Της Ροδάνθης Αλεξίου,
Είναι σχεδόν απίθανο – ειδικά για όσους ανήκουμε στην Gen-Z γενιά – να μην έχουμε ακούσει για κάποιο διάσημο πρόσωπο που έγινε canceled εξαιτίας των πράξεών του ή κάποιας δήλωσής του – πρόσφατης ή παλιάς. Ομοφοβικά, σεξιστικά και ρατσιστικά σχόλια από άτομα κυρίως του Hollywood και της πολιτικής σκηνής έρχονται ανά καιρούς στο φως της δημοσιότητας, δημιουργώντας μια online καμπάνια στα social media, καταστρέφοντας την εικόνα, που είχε χτίσει η εκάστοτε φιγούρα.
Αυτή η εικόνα ήταν και ο λόγος που τους είχε κλείσει πολλές εμπορικές συμφωνίες με εταιρείες, για να προωθήσουν τα προϊόντα τους ή είχαν κερδίσει ρόλους σε ταινίες ή συμφωνίες για βιβλία. Καταστρέφοντάς τη στα social media λόγω της cancel culture, οι εταιρείες αυτές έκοβαν κάθε σχέση με το συγκεκριμένο άτομο υπό τον φόβο, ότι κανείς δεν θα αγοράσει τα προϊόντα τους ή θα δει την ταινία, αν στο πρότζεκτ συμμετέχει κάποιος που είχε κάνει προβληματικά σχόλια.
Η συζήτηση αλλάζει, όταν μιλάμε και για πράξεις εγκληματικής φύσεως, οπότε η υπόθεση είναι στα χέρια της δικαιοσύνης, όπως στην υπόθεση του Harvey Weinstein. Η cancel culture δεν σταματάει όμως σε δηλώσεις και πράξεις μεμονωμένων ατόμων, ασκεί έντονη κριτική και σε ολόκληρες εταιρείες λόγω των απάνθρωπων πολλές φορές συνθηκών εργασίας στα εργοστάσιά τους ή την αντιπεριβαλλοντική πολιτική τους. Για να προστατέψουν το κέρδος τους, οι εταιρείες λαμβάνουν πια υπόψη τους τα κοινωνικά κινήματα ως μέρος της marketing πολιτικής τους, για να χαρακτηριστούν ως προοδευτικές, ώστε να κερδίσουν τους πιο νεαρούς πελάτες.
Ένα τέτοιο κοινωνικό κίνημα, που άλλαξε τις μεθόδους branding των εταιρειών σε “woke capitalism”, θα είχε, φυσικά, αντίκτυπο και στην πολιτική σκηνή, ειδικά των Η.Π.Α., από όπου το κίνημα προέρχεται. Ενώ οι Δημοκρατικοί φαίνεται να εκμεταλλεύονται το κίνημα υπέρ τους – αν και δεν υπάρχει πολιτικός διαχωρισμός για τα άτομα που θα δεχτούν την κριτική στα social media – οι Ρεπουμπλικανοί δηλώνουν την πλήρη αντίθεσή τους στο κίνημα. Η κριτική τους, βέβαια, εκδηλώνεται με τον ίδιο τρόπο που εκδηλώνεται και η κριτική μέσω της cancel culture – με το να μποϊκοτάρουν κάθε project εταιρείας που παίρνει αποφάσεις κατά της δικής τους ιδεολογίας. Ένα παράδειγμα είναι και το μποϊκοτάζ κατά της Coca Cola από τον τέως Πρόεδρο Trump και στη συνέχεια και άλλων Ρεπουμπλικανών, χαρακτηρίζοντάς την “woke-a-cola”. Αν και θα πρέπει να γίνει μια συζήτηση για τον διαχωρισμό κριτικής και μίσους κατά ενός δημοσίου προσώπου με προβληματικές δηλώσεις – αλλιώς ο Barack Obama που ήταν υπέρ των γάμων μεταξύ ομοφυλοφίλων μόνο από τη δεκαετία του ’10 και μετά θα έπρεπε να έχει γίνει ήδη cancelled σύμφωνα με τα κριτήρια του κινήματος – το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα προσπαθεί να στρέψει τον δημόσιο διάλογο σε περιστατικά cancel culture, αντί για άλλες πολιτικές τους αποφάσεις, όπως ο πρόσφατος εκλογικός νόμος στη Georgia.
