Κίνα vs. Ταϊβάν: Ένα αέναο παιχνίδι εξουσίας

Της Μαρίας Φράγκου,

Ο Ελβετός δικηγόρος διεθνούς δικαίου Vattel επεσήμανε ήδη από τις απαρχές της δημιουργίας του θετικού δικαίου πως όλα τα κράτη είναι ίσα μεταξύ τους και έχουν τα ίδια δικαιώματα, όπως ακριβώς ένας γίγαντας με έναν νάνο. Πράγματι, αυτή η θεωρία κυριαρχεί τυπικά έως σήμερα, θέτοντας όμως ένα εύλογο ερώτημα: Η εν λόγω αρχή ισχύει ουσιαστικά ή μόνο στα χαρτιά; Μπορεί μία αυτοδιοικούμενη, ανεξάρτητη κρατική οντότητα, όπως η Ταϊβάν, να προστατευτεί στην πράξη από συγκρούσεις και από την επίδειξη δύναμης που επιβάλλουν κράτη σαν την Κίνα, ή πάντα θα επικρατεί ο νόμος του ισχυρού; Ποια θα ήταν άραγε η έκβαση της υπόθεσης χωρίς την παρέμβαση των Ηνωμένων Πολιτειών;

Αρχικά, η Κίνα ξεκίνησε για άλλη μία φορά δυναμικά τις στρατιωτικές ασκήσεις τόσο στη δυτική όσο και στην ανατολική Ταϊβάν, προκειμένου, σύμφωνα με τους αναλυτές, να υπενθυμίσει την εξουσία της στο πλέον αυτοδιοικούμενο αυτό νησί. Συγκεκριμένα, το αεροπλανοφόρο “Liaoning”, διεξήγαγε περιπόλους γύρω από το νησί, όχι μόνο για να επηρεάσει την Ταϊβάν αλλά και τις Η.Π.Α. που εδώ και χρόνια αποτελούν προστάτιδες δυνάμεις της. Ωστόσο, κατά την επίσημη δήλωση του Πεκίνου, δεν πρόκειται για κάποια παράξενη δράση με εχθρική διάθεση, παρά για μία τυπική, ετήσια, στρατιωτική δοκιμή που στοχεύει στην ασφάλεια, όπως και στην πρόοδο της Κίνας. Το δεδομένο αυτό φαίνεται να αναιρείται κατηγορηματικά από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας της Ταϊβάν, που ισχυρίζεται πως τουλάχιστον 10 πολεμικά αεροσκάφη, μαζί με 4 J-16 και 4 J-10, ένα Y-8 και ένα KJ-500 παραβίασαν την εγχώρια εναέρια ζώνη της, πράγμα που προβληματίζει τις αρχές, μιας και στον συγκεκριμένο εναέριο χώρο μόνο η Ταϊβάν έχει το δικαίωμα να ελέγχει και να καθορίζει τόσο την κίνηση όσο και την τοποθεσία και την ταυτότητα των αεροσκαφών, προκειμένου να διασφαλιστεί άμεσα η εθνική ασφάλεια.

Παρά την ξαφνική και ταυτόχρονα δυναμική έφοδο της Κίνας στο νησί, η Ταϊβάν δήλωσε πως χειρίστηκε με επιτυχία το επεισόδιο, ενώ, όταν μετά από δύο μέρες η Κίνα έστειλε ακόμη 15 πολεμικά αεροσκάφη στον εναέριο χώρο της Ταϊβάν, οι Η.Π.Α. φρόντισαν να κάνουν αισθητή την παρουσία τους στο νησί, μέσω της Taiwan Strait, δηλαδή μέσω της υδάτινης διόδου που χωρίζει το νησί από το κύριο κομμάτι της Κίνας. Κίνητρο αυτής της παρέμβασης, υπήρξε σύμφωνα με τον υπεύθυνο του αμερικανικού ναυτικού, Mark Langford, η επιθυμία των Η.Π.Α. για έναν ελεύθερο και παράλληλα ανοιχτό ινδο-ειρηνικό ωκεανό. Για να επιτευχθεί όμως αυτό, θα πρέπει η Κίνα να αποποιηθεί της πλήρους κυριαρχίας της πάνω στο νησί, που τοποθετείται μόλις λίγο πιο μακριά από τη νοτιοανατολική ακτή της Κίνας και κατοικείται από τουλάχιστον 24 εκατομμύρια ανθρώπους. Πράγμα ιδιαίτερα δύσκολο, παρόλο που τα δύο κράτη διοικούνται ξεχωριστά για πάνω από 70 χρόνια. Μάλιστα, ο Πρόεδρος Xi Jinping της Κίνας πρόσφατα δήλωσε ρητά πως όχι μόνο δεν προτίθεται να απαλλάξει την Ταϊβάν από την κυριαρχία του, αλλά εξακολουθεί να διατηρεί σε ισχύ το δικαίωμα χρήσης βίας στην Ταϊβάν, αν αυτό κριθεί απαραίτητο.

