Της Μαρίας-Ελένης Κασαπάκη,
Η Ναυμαχία του Καφηρέα, γνωστή και ως Ναυμαχία του Κάβο Ντόρο, πραγματοποιήθηκε στις 20 Μαΐου του 1825, μια χρονιά εξαιρετικά κρίσιμη για τους Επαναστάτες, καθώς η εξόρμηση του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο και η Πολιορκία του Μεσολογγίου, σε συνδυασμό με την εσωτερική πολιτική κρίση διακύβευαν το εγχείρημα του Απελευθερωτικού Αγώνα. Ωστόσο, η παρουσία του ελληνικού στόλου στο Αιγαίο παρέμενε ισχυρή. Στα τέλη του Απριλίου του 1825, ναυτική δύναμη με αρχηγό το Γεώργιο Σαχτούρη αναχώρησε από την Ύδρα, για να συμπράξει με τα πλοία του Γεώργιου Ανδρούτσου και του Νικολάου Αποστόλη που βρίσκονταν βορειότερα, καθώς διαδιδόταν η πληροφορία ότι ο τουρκικός στόλος είχε εκπλεύσει από την Κωνσταντινούπολη με κατεύθυνση προς τη Νότια Ελλάδα.
Η υποψία επιβεβαιώθηκε στις 16 Μαΐου, όταν ελληνικές μοίρες κατά τη διάρκεια της περιπολίας τους στην ευρύτερη περιοχή των Σποράδων εντόπισαν 3 μεγάλες φρεγάτες, 10 κορβέτες και 38 ιστιοφόρα με αρχηγό το Χοσρέφ πασά να πλέουν μεταξύ Λήμνου και Τενέδου. Η δύναμη του τουρκικού στόλου ενώπιον του ελληνικού, ο οποίος αποτελούνταν από μόλις 20 πολεμικά και 8 πυρπολικά πλοία, υπερτερούσε συντριπτικά. Ο Χοσρέφ κινήθηκε δυτικά και οι Έλληνες παρακολουθούσαν τις κινήσεις του από απόσταση. Όταν έφθασαν στην περιοχή μεταξύ Εύβοιας, Άνδρου, Κέας και των παραλίων της Αττικής, ο Ιωάννης Κυριακός, αντιναύαρχος της σπετσιώτικης μοίρας με επικεφαλής τον Ανδρούτσο, σκέφτηκε ότι αυτό ήταν το καταλληλότερο σημείο για επίθεση, καθώς τα ελληνικά πλοία μπορούσαν να εκμεταλλευτούν το στενό πέρασμα και να μη βρεθούν αντιμέτωπα με το σύνολο των τουρκικών δυνάμεων. Οι ναύαρχοι συμφώνησαν και αποφασίστηκε άμεση επίθεση εναντίον του στόλου του Χοσρέφ.
Ο Τούρκος πασάς, επειδή αντιλήφθηκε τις προθέσεις των Ελλήνων, χώρισε τη ναυτική του δύναμη σε 3 τμήματα: το πρώτο κατευθύνθηκε προς τα παράλια της Εύβοιας, το δεύτερο ανάμεσα στην Κέα και τη Γυάρο, το τρίτο κοντά στην Άνδρο. Το ίδιο έκανε και ο στόλος των Ελλήνων με το Γ. Ανδρούτσο να κινείται προς τη “Μικρά Αγγλία”, τον Αποστολή απέναντι από την Κάρυστο και το Σαχτούρη στο κέντρο. Η επίθεση ξεκίνησε στις 8 π.μ. με εκατέρωθεν κανονιοβολισμούς έξω από την Άνδρο και γύρω στις 3 μ.μ. οι αντίπαλες δυνάμεις ναυμαχούσαν στα στενά του Κάβο Ντόρο. Η μάχη φαινόταν αμφίρροπη, αλλά οι Έλληνες χτυπώντας τους Οθωμανούς ακατάπαυστα από τα δεξιά, τους εξώθησαν σε άτακτη φυγή. Μέσα στη σύγχυση που επικρατούσε, ο ναύαρχος Σαχτούρης παρατήρησε ότι μια φρεγάτα με σπασμένο κατάρτι έπλεε απομακρυσμένη από τις υπόλοιπες. Μαζί με δύο πυρπολικά υπό το Ματρώζο και το Μουσιό την ακολούθησαν και παρότι εμποδίστηκαν από κάποια πλοία, τελικά κατάφεραν να την πλησιάσουν.
