Του Νίκου Μελιτσιώτη,
Το ημερολόγιο δείχνει 1825. Ο Ιμπραήμ, αιφνιδιάζοντας τους πάντες αποβιβάζει, εν μέσω του χειμώνα, στην περιοχή της Μεθώνης, ένα σημαντικό μέρος του στρατεύματός του, με το δεύτερο να ακολουθεί. Αν και άμεσος για την Επανάσταση, ο κίνδυνος δεν ανησυχεί παρά μόνο τους ντόπιους οπλαρχηγούς, καθώς και όσους Ρουμελιώτες βρίσκονταν στην ευρύτερη περιοχή. Η Κυβέρνηση του Γεωργίου Κουντουριώτη, έχοντας εξουδετερώσει τους Μοραΐτες στρατιωτικούς και αντιπάλους της, κλείνοντας στη φυλακή τους ανθρώπους που γνώριζαν καλύτερα από τον καθένα την περιοχή και μπορούσαν να εμπνεύσουν τους κατοίκους της, θεώρησε την απειλή αυτή ήσσονος σημασίας. Απόδειξη αποτελεί το γεγονός πως ο ίδιος, άνθρωπος με ισχνή πολεμική εμπειρία, μπαίνει κεφαλή μιας εκστρατείας, εμπιστευόμενος τη αρχιστρατηγία των χερσαίων δυνάμεων σε έναν Υδραίο Ναύαρχο, τον Κυριάκο Σκούρτη.
Στην περιοχή της Μεσσηνίας, όπου είχε αρχίσει ήδη να δραστηριοποιείται ο Ιμπραήμ, έσπευσαν οι Ρουμελιώτες οπλαρχηγοί Γεώργιος Καραϊσκάκης, Κώστας Μπότσαρης, Κίτσος Τζαβέλας, Αναστάσιος Καρατάσος, Χατζηχρήστος Ντάγκοβιτς, Γιάννης Γκούρας, Ιωάννης Μακρυγιάννης, καθώς και οι Πελοποννήσιοι Παναγιώτης Γιατράκος και Ιωάννης Μαυρομιχάλης. Κάποιοι εξ αυτών κινήθηκαν προς ανακούφιση των ανδρών που πολιορκούνταν στο Νεόκαστρο και το Παλαιόκαστρο από το δραστήριο Ιμπραήμ, ενώ δύναμη περίπου 4.000 ανδρών στρατοπέδευσε στη θέση Κρεμμύδι, προκειμένου να διακόψουν την επικοινωνία μεταξύ των οθωμανοκρατούμενων φρουρίων της Μεθώνης και της Κορώνης. Η επικοινωνία αυτή είχε εν μέρει αποκατασταθεί από την κατάληψη της θέσης Μπουνάρια, μετά από νικηφόρες αψιμαχίες των Αιγυπτίων με σώματα Μεσσήνιων.
Οι Ρουμελιώτες βρέθηκαν στην Πελοπόννησο τους προηγούμενους μήνες στα πλαίσια του αδελφοκτόνου Εμφυλίου, κατ’ εντολή της Κυβέρνησης και του ραδιούργου Κωλέττη. Η αντιπαλότητα του τελευταίου με το Γεώργιο Κουντουριώτη και το σύμβουλό του Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, οδήγησαν τον Πρόεδρο του Εκτελεστικού στο διορισμό ενός «δικού του» αρχιστρατήγου, θέλοντας να αποφύγει την ενδεχόμενη ανασύσταση μιας στρατιωτικής μερίδας σε περίπτωση επιτυχίας της εκστρατείας. Ο διορισμός αυτός δυσαρέστησε σε μεγάλο βαθμό τους Ρουμελιώτες οπλαρχηγούς, καθώς αφενός έθετε σε κίνδυνο την πορεία του Αγώνα και αφετέρου τους έθετε στο περιθώριο, εκμηδενίζοντας την εμπειρία και τις ικανότητές τους.