Η θλιβερή κι επιθετική αυτή εξέλιξη των γεγονότων έχει επιφέρει και θετικά στοιχεία στην όλη υπόθεση, αφού ο νεοεκλεγείς Πρόεδρος των Η.Π.Α., Joe Biden, στάθηκε ως σύμμαχος στο πλευρό του νησιού. Ειδικότερα, ο Ned Price τόνισε πως η χώρα του δεν πρόκειται να επιτρέψει απειλές και γεγονότα που διακινδυνεύουν τόσο την οικονομική όσο και την κοινωνική υπόσταση της Ταϊβάν. Τον προηγούμενο μήνα, και ο Υπουργός Εξωτερικών των Η.Π.Α. Antony Blinken, μαζί με τους Ιάπωνες ηγέτες και διπλωμάτες αποφάσισαν επισήμως να συνεργαστούν για αντεπίθεση απέναντι σε μία Κίνα, που συχνά επιχειρεί να αναιρέσει τόσο την αυτονομία στο Χονγκ Κονγκ, όσο και τους δημοκρατικούς θεσμούς στην Ταϊβάν, να καταπατήσει ανθρώπινα δικαιώματα στην Xinjiang και στο Θιβέτ, καθώς και να παραβιάσει το διεθνές δίκαιο της θάλασσας.

Οι δηλώσεις, όμως, δε σταματούν εδώ. Σύμφωνα με τον αρχισυντάκτη του κινεζικού περιοδικού “Shipborne weapons”, οι πρόσφατες στρατιωτικές ασκήσεις της Κίνας στο νησί απέδειξαν ότι μπορούν να περικυκλώσουν τους κατοίκους, μην αφήνοντάς τους περιθώρια νίκης. Με αυτό το σκεπτικό, η Κίνα έχει τη δυνατότητα να ανακόψει τη βοήθεια της Ιαπωνίας και των Η.Π.Α., οδηγώντας τους σε σαρωτική ήττα. Εδώ αξίζει να σημειωθεί και η άποψη των δυτικών αναλυτών πάνω στο θέμα, που ισχυρίζονται ότι στα επεισόδια της Δευτέρας η Κίνα δεν είχε να επιδείξει καμία νέα στρατιωτική ικανότητα, γεγονός που χαρίζει πλεονέκτημα στην αντίπαλη πλευρά.

Με την προαναφερθείσα θεώρηση έρχεται να συμφωνήσει και ο ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Rajaratnam στη Σιγκαπούρη, Collin Koh, ο οποίος αναφέρει ότι το πρόβλημα της Κίνας δεν έχει να κάνει μόνο με την Ταϊβάν και τις Η.Π.Α., αλλά και με κάθε χώρα που αμφισβητεί την κινεζική δύναμη. Μάλιστα, συμπληρώνει πως το φαινόμενο εισβολής του κινεζικού ναυτικού εναντίον της ανατολικής πλευράς της Ταϊβάν έχει ξανασυμβεί τουλάχιστον δύο φορές στο παρελθόν, ενώ όλο και περισσότερα κινεζικά αεροπλάνα εγκαθίστανται στην περιοχή. Αυτό αποδεικνύεται και από τα 20 κινέζικα πολεμικά αεροσκάφη που έκαναν έφοδο τον περασμένο Μάρτιο, σύμφωνα με το Υπουργείο Άμυνας της Ταϊβάν.

Σε ένδειξη αντιποίνων, καταφθάνει το αμερικανικό πλοίο “Theodore Roosevelt” στη νότια κινεζική θάλασσα, πραγματοποιώντας τη δεύτερη πολεμική άσκηση στην περιοχή σε διάστημα ενός έτους. Συγκεκριμένα, ο Doug Verissimo ξεκαθάρισε ότι οι Αμερικανοί δεν πρόκειται να επιτρέψουν τη στρατιωτικοποίηση της θάλασσας, ενώ διαβεβαίωσε ότι θα πραγματοποιούνται καθημερινά ασκήσεις τόσο σε εναέριο και θαλάσσιο χώρο, όσο και στρατιωτικές ασκήσεις και τακτική εκπαίδευση. Σαφώς, η εξέλιξη αυτή πυροδότησε την στάση της κινεζικής πρωτεύουσας, που δεν υποχωρεί, επιμένοντας πως τουλάχιστον 1,3 τετραγωνικά χιλιόμετρα από τη νότια κινεζική θάλασσα της ανήκουν, γι ‘αυτό κι έχει τοποθετήσει εκεί στρατιωτικές βάσεις. Με μία ακόμη αμερικανική παρέμβαση, ίσως οι απειλές της να γίνουν πραγματικότητα.

Καταλήγοντας, η εξουσία ανέκαθεν αποτελούσε θέλγητρο για τα κράτη, αφού έτσι αισθάνονταν μεγαλύτερη ασφάλεια κι εξασφάλιζαν ισχυρότερη επιρροή στη διεθνή σκηνή. Ολόκληρες γενιές έχουν επιδοθεί σε ένα ατέρμονο κυνήγι εξουσίας, διαπράττοντας θηριωδίες στο πέρασμά τους. Με την πρόοδο, όμως, του διεθνούς δικαίου, τα κράτη γίνονται όλο και πιο πολιτισμένα, πράγμα που καθιστά τη στρατιωτική επέμβαση και τον εκφοβισμό της Κίνας προς την Ταϊβάν, ανεπίτρεπτα. Μακάρι η παρέμβαση των Η.Π.Α. να επιφέρει την ειρήνη ανάμεσα στις δύο χώρες, αν και η κινεζική απειλή φαίνεται πως θα σκιάζει για πολύ καιρό ακόμη τους τρομοκρατημένους πολίτες του νησιού…

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• China flanks Taiwan with military exercises in air and sea, CNN, διαθέσιμο εδώ

• Taiwan stages military drills as China sanctions US officials, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
• China flanks Taiwan with military exercises in air and sea, ABC17 News, διαθέσιμο εδώ

• Computer-simulated invasion will kick off Taiwan war games, South China Morning Post, διαθέσιμο εδώ