Της Εμμανουέλας Μπουλταδάκη,
Κατά τη διάρκεια της διάσκεψης COP21 για το κλίμα, η οποία έλαβε χώρα στο Παρίσι τον Δεκέμβριο του 2015, η Ευρωπαϊκή Ένωση έθεσε ως στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου (GHG), πράγμα το οποίο κρίνεται απαραίτητο για να σταθεροποιηθεί η συνεχώς αυξανόμενη θερμοκρασία του πλανήτη κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου και να διατηρηθεί στους 1,5°C. Κατά συνέπεια, τον Νοέμβριο του 2018, υιοθετήθηκε η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μια μακροχρόνια στρατηγική με σκοπό τη μείωση κατά 80% των εκπομπών GHG μέχρι το 2050 για να επιτευχθούν οι 2 βαθμοί Κελσίου και τη μείωση κατά 95% για τους 1,5°C. Η Μακροχρόνια στρατηγική για το 2050 (ΜΣ2050), λοιπόν, αποκρυσταλλώνει την προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη μετάβαση σε ένα «ουδέτερο κλίμα», δηλαδή σε ένα κλίμα με μηδενικές εκπομπές GHG. Παράλληλα με τη ΜΣ2050, αναπτύσσονται στα κράτη-μέλη πρόσθετες εθνικές στρατηγικές οι οποίες δρουν επικουρικά για την επίτευξη των στόχων της Ένωσης. Στην Ελλάδα, μια τέτοια στρατηγική είναι το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα το οποίο παραθέτει τους ενεργειακούς και κλιματικούς στόχους της χώρας, καθώς και τα κατάλληλα μέτρα για να υλοποιηθούν αυτοί μέχρι το 2030 και συνεπώς να συμβάλλουν στην εφαρμογή των μετέπειτα στόχων της ΜΣ2050.
Οι βασικές προτεραιότητες πολιτικής της μακροχρόνιας στρατηγικής είναι, λοιπόν, οι εξής: η αναβάθμιση της ενεργειακής απόδοσης κατοικιών και κτιρίων, η χρήση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) -ειδικά στην ηλεκτροπαραγωγή για την μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα-, ο εξηλεκτρισμός στον τομέα των μεταφορών και της θερμότητας, η δημιουργία καυσίμων και αερίου προερχόμενα από βιομάζα και η εγκαθίδρυση μιας βίο-οικονομίας. Ωστόσο, οι παραπάνω πολιτικές, οι οποίες αποτελούν βασική προϋπόθεση σε κάθε κράτος-μέλος για την ανάπτυξη της ΜΣ2050, είναι πολύ πιθανό να έχουν ανάγκη από επιπρόσθετες πολιτικές. Οι τελευταίες θα πρέπει να βασίζονται σε τεχνολογίες και διαδικασίες μετασχηματισμού οι οποίες θα είναι διαθέσιμες σε βάθος χρόνου.
Κατά συνέπεια, υπάρχουν κάποια πιθανά σενάρια μακροχρόνιας στρατηγικής τα οποία διεξάγονται σύμφωνα με το μαθηματικό μοντέλο Primes και θα πετύχουν αυτές τις επιδιώξεις της Ένωσης. Από τα διάφορα σενάρια, εκείνα που επιτυγχάνουν καλύτερα το στόχο της μείωσης των εκπομπών είναι το ΕΕ1.5 (Energy Efficiency and Electrification for 1.5) μέσα από τον εξηλεκτρισμό και τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης και το NC1.5 (New energy carriers for 1.5) μέσα από τη παραγωγή υδρογόνου και συνθετικού μεθανίου. Ειδικότερα, γίνεται αντιληπτό ότι ο τομέας του ηλεκτρισμού θα παίξει κυρίαρχο ρόλο στην κλιματική ουδετερότητα, αφού θα εγκαταλειφθούν οι παραδοσιακές μέθοδοι ηλεκτροπαραγωγής που απελευθερώνουν διοξείδιο του άνθρακα και θα αντικατασταθούν από ΑΠΕ. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την μείωση εκπομπών και σε άλλες περιπτώσεις, όπως εκείνες της θερμότητας και των μεταφορών. Μάλιστα, όσον αναφορά τις μεταφορές, τα ηλεκτρικά οχήματα αποδεικνύονται ότι έχουν σχεδόν τριπλάσια ενεργειακή απόδοση σε σχέση με τα αντίστοιχα συμβατικά. Επιπλέον, υπάρχει η πρόβλεψη για αλλαγή στην συμπεριφορά των πολιτών οι οποίοι τείνουν να προτιμούν να χρησιμοποιήσουν τα δημόσια μέσα μεταφοράς αντί του αυτοκινήτου τους, καθώς και τις κατηγορίες μικρών αυτοκινήτων που έχουν εξηλεκτριστεί. Μια καινοτόμα ιδέα είναι, επίσης, αυτή του car sharing, σύμφωνα με την οποία πολλοί χρήστες μοιράζονται το ίδιο αυτοκίνητο με αποτέλεσμα να μειώνεται ο αριθμός των υπαρχόντων αυτοκινήτων που κυκλοφορούν και, κατά συνέπεια, τα ποσοστά εκπομπών. Πέρα από τις μεταφορές στο έδαφος, αλλαγές θα υπάρξουν και σε αυτές στον αέρα, εφόσον θα αυξηθεί η χρήση της βιοκηροζίνης -ειδικά μετά το 2030- αφού συνιστά μια πρακτική και λιγότερο κοστοβόρα λύση για να μειωθούν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στον αέρα.