Την πιο έντονη αντίδραση επέδειξε ο Μακεδόνας Αναστάσιος Καρατάσος ο οποίος, αγανακτισμένος από τις έριδες και το κλίμα καχυποψίας που κυριαρχούσε, αποχώρησε από το στρατόπεδο στο Κρεμμύδι και κατευθύνθηκε στο χωριό Σχοινόλακα. Ο ίδιος, αφού πολέμησε στη Μακεδονία και έζησε τα τρομερά γεγονότα της καταστροφής της Νάουσας, κατάλαβε πως στη Μακεδονία η επανάσταση δε μπορούσε να ακμάσει. Έτσι, μετά το 1822, κατέβηκε στη Ρούμελη με το σώμα του, και συνέβαλε στις επιχειρήσεις στην ευρύτερη περιοχή. Οι άνδρες του σώματός του, Σαρακατσάνοι, Μαντεμοχωρίτες και Ολύμπιοι, ακολούθησαν τον αρχηγό τους, διδάσκοντας πως η καταγωγή δεν έχει καμία σημασία μπροστά στον κοινό σκοπό, την ελευθερία του Γένους.
Στις 15 Μαρτίου ο Ιμπραήμ, κινούμενος ταχύτατα και μεθοδικά, αποφάσισε να χτυπήσει τόσο τις δυνάμεις του Καρατάσου, όσο και τις δυνάμεις του Χατζηχρήστου και του Ιωάννη Μαυρομιχάλη, που βρίσκονταν σε κοντινή απόσταση. Οι δυνάμεις των τελευταίων, αποτελούμενες από ενθουσιώδη, αλλά άπειρα παλικάρια, όρμησαν άτακτα στα οργανωμένα σώματα των Τουρκοαιγυπτίων, τα οποία αριθμούσαν συνολικά 3.200 πεζούς, 600 ιππείς και 500 Τούρκους, οι οποίοι είχαν συντρέξει σε βοήθεια από τη Μεθώνη. Η μάχη έληξε με ήττα των επαναστατών, οι οποίοι άφησαν στο πεδίο της μάχης 150 νεκρούς και πολλούς τραυματίες. Στους τελευταίους συμπεριλαμβάνεται και ο Ιωάννης Μαυρομιχάλης, ο οποίος πέθανε από γάγγραινα δυο μέρες μετά το πέρας της μάχης.
Μετά το Χατζηχρήστο, επίθεση δέχτηκε και ο Καρατάσος ο οποίος, μπροστά στον όγκο των αντίπαλων δυνάμεων, που ήταν όμοιες σε μέγεθος με αυτές που επιτέθηκαν στο Χατζηχρήστο αποφάσισε, με τους 300 άνδρες του, να μπουν και να οχυρωθούν, χωρισμένοι σε μικρές ομάδες, στα σπίτια του χωριού, τα οποία μετέτρεψαν σε μικρά φρούρια με τη βοήθεια των κατοίκων. Οι τουρκοαιγυπτιακές δυνάμεις, υποτιμώντας ίσως τους λιγοστούς και κακοσιτισμένους Έλληνες, δεν ακολούθησαν την τακτική του ακροβολισμού και της κύκλωσης του χωριού, παρά εισήλθαν εντός του αμέσως.
Η πρώτη φωτιά του Καρατάσου, περίπου στις 9 το πρωί, έδωσε το σύνθημα, με τη μάχη να ξεκινά με ομοβροντίες των ελληνικών όπλων. Οι αντίπαλοι, αν και προσπάθησαν να αντιτάξουν άμυνα και να βγάλουν τους Έλληνες από τα σπίτια του χωριού, δεν τα κατάφεραν. Για 4 ώρες τα πυρά των Ελλήνων, τα οποία διασταυρώνονταν στον ιστό των οικιών προστατεύοντάς τα απέναντί τους σπίτια, προκάλεσαν σοβαρές απώλειες στους εχθρούς. Περίπου στα μισά της μάχης, οι ελληνικές δυνάμεις προσπάθησαν, ερχόμενες από το Κρεμμύδι, να ενισχύσουν τη δύναμη του Μακεδόνα οπλαρχηγού, χωρίς όμως να καταφέρουν να φτάσουν στον προορισμό τους. Το ιππικό του Ιμπραήμ, ελαφρά οπλισμένο και εκπαιδευμένο να προελαύνει σε βραχώδες έδαφος, έκοψε το δρόμο στους επαναστάτες στην περιοχή της Κουκουνάρας, προκαλώντας τους βαριές απώλειες, μιας και δε γνώριζαν πως να αμυνθούν απέναντι στην επέλαση ιππικού σώματος.
