Της Παναγιώτας Χριστοδουλοπούλου,
Γιατί άραγε σήμερα αισθανόμαστε περισσότερο μόνοι από κάθε άλλη χρονική στιγμή; Για ποιον λόγο απομονωνόμαστε, παρά τα τεράστια βήματα προόδου που έχει κάνει η τεχνολογία στον τομέα της επικοινωνίας ώστε να μας φέρνει πιο κοντά; Δε θα έπρεπε σε αυτήν την δύσκολη εποχή που διανύουμε να είμαστε περισσότερο ενωμένοι και λιγότερο μόνοι; Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, ο άνθρωπος από τη φύση του είναι «κοινωνικό όν». Αυτό σημαίνει πως επιζητά και απολαμβάνει την παρέα των γύρω του. Ωστόσο, όσο μεγαλώνει, ο τρόπος και οι συνθήκες ζωής του μεταβάλλονται και πολλές φορές τον οδηγούν στη μοναχικότητα. Κάτι αντίστοιχο φαίνεται να συμβαίνει και στην Ιαπωνία, η οποία πλήττεται περισσότερο από κάθε άλλη χώρα από τη μάστιγα του κοινωνικού αποκλεισμού.
Η έλλειψη κοινωνικής επαφής μεταξύ των Ιαπώνων κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η οποία συνοδεύεται από περιστατικά κατάθλιψης αλλά και αυξημένου αριθμού αυτοκτονιών, οδήγησε την κυβέρνηση του Yoshihide Suga να ιδρύσει ένα Υπουργείο Μοναξιάς. Με αυτήν της την ενέργεια, η Ιαπωνία έγινε η δεύτερη χώρα στον κόσμο (πρώτη είναι η Αγγλία) που διαθέτει ένα τέτοιου είδους Υπουργείο. Είναι χαρακτηριστικό πως το 2020 καταγράφηκαν συνολικά 21.919 αυτοκτονίες. Μάλιστα, τον Οκτώβριο του ίδιου έτους, ο αριθμός των ανθρώπων που αυτοκτόνησαν ήταν υψηλότερος από τον αριθμό των θανόντων από κορωνοϊό. Για του λόγου το αληθές, η Εθνική Αστυνομική Υπηρεσία κατέγραψε 2.153 αυτοκτονίες, ενώ οι νεκροί από Covid-19 ήταν συνολικά 1.756.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσίευσαν οι Japan Times, αυξήθηκαν κατακόρυφα τα ποσοστά αυτοκτονίας μεταξύ των γυναικών, κατά 14% απ’ ότι το 2019, αλλά και των παιδιών, καθώς περισσότερα από 300 έβαλαν τέλος στη ζωή τους από το ξέσπασμα της πανδημίας έως τον Νοέμβριο. Η πράξη τους αυτή αποδίδεται στο άγχος που είχαν για το μέλλον τους και στην αδυναμία τους να το διαχειριστούν, αφού δε μπορούσαν να βρεθούν με τους φίλους τους για να συζητήσουν τις ανησυχίες τους και να χαλαρώσουν.
Παρόλο που τη τελευταία δεκαετία είχαν μειωθεί τα νούμερα των αυτοχειριών, κυρίως λόγω των κυβερνητικών παροχών σε θέματα ψυχικής υγείας, τον Οκτώβριο του 2020 ο αριθμός των γυναικών που έβαλαν τέλος στη ζωή τους ήταν 70% μεγαλύτερος από τον ίδιο μήνα του 2019. Η ειδική σε ζητήματα πρόληψης αυτοκτονιών, Michiko Ueda, δήλωσε στο BBC πως το ανωτέρω γεγονός αφορά κυρίως τις γυναίκες που ζουν μόνες και δεν έχουν σταθερή εργασία. «Οι γυναίκες υποφέρουν από τη μοναξιά περισσότερο απ’ όσο οι άνδρες και ο αριθμός των αυτοκτονιών αναπόφευκτα αυξάνεται. Ελπίζω να εντοπίσεις τα προβλήματα και να προωθήσεις τα κατάλληλα μέτρα», ανέφερε ο Πρωθυπουργός της Ιαπωνίας στον νέο Υπουργό Μοναξιάς, Tetsushi Sakamoto, κατά την παραλαβή των καθηκόντων του.
