Του Νικόλαου Τσελέντη,
Προ δεκαετίας, και συγκεκριμένα τον Μάρτιο του 2011, ένας σεισμός της τάξεως των 9 ρίχτερ ταρακούνησε την Ιαπωνία. Παρά το γεγονός πως ο «Εγκέλαδος» επισκέπτεται συχνά την ασιατική χώρα, που είναι και η πρώτη στη σχετική λίστα των σεισμογενών κρατών, αυτό το περιστατικό ήταν άνευ προηγουμένου. Σημειώθηκε στα ανοιχτά της βορειοανατολικής ακτής της, προκαλώντας τεράστιες υλικές καταστροφές, ενώ στη συνέχεια ακολούθησε ένα τσουνάμι, το οποίο διέλυσε τα πάντα στο διάβα του. Ορώμενοι τον ορυμαγδό, οι πολίτες τράπηκαν αμέσως σε φυγή, εγκαταλείποντας τις οικίες και τα περιουσιακά τους στοιχεία και ευελπιστώντας να επιστρέψουν το συντομότερο δυνατόν στην καθημερινότητά τους.
Για κακή τους τύχη, όμως, το απότοκο των δύο ανωτέρω φυσικών καταστροφών παρουσιάστηκε μία ημέρα αργότερα. Έχοντας χτυπηθεί από τα ισχυρά κύματα, το πυρηνικό εργοστάσιο της περιοχής, ονόματι Fukushima Daiichi, κατέρρευσε, κατόπιν εκρήξεως τριών πυρηνικών αντιδραστήρων σε διάστημα τριών ημερών. Αυτομάτως, η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος διακόπηκε και ο τόπος κηρύχθηκε σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης από τις αρχές. Η απόφαση αυτή σήμανε την εκκένωση των εγγύς οικημάτων σε ακτίνα 20 χιλιομέτρων, σε μία προσπάθεια περιορισμού της διαρρέουσας ραδιενέργειας. Υπολογίζεται δε ότι οι ραδιενεργές τιμές ξεπέρασαν κατά 400 φορές το ανώτατο ετήσιο επιτρεπτό όριο, σύμφωνα με τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (International Atomic Energy Agency, IAEA), καθιστώντας την περίπτωση της Fukushima τη δεύτερη χειρότερη πυρηνική ζημία, μετά από εκείνη του Chernobyl.
Ο απολογισμός των θλιβερών γεγονότων είναι σίγουρα αποκαρδιωτικός∙ 20.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και μέσα σε ένα χρόνο 165.000 εγκατέλειψαν τις πατρογονικές τους εστίες, προκειμένου να μην προσβληθούν από πιθανή έκθεσή τους στη ραδιενέργεια. Η αρμόδια εταιρεία του εργοστασίου, Tokyo Electric Power (TEPCO), θεωρήθηκε ως η κύρια υπαίτια για την αυτανάφλεξη των αντιδραστήρων, διότι η συντήρησή τους υπήρξε ελλιπής, ελέω της έλλειψης πόρων και της κακοδιοίκησης, η οποία διαφαινόταν από τις πολλαπλές καταγγελίες περί διαφθοράς. Μάλιστα, μόλις λίγους μήνες πριν το δυστυχές συμβάν είχε ανανεωθεί η άδεια λειτουργίας του πυρηνικού σταθμού για δέκα επιπλέον έτη, εν μέσω αρκετών αμφιβολιών ως προς τη χρηστή του λειτουργία. Έτσι, η TEPCO, επιδεικνύοντας καλή τη πίστει, ανέλαβε εξολοκλήρου τις διαδικασίες «απολύμανσης» του υπό διάλυση εργοστασίου και της Fukushima εν συνόλω.
Ειδικότερα, χρησιμοποιήθηκε ένα εκτεταμένο σύστημα άντλησης και φιλτραρίσματος, γνωστό ως ALPS (Advanced Liquid Processing System), που διασφαλίζει ότι οι ράβδοι καυσίμου του λιωμένου ουρανίου παραμένουν δροσερές και εξάγει τόνους πρόσφατα μολυσμένου νερού, επεξεργάζοντας τα περισσότερα από τα ραδιενεργά στοιχεία. Ωστόσο, η ίδια η εταιρεία το 2018 παραδέχτηκε ότι το φιλτράρισμα του νερού δεν επιφέρει την απόλυτη κάθαρσή του, γεγονός που σημαίνει ότι εμπεριέχονται ακόμη ορισμένα βλαβερά στοιχεία, όπως το τρίτιο. Το κύριο πρόβλημα, βέβαια, έγκειται στους χώρους αποθήκευσης του ραδιενεργού νερού. Για την αποθήκευσή του κατασκευάστηκαν περί τις 1.000 δεξαμενές, ικανές να συσσωρεύσουν 1,25 εκατομμύρια τόνους, αριθμός που θα καλυφθεί έως το δεύτερο μισό του 2022. Γνωρίζοντας τα παραπάνω δεδομένα, η ιαπωνική κυβέρνηση προχώρησε στη λήψη σημαντικών αποφάσεων.