Η μάχη έλαβε τέλος με την έναρξη μιας ισχυρής νεροποντής, η οποία αχρήστεψε τη μπαρούτη και τα τσακμάκια στα όπλα των Αιγυπτίων. Οι τελευταίοι αποχώρησαν, αφήνοντας πίσω τους περίπου 150 νεκρούς με μέρος από τον οπλισμό τους. Ο Καρατάσος συγκέντρωσε γύρω στα 50 τυφέκια με τις ξιφολόγχες τους, τα οποία έστειλε στην Τρίπολη ως λάφυρα. Η απουσία ενισχύσεων και οι πενιχρές προμήθειες ανάγκασαν τον οπλαρχηγό να συμπτυχθεί. Οι κακές καιρικές συνθήκες και η προβληματική συνεννόηση οδήγησαν το σώμα σε αταξία, με κάποιους να προχωρούν σε λιποταξία εκμεταλλευόμενοι τις συνθήκες. Αξίζει επίσης να αναφερθεί το γεγονός πως κατά τη διάνοιξη του δρόμου Σχοινόλακας – Κουκουνάρας στο πρόσφατο παρελθόν, ήρθαν στο φως οστά ανδρών, τα οποία, μέσα από την έρευνα, ταυτοποιήθηκαν ως τα οστά των αγωνιστών που προσπάθησαν να ενισχύσουν τους καθηλωμένους στη Σχοινόλακα. Η τοποθεσία ονομάζεται ως και σήμερα «Σκοτωμένου».
Η εμπειρία και η αποφασιστικότητα του Αναστάσιου Καρατάσου έδειξε πως, με προσήλωση στο στόχο και αποφασιστικότητα, μπορεί οποιοσδήποτε κίνδυνος να αντιμετωπιστεί. Ακολουθώντας την τακτική του Αναγνώστη Στριφτόμπολα και του Νικηταρά, ο σπουδαίος Μακεδόνας πέτυχε μια σπουδαία νίκη, αναπτερώνοντας το ηθικό των Ελλήνων και δίνοντάς τους δύναμη να συνεχίσουν το δύσκολο έργο τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Ν. Κασομούλη (1940) Ενθυμήματα Στρατιωτικά της Επαναστάσεως των Ελλήνων 1821-1833 Τόμος Δεύτερος. Αθήνα:Αρχεία της Νεωτέρας Ελληνικής Ιστορίας
- Ν. Τόμπρος ‘Η Μεσσηνία σε επαναστατική τροχιά (1766-1828)’ Σε Συλλογικό Έργο (2012) Μεσσηνία: Συμβολές στην Ιστορία και τον Πολιτισμό της. Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Αθήνα: Εκδ. Παπαζήση
- Δ. Κορδός (2018) ‘Η Μάχη της Σχοινόλακας’ Σε Συλλογικό Έργο (2021) eleftheriaonline.gr. [Πρόσβαση 14 Απριλίου]. Διαθέσιμο εδώ
- Ι. Αριστείδου (2021) ‘Η απόβαση του Ιμπραήμ στη Μεσσηνία (1825) – Οι επιχειρήσεις για την κατάληψη του Ναβαρίνου’. Σε Συλλογικό Έργο (2021) Στρατιωτική Ιστορία Τεύχος 283 Η Ελληνική Επανάσταση 1821. Αφιέρωμα 200 χρόνια. Αθήνα:Εκδ. Περισκόπιο