Η έντονη κριτική στο κίνημα μπορεί να οφείλεται και στο γεγονός, ότι πολλά στελέχη του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος έχουν δεχτεί έντονη κριτική, που τους κόστισε είτε τη θέση τους είτε συμφωνίες με χορηγούς ή εκδοτικούς οίκους, όπως στην περίπτωση του Γερουσιαστή από το Missοuri, Josh Hawley, ο οποίος, αφότου ανακοίνωσε πριν μερικούς μήνες ότι δεν θα επικύρωνε το εκλογικό αποτέλεσμα, εξαπέλυσε επίθεση κατά της cancel culture, όταν ο εκδοτικός οίκος, με τον οποίο είχε συμφωνία για ένα βιβλίο, σταμάτησε τη συνεργασία μαζί του, τονίζοντας ότι η εταιρεία δεν συμφωνούσε με τον ρόλο που είχε ο Hawley στις εκλογές. Για τον ρόλο της στην αμφισβήτηση του εκλογικού αποτελέσματος με τη διάδοση fake news, απολύθηκε και η Ρεπουμπλικανή πολιτικός Elise Stefanik από το Institute of Politics at Harvard’s Kennedy School. Μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου και την έντονη κριτική, που δεχόντουσαν υποστηριχτές του Trump στο Twitter για τις δηλώσεις τους κατά του εκλογικού αποτελέσματος, πολλοί συντηρητικοί Ρεπουμπλικάνοι άλλαξαν πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης και επικοινωνούσαν πια στο Parler, το οποίο όμως κατέβηκε από το Google App Store και της Apple, μια απόφαση που θεωρήθηκε από τους Ρεπουμπλικανούς ως καταπάτηση της ελευθερίας του λόγου τους.
Ακόμα και αν η cancel culture πολιτικοποιείται, εμείς οφείλουμε να μην εμπλέξουμε ακόμα τα κόμματα σε αυτό το κίνημα και πρέπει πρώτα να δούμε αναλυτικά τις τακτικές που χρησιμοποιούνται για άσκηση κριτικής σε δηλώσεις κάποιου που σε προσβάλουν. Πρέπει να συζητήσουμε ποιο είναι το όριο μιας καμπάνιας για ενημέρωση κοινωνικών προβλημάτων και στερεοτύπων και μιας καμπάνιας επίθεσης μίσους προς ένα δημόσιο πρόσωπο, το οποίο έχει όμως ένα κοινό μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και έτσι αυτονόητα θα έχει ευθύνη των δηλώσεών του. Και ακόμα και αν οι δηλώσεις διασήμων που γίνονται cancelled δεν μας προσβάλλουν προσωπικά, αυτό δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση δικαιολογία, για να μην ασκήσουμε και εμείς κριτική. Η συζήτηση, που γίνεται online, πρέπει να είναι εποικοδομητική, ώστε να ευαισθητοποιούνται οι χρήστες των social media για κοινωνικά θέματα, που οφείλουν να απασχολούν όλους μας. Μέχρι στιγμής, όμως, τα κόμματα των Η.Π.Α. αλληλοκατηγορούνται, μποϊκοτάροντας το ένα το άλλο, οι εταιρείες παίρνουν το μέρος εκείνων που θα φέρουν το μεγαλύτερο κέρδος και, τουλάχιστον, γίνεται μια συζήτηση online για θέματα που απασχολούν την κοινωνία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ:
- It Isn’t Cancel Culture. It’s Capitalism and Personal Responsibility, Bearing Drift, διαθέσιμο εδώ
- How Capitalism Drives Cancel Culture, The Atlantic, διαθέσιμο εδώ
- The New Cancel Culture Capitalism, New York Times, διαθέσιμο εδώ
