απαντήσεις πως εφόσον δεν μπορούν να το χρησιμοποιήσουν, τότε καλύτερα να επιλέξουν κάποιο άλλο μικρότερου μεγέθους. Λύσεις σίγουρα βρίσκονται, αλλά γεννάται και ο προβληματισμός… για να φτιάξουν αυτό το μεγάλο κινητό, έλαβαν υπ’ όψιν τους το μέγεθος της παλάμης μιας μέσης γυναίκας; Γιατί, λοιπόν, να πρέπει να στερηθεί την ποιότητα της συσκευής, των χαρακτηριστικών αυτής, όταν απλώς το πρόβλημα είναι το μέγεθος για το οποίο, ίσως, δεν προνόησε ο κατασκευαστής;
Μια ακόμη προβληματική που γεννάται αφορά τα συστήματα παροχής πληροφοριών, όπως η γνωστή σε όλους μας Siri, Alexa και άλλες τόσες εφαρμογές. Το όνομα προσιδιάζει σε γυναίκα; Ίσως. Πάντως, η φωνή με την οποία συστήθηκε, ήταν γυναικεία, σωστά; Υπήρχε κάποιος λόγος να χρησιμοποιηθεί γυναικεία φωνή; Σίγουρα, πολλοί θα ισχυριστούν πως μια γυναικεία φωνή είναι πιο ευχάριστη, αλλά μήπως συμβολίζει κάτι βαθύτερο; Μια τέτοια μηχανή δεν είναι σαν να υποτάσσεται και να σε βοηθάει σε οτιδήποτε της ζητήσεις; Μήπως υπάρχει ένας βαθύτερος, λοιπόν, λόγος, κάποια προκατάληψη που τους οδήγησε προς την επιλογή αυτού του φύλου; Βέβαια, ο αντίλογος είναι πως μπορείς να επιλέξεις πλέον ανάμεσα σε γυναικεία και ανδρική φωνή σε μερικές από αυτές τις εφαρμογές ή πως γίνονται σιγά σιγά ουδέτερες οι φωνές. Οπότε, το πρόβλημα λύθηκε;
Κάτι άλλο που χρησιμοποιούμε ευρέως τα τελευταία χρόνια είναι τα γυαλιά VR. Φυσικά, όλοι απολαμβάνουν μια διαφορετική πραγματικότητα μέσω των γυαλιών αυτών. Ωστόσο, δεν θα μπορούσαμε να πούμε το ίδιο και για όλες τις γυναίκες. Έρευνα έδειξε πως σε ένα ποσοστό γυναικών δεν εφαρμόζουν σωστά τα γυαλιά αυτά στο πρόσωπό τους, με αποτέλεσμα να τους προκαλείται ναυτία και πονοκέφαλος. Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και σε άνδρες, αλλά σε μικρότερο ποσοστό. Η διαφορά μεταξύ τους έγκειται στο ότι ακόμη και αν δεν εφαρμόζουν στους άνδρες επακριβώς, δεν αντιμετωπίζουν τις συνέπειες που βιώνουν οι γυναίκες. Αυτό οφείλεται και στο ότι οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερη ευαισθησία, ιδίως όταν αναφερόμαστε στην ναυτία. Κάποιες εταιρείες φαίνεται να έχουν αυξήσει το εύρος των δυνατών μεγεθών των γυαλιών, αλλά αυτό δεν ισχύει για όλες.
Επιπλέον, μπορεί να έχεις αστειευτεί με μια γυναίκα οδηγό, καθώς τραβάει το κάθισμα πιο μπροστά ώστε να φτάνει τα πεντάλ. Αυτό, όμως, που φαντάζει αστείο είναι κάτι που μπορεί να αποβεί μοιραίο. Ενώ οι γυναίκες είναι 47% πιο πιθανό να τραυματιστούν σοβαρά και 17% πιο πιθανό να πεθάνουν, από ότι οι άνδρες, γιατί δεν λαμβάνεται τότε υπ’ όψιν η γυναικεία σωματική κατατομή; Παρ’ όλα αυτά, συνεχίζουν και χρησιμοποιούνται ανδρικά ανδρείκελα στα τεστ. Το ύψος, η μυϊκή μάζα και άλλα πολλά διαφοροποιούνται μεταξύ των δύο φύλων και οι γυναίκες είναι εκ φύσεως πιο ευάλωτες. Μόνο σε περιορισμένες περιπτώσεις χρησιμοποιούνται γυναικεία ανδρείκελα και πολύ πιο σπάνια ανδρείκελα εγκύων γυναικών. Ειδικά οι έγκυες θα έπρεπε να χρησιμοποιούν άλλου είδους ζώνη ασφαλείας, αλλά δεν υπάρχει πρόβλεψη για κάτι τέτοιο.
Είναι περιπτώσεις που ίσως σε κάποιους να φαίνονται υπερβολικές και σε άλλους απόλυτα λογικό να εγείρουν τον προβληματισμό. Να μας προβληματίσουν, δηλαδή, για το αν η τεχνολογία είναι είτε η ίδια «προκατειλημμένη» είτε οι δημιουργοί της, είτε απλώς επειδή δεν εκπροσωπούνται σε μεγάλο βαθμό οι γυναίκες, δεν παρουσιάζεται και η γυναικεία οπτική. Γιατί, όμως, να υπάρχει και τόσο μικρή δραστηριοποίηση των γυναικών σε αυτούς τους κλάδους; Ίσως οι προκαταλήψεις, τα στερεότυπα, τα περιορισμένα πρότυπα πολλές φορές τις αποτρέπουν να πάρουν το ρίσκο να βρεθούν σε έναν ανδροκρατούμενο, κατά βάση, χώρο. Αυτό προσπαθούν πολλοί οργανισμοί να εξαλείψουν και να ωθήσουν τις γυναίκες να εργαστούν στον χώρο STEM (science, technology, engineering and mathematics).
Χρειαζόμαστε, λοιπόν, να αντιπροσωπευόμαστε ισάξια σε κάθε νέο επίτευγμα της τεχνολογίας. Γιατί λαμβάνοντας υπ’ όψιν και τη γυναικεία οπτική, θα οδηγηθούμε σε ασφαλέστερη και ουσιαστικότερη κάλυψη των αναγκών και των γυναικών. Και επειδή η τεχνολογία είναι το μέλλον όλων, δεν μπορούμε να βασίσουμε το μέλλον μας σε πιθανές προκαταλήψεις.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Are robots sexist? UN reports shows gender bias in talking digital tech, news.un.org, διαθέσιμο εδώ
- The deadly truth about a world bult for men – from stab vests to car crashes, theguardian.com, διαθέσιμο εδώ
- Virtual Reality is Sexist: But It Does Not Have to Be, frontiersin.org, διαθέσιμο εδώ
- Why are virtual assistants always female? Gender bias in Al must be remedied, theguardian.com, διαθέσιμο εδώ