Επιπλέον, σημαντική κρίνεται και η μεγιστοποίηση της εξοικονόμησης της ενέργειας η οποία μπορεί να επιτευχθεί μέσα από την ενεργειακή ανανέωση των παλαιότερων κτιρίων, δηλαδή με την κάλυψη των αναγκών τους από ΑΠΕ. Επιπρόσθετα, καθοριστικό ρόλο θα παίξει και η δημιουργία κλιματικά ουδέτερων καυσίμων όπως για παράδειγμα το υδρογόνο, το συνθετικό μεθάνιο και οι συνθετικοί υδρογονάνθρακες, τα οποία μπορούν να αυξήσουν τα ποσοστά ηλεκτροπαραγωγής εφόσον έχουν τη δυνατότητα να απορροφήσουν ΑΠΕ σε περιόδους που οι τελευταίες βρίσκονται σε αφθονία και ουσιαστικά να την αποθηκεύσουν για να παράγουν ηλεκτρική ενέργεια όταν υπάρχει στενότητα των ΑΠΕ. Σημαντική είναι και η ανάπτυξη αποθηκευτικών χώρων ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να επιτευχθεί μέσω συστημάτων μπαταριών και σε βάθος χρόνου μέσω της αποθήκευσης με χημικό τρόπο με βάση το υδρογόνο.
Η βιο-οικονομία είναι, επίσης, μια βασική προτεραιότητα στο πλαίσιο των στόχων της ΜΣ2050 η οποία έχει πολλά οφέλη στον τομέα της οικονομίας, καθώς και της απασχόλησης. Η βιο-οικονομία αφορά στο βιοαέριο και στα βιοκαύσιμα προηγμένης γενιάς. Το πρώτο ανοίγει το δρόμο προς τη δημιουργία κλιματικά ουδέτερου μεθανίου και υδρογόνου, ενώ τα βιοκαύσιμα, τα οποία θα αποτελούνται από βιομάζα ως πρώτη ύλη, θα αντικαταστήσουν στο μέλλον τα ορυκτά καύσιμα στις μεταφορές. Η επίτευξη της βιο-οικονομίας είναι σημαντική, ωστόσο εξαρτάται από το διαθέσιμο ποσό της βιομάζας το οποίο δεν είναι αρκετό αυτή τη στιγμή και για αυτό κρίνεται αναγκαίο μέσω κατάλληλων πολιτικών να αυξηθεί βραχυπρόθεσμα.
Τα πλεονεκτήματα που προκύπτουν από την μετατροπή σε μια οικονομία κλιματικής ουδετερότητας είναι, καταρχάς, η αναδιαμόρφωση των οικονομιών των κρατών-μελών προς σύγχρονες τεχνολογίες οι οποίες προωθούν την κυκλική οικονομία που με τη σειρά της θα οδηγήσει σε νέα επιχειρηματικά μοντέλα. Στη συνέχεια, θα περιοριστούν οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και θα επιφέρει τη μετάβαση στη βιο-οικονομία. Τέλος, θα επιτευχθεί ο εξηλεκτρισμός ο οποίος θα συμβάλλει στη μείωση των εκπομπών σε πολλούς τομείς και στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης. Συνοψίζοντας, γίνεται κατανοητό πως η επίτευξη των στόχων της Μακροχρόνιας Στρατηγικής της ΕΕ για το 2050 απαιτούν χρόνο και εύρεση συμπληρωματικών πολιτικών που θα υποβοηθήσουν την υλοποίηση τους. Συνεπώς, μόνο μέσα από συντονισμένη προσπάθεια από τα κράτη-μέλη θα πραγματοποιηθεί η κλιματική ουδετερότητα η οποία θα οδηγήσει σε έναν πιο φιλόξενο πλανήτη για τις επόμενες γενιές.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Μακροχρόνια Στρατηγική για το 2050, ypen.gov.gr, διαθέσιμο εδώ
- Μακροπρόθεσμη στρατηγική για το 2050, europa.eu, διαθέσιμο εδώ