Την Τρίτη, 13 Απριλίου του 2021, η Ιαπωνία ανήγγειλε την απόρριψη του μολυσμένου νερού της Fukushima στη θάλασσα. Η διαδικασία της απελευθέρωσης θα ξεκινήσει σε περίπου δύο χρόνια και αναμένεται να διαρκέσει δεκαετίες. Τις εργασίες θα χειριστεί η TECPO, με την «προϋπόθεση της αυστηρής συμμόρφωσης με τα ρυθμιστικά πρότυπα που έχουν θεσπιστεί». Το νερό, δηλαδή, που ισοδυναμεί με το μέγεθος 500 πισίνων ολυμπιακών διαστάσεων, παρόλο που έχει υποστεί επεξεργασία, θα πρέπει να φιλτραριστεί εκ νέου ούτως ώστε να απομακρυνθούν τα επιβλαβή ισότοπα. Αν αποδειχθεί πως η αραίωση του νερού πληροί τα διεθνή πρότυπα, τότε θα μπορέσει να υλοποιηθεί η οποιαδήποτε απελευθέρωση στον ωκεανό. Εξάλλου, κατά τον Πρωθυπουργό της χώρας, Yoshihide Suga, η ρίψη του μολυσμένου νερού στον ωκεανό είναι αναπόφευκτη, αν επιθυμούν το οριστικό κλείσιμο του εργοστασίου και την ανοικοδόμηση της περιοχής.
Ποια είναι η αντίδραση της κοινής γνώμης, εγχώριας και μη;
Στο άκουσμα των προθέσεων της Ιαπωνίας δημιουργήθηκε μία διχογνωμία. Τα όμορα κράτη, τα οποία επηρεάζονται άμεσα από τέτοιους βεληνεκούς αποφάσεις, εξέφρασαν τη διαφωνία τους από την πρώτη κιόλας στιγμή. Η Κίνα, επί παραδείγματι, μέσω του Υπουργού Εξωτερικών της χαρακτήρισε την κίνηση αυτή ως «εξαιρετικά ανεύθυνη» και υπογράμμισε πως διαθέτει κάθε δικαίωμα για περαιτέρω δράση, πράττοντας κατά το δοκούν. Πολύ μεγαλύτερη υπήρξε η αντίδραση της Νοτίου Κορέας, καθώς ανακοίνωσε την υποβολή επίσημης καταγγελίας προς την Ιαπωνία, θεωρώντας πως παραβιάζει μία σειρά από νόμους του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας. Την ίδια άποψη με την κυβέρνηση συμμερίζονται και οι πολίτες, όπως αποδείχθηκε από τη συγκέντρωσή τους έξω από την ιαπωνική πρεσβεία στη Seoul, κατονομάζοντας την απόρριψη μολυσμένου νερού ως «πυρηνική τρομοκρατία». Στο πλευρό των δύο ασιατικών χωρών τάχθηκαν τόσο τα αλιευτικά σωματεία, που υποστήριξαν ότι θα πληγεί άμεσα ο τομέας λόγω της έλλειψης εμπιστοσύνης από τις διεθνείς αγορές, όσο και οι περιβαλλοντικές ιαπωνικές οργανώσεις, με κυριότερη την ‘‘Japan Greenpeace’’, η οποία κατηγόρησε την κυβέρνηση Suga πως επιλέγει την πιο φθηνή λύση, αποφεύγοντας τη χρήση υψηλής τεχνολογίας για την εξάλειψη της ραδιενέργειας.
Στον αντίποδα, ένας από τους βασικότερους εταίρους της Ιαπωνίας, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, αντιμετωπίζουν θετικά την εφαρμογή του προγράμματος απελευθέρωσης του ραδιενεργού νερού στον ωκεανό. Σύμφωνα με τον Εκπρόσωπου Τύπου του Υπουργείου Εξωτερικών των Η.Π.Α., Ned Price, «η Ιαπωνία διαχειρίζεται τα επακόλουθα της καταστροφής σε στενό συντονισμό με τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας, έχοντας αφενός σταθμίσει τις επιλογές και τα αποτελέσματά τους, αφετέρου έχοντας υιοθετήσει μία προσέγγιση συμμορφωμένη με τα αποδεκτά πρότυπα πυρηνικής ασφάλειας». Σε αυτό το σημείο αξίζει να επισημανθεί η διάσταση των απόψεων και στον επιστημονικό τομέα, αφού παρατηρείται η δημιουργία δύο στρατοπέδων. Πολλοί ερευνητές κάνουν λόγο για μία απόλυτα ασφαλή διαδικασία, η οποία ακολουθείται κατά κόρον από όλα τα πυρηνικά εργοστάσια του κόσμου, και από την άλλη ορισμένοι εκφράζουν τις ανησυχίες τους για την εμφάνιση ασθενειών, όπως ο καρκίνος, που μπορεί να προκύψουν από την κατάποση επιβλαβών ουσιών σαν το τρίτιο.
Από τη στιγμή που διακυβεύεται η υγεία των πολιτών, έστω και στο ελάχιστο, η απόφαση της χώρας του ανατέλλοντος ηλίου θεωρείται ριψοκίνδυνη, αν όχι εσφαλμένη. Πρέπει πρωτίστως να υπάρξουν τεκμήρια που να αποδεικνύουν την καθαρότητα του ιαπωνικού προγράμματος, προτού ξεκινήσουν οι διεργασίες του πυρηνικού εργοστασίου. Αν δε συμβεί αυτό, η αντίδραση των πληγέντων θα είναι σφοδρή και ορθή. Ας ελπίσουμε, λοιπόν, για μία φορά να επικρατήσει η ηθική και το δίκαιο σε αυτούς τους χαλεπούς καιρούς.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Japan to release contaminated Fukushima water into sea, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- Explainer: The toxic water at Japan’s Fukushima nuclear plant, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- Countries react to Japan’s plans to release Fukushima water into ocean, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Fukushima: Japan announces it will dump contaminated water into sea, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Fukushima Wastewater Will Be Released Into the Ocean, Japan Says, The New York Times, διαθέσιμο εδώ