Αυτή η φρεγάτα ήταν η ναυαρχίδα, το μεγαλύτερο πολεμικό πλοίο της συγκεκριμένης οθωμανικής μοίρας, το οποίο περιλάμβανε 66 κανόνια και μετέφερε λέμβους και πολεμοφόδια για την επιχείρηση της πολιορκίας του Μεσολογγίου. Ωστόσο ο ναύαρχός της βρισκόταν σε άλλο καράβι. Ολόκληρος ο τουρκικός στόλος κλήθηκε να σπεύσει, για να την προστατεύσει, αλλά οι Έλληνες κατάφεραν να πυρπολήσουν το πλοίο, που γρήγορα τυλίχθηκε στις φλόγες και ανατινάχτηκε. Το σύνολο του πληρώματος της τουρκικής φρεγάτας (800 άτομα) σκοτώθηκε μαζί με κάποιους από τους πυρπολητές. Χάρη στη σύγχυση που προκλήθηκε στον οθωμανικό στόλο, ο ναύαρχος Μανώλης Μπούτης βρήκε την ευκαιρία να προσεγγίσει και να βάλει φωτιά σε ένα ακόμη μεγάλο πολεμικό πλοίο με 26 τηλεβόλα. Η αναταραχή κορυφώθηκε και 20 καράβια αποσπάστηκαν και επιχείρησαν να αποδράσουν, αλλά τα ακολούθησαν ο Αθανάσιος Πάνου και ο Αναγνώστης Κυριακός, οι οποίοι κατόρθωσαν τελικά να συλλάβουν 5 φορτηγά πλοία με πάμπολλα πολεμοφόδια και τα οδήγησαν στις Σπέτσες. Και άλλα τουρκικά καράβια καταδιώχθηκαν από τους Έλληνες και μάλιστα σε μία περίπτωση οι ίδιοι οι Τούρκοι προτίμησαν να τα πυρπολήσουν, για να μη γίνουν λεία στα χέρια των Επαναστατών.
Ο Χοσρέφ κατευθύνθηκε προς το Νότο, προκειμένου να διαφύγει από τους Έλληνες, οι οποίοι παρακολουθούσαν τις κινήσεις του έως το ακρωτήριο του Μαλέα. Έπλευσε προς την Κρήτη και κατέφυγε στη Σούδα για αποκατάσταση των καταστροφών. Τα πλοία του Σαχτούρη και των άλλων ναυάρχων έπιασαν λιμάνι στη Μήλο για επιδιόρθωση. Η είδηση της νίκης του ελληνικού στόλου επί των Οθωμανών έγινε γνωστή στους προκρίτους της Ύδρας μέσω επιστολής του Σαχτούρη: «Φιλογενέστατοι πατριῶται καὶ ἁδελφοί, ἄς δοξάσωμεν τὸν Κύριον μὲ δάκρυα κατανύξεως διὰ τὴν λαμπρὰν ναυμαχίαν μὲ τὴν ὁποίαν ηὐδόκησε σήμερον νὰ τιμήσηι τὰ ἅρματά μας…». Εκτός από την περιγραφή της ναυμαχίας και την αναγγελία της νίκης, ο ναύαρχος ζήτησε από τους προκρίτους να στείλουν πολεμοφόδια, γιατί τους είχαν μείνει ελάχιστα. Επίσης, επέστησε την προσοχή στο γεγονός ότι οι Τούρκοι επρόκειτο να επιχειρήσουν ξανά να προσεγγίσουν διά της θαλάσσης την Πελοπόννησο ενισχυμένοι αυτή τη φορά και από τις δυνάμεις των Αιγυπτίων. Πράγματι, οι επιχειρήσεις των Τούρκων συνεχίστηκαν και τον Ιούνιο ο Μιαούλης και ο Ανδρούτσος με επιστολές τόνιζαν εκ νέου την ανάγκη για υλική ενίσχυση του στόλου.
Η επιτυχία στη Ναυμαχία του Καφηρέα εορτάστηκε στις 24 Μαΐου στο Ναύπλιο με λαμπρότητα. H νικηφόρα έκβασή της αποτέλεσε μια λαμπρή σελίδα στη ναυτική και στρατιωτική ιστορία της χώρας. Αξιοσημείωτο είναι ότι την ίδια μέρα που το ελληνικό ναυτικό πέτυχε αυτή τη σπουδαία νίκη, σε μια άλλη γωνιά της Ελλάδας, στο Μανιάκι της Μεσσηνίας, οι Έλληνες ήρθαν σε σύγκρουση με τον αιγυπτιακό στρατό που ηγούνταν ο Ιμπραήμ πασάς. Οι δυνάμεις των Επαναστατών νικήθηκαν κατά κράτος και κατά τη διάρκεια της μάχης σκοτώθηκε ο Παπαφλέσσας. Αυτή η εξέλιξη επέτρεψε στον Ιμπραήμ να προχωρήσει στην καρδιά της Πελοποννήσου και να φτάσει μέχρι και την Τριπολιτσά. Ο αγώνας των Ελλήνων για την απελευθέρωση ήταν ακόμη μακρύς.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Σ. Τρικούπης (1860) Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως Τόμος Γ’. Λονδίνο: Εκ της εν τη Αυλή του Ερυθρού Λέοντος Τυπογραφίας Ταϋλόρου και Φραγκίσκου.
- Κ. Παπαρηγόπουλος (1932) Iστορiα του Ελληνικού Έθνους Τόμος 6ος Μέρος Α΄. Αθήνα:Εκδοτ. Οίκος Ελευθερουδάκης.
- Δ. Α. Κόκκινος (1974) Η Ελληνική Επανάστασις Τόμος 4ος. (6η Έκδ.) Αθήνα:Εκδ. Μέλισσα