Κατά το περιοδικό Nikkei Asia, εκτιμάται ότι τα ιαπωνικά μέτρα για την παροχή βοήθειας στους πολίτες έχουν εμπνευστεί από το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο ίδρυσε το σχετικό Υπουργείο το 2018, προκειμένου να καταστείλει την κοινωνική αυτή επιδημία που επηρέαζε αρνητικά 9 εκατομμύρια Βρετανούς. Για την Junko Okamoto, συγγραφέα του βιβλίου “Sekai Ichi Kodoku na Nihon no Ojisan” (“Japan’s Old Men are the World’s Loneliest”), μία από τις πρώτες προκλήσεις του Υπουργείου οφείλει να είναι η συλλογή στατιστικών, όσον αφορά μία κατάσταση που λίγοι Ιάπωνες αντιλαμβάνονται ως ένα «πρόβλημα». «Όλο και περισσότεροι άνθρωποι είναι μόνοι αλλά αρνούνται να το αποδεχτούν. Είναι ένα στίγμα», δήλωσε χαρακτηριστικά σε μία τηλεφωνική της συνέντευξη. Ανάμεσα στις αρμοδιότητες του νέου Υπουργού συγκαταλέγονται επίσης η παροχή βοήθειας σε παιδιά, των οποίων οι οικογένειες αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα και χρειάζονται κάπου να μιλήσουν, η δημιουργία ειδικών δραστηριοτήτων και ένα φόρουμ συζήτησης με στόχο την καταπολέμηση της κατάθλιψης.
Η μοναξιά αποτελεί ένα αγκάθι στο σώμα της ιαπωνικής κοινωνίας που εξακολουθεί να την ταλανίζει εδώ και πολλά χρόνια. Ήδη από το 2003 τo Yπουργείο Υγείας, Εργασίας και Πρόνοιας είχε ενημερώσει για μία νέα κατηγορία πολιτών που είχε αρχίσει να αναδύεται σιγά-σιγά στη χώρα. Επρόκειτο για τους μοναχικούς ανθρώπους που εγκατέλειπαν την κοινωνία και προσέφευγαν στην απόλυτη απομόνωση και τον εγκλεισμό. Το όνομα που τους αποδόθηκε ήταν “Hikikomori” (δηλ. αναχωρητές) και τα συμπτώματα που τους διακατείχαν ήταν ο εγκλεισμός σε ένα δωμάτιο για διάστημα μεγαλύτερο των έξι μηνών και η αποφυγή της όποιας κοινωνικής συναναστροφής χωρίς την ένδειξη ξεκάθαρων σωματικών ή διανοητικών αιτιολογιών. Τα άτομα αυτά ανέρχονται σήμερα σε 1.150.000, με τους κλινικούς μελετητές να αποκαλύπτουν πως ο πραγματικός αριθμός μπορεί να φτάνει τα 10 εκατομμύρια. Μία πρώτη λύση που πρότεινε η κυβέρνηση ήταν η δημιουργία ενός ρομπότ που κρατά το χέρι όποιου νιώθει μόνος. Επίσης, δημιουργήθηκε και ένα νέο επάγγελμα∙ ορισμένοι πολίτες πληρώνονταν με μοναδική τους υποχρέωση να κάνουν παρέα σε όποιον χρησιμοποιούσε την υπηρεσία τους. Οι ιαπωνικές εταιρείες προέβησαν σε ευρηματικές λύσεις προωθώντας την ιδέα ενός ρομπότ που επιτρέπει στους κατοίκους των σύγχρονων πόλεων να διασκεδάζουν παρά τη μοναξιά τους.
Η Ιαπωνία είναι η χώρα -μεταξύ των επτά πιο ισχυρών οικονομιών του πλανήτη- στην οποία παρατηρούνται οι περισσότερες αυτοκτονίες. Ο Πρωθυπουργός, Yoshihide Suga, έκρινε πως η αύξηση των αυτοκτονιών δε συνέπεσε τυχαία με το δεύτερο κύμα της πανδημίας του κορωνοϊού και γι’ αυτό άλλωστε προέβη τη δεδομένη στιγμή στην ίδρυση του νέου Υπουργείου. Αρκεί άραγε αυτή του η ενέργεια για τον περιορισμό των διαστάσεων που έχει λάβει το κοινωνικό αυτό πρόβλημα ή μήπως απαιτείται κάτι πιο δραστικό; Ο χρόνος θα δείξει. Μέχρι τότε ας ελπίσουμε να καλπάσει ο φρενήρης ρυθμός των κρουσμάτων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Japón ya tiene ministro contra la soledad, El País, διαθέσιμο εδώ
- Japan appoints minister of loneliness amid rise in suicides, The Straits Times, διαθέσιμο εδώ
- Japan appoints ‘minister of loneliness’ to help people home alone, Nikkei Asia, διαθέσιμο εδώ
- Japan appoints ‘Minister for Loneliness’ after rise in suicides, The Independent, διαθέσιμο εδώ
- Η Ιαπωνία όρισε Υπουργό Μοναξιάς για να σταματήσει το φρενήρη ρυθμό των αυτοκτονιών, News247, διαθέσιμο εδώ
