Του Κωνσταντίνου Δήμου,
Κατά το διάστημα 1823-1824, η επαναστατημένη Ελλάδα είχε περιπέσει στη δίνη του εμφυλίου πολέμου μεταξύ των Ρουμελιωτών και των Μοραϊτών, με την κυβέρνηση να ανταγωνίζεται τους οπλαρχηγούς για το ποιος θα έχει την εξουσία στην «ελεύθερη Ελλάδα» μετά την απελευθέρωση. Ο πόλεμος, ωστόσο, δεν είχε λήξει ακόμη. Ο σουλτάνος Μαχμούτ Β΄ μαζί με το σύμμαχό του, Μεχμέτ Αλή της Αιγύπτου, προπαρασκεύαζαν ήδη νέα ναυτική εκστρατεία για να καταπνίξουν τους τελευταίους θύλακες αντίστασης των Ελλήνων. Η κυβέρνηση του Ναυπλίου υπό τους Γεώργιο Κουντουριώτη, Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο και Ιωάννη Κωλέττη, ήταν πολύ απασχολημένη για να αναχαιτίσει τη νέα απειλή των Οθωμανών, διώκοντας και φυλακίζοντας σημαίνοντα πολιτικά και στρατιωτικά πρόσωπα του Αγώνα στην Πελοπόννησο, όπως τη Μπουμπουλίνα, τον Κολοκοτρώνη, τους Ανδρέα Ζαΐμη και Ανδρέα Λόντο, με σκοπό την πολιτική (ίσως και φυσική) τους εξόντωση.
Επικεφαλής του τουρκοαιγυπτιακού στρατεύματος ορίστηκε ο Ιμπραήμ Πασάς, εμπειροπόλεμος στρατηγός ο οποίος χωρίς να συναντήσει καμιά σθεναρή άμυνα, κατάφερε την απόβαση του στρατεύματος του στην Πελοπόννησο παρά τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες του χειμώνα του 1824-5. Αρχηγός του στόλου είχε οριστεί ο Ισμαήλ Γιβραλτάρ. Ο Ιμπραήμ προετοιμαζόταν εδώ και καιρό, επισκευάζοντας το στόλο και συγκεντρώνοντας τόσο αιγυπτιακά όσο και τουρκικά στρατεύματα από την Αίγυπτο και την Κρήτη, ενώ παράλληλα πραγματοποιούσε αναγνωριστικές αποστολές, παρενοχλώντας τα οχυρά της Μεσσηνίας, Μεθώνη και Κορώνη.
Στον Ιμπραήμ είχε δοθεί λευκή επιταγή από την Υψηλή Πύλη, προσφέροντάς του μεγάλη ευελιξία κινήσεων αναφορικά με τον ανεφοδιασμό και το ανθρώπινο δυναμικό. Οι ιστορικοί Χερτσβέργ και Κόκκινος αναφέρουν αμφότεροι ότι ο Ιμπραήμ είχε στη διάθεσή του 18.000 μαχητές και 40 κανόνια και άλλους 18.000 έφεδρους υπό τον ίδιο το Μεχμέτ Αλή. Επίσης, οι Τουρκοαιγύπτιοι έχαιραν ευρωπαϊκής στρατιωτικής εκπαίδευσης και καθοδήγησης από Γάλλους και Ιταλούς εκπαιδευτές αξιωματικούς σε σύγχρονες τακτικές μάχης.
Ο Ιμπραήμ αποφάσισε να εκπλεύσει από τη Σούδα της Κρήτης προς τη Μεθώνη στις 11-12 Φεβρουαρίου 1825 με 50 πλοία, αποβιβάζοντας για αρχή πεζικό 4.000 ανδρών και ιππικό 400 με 600. Η Μεθώνη θα χρησίμευε ως το στρατηγείο-ορμητήριο των επιχειρήσεων για την κατάληψη του Μοριά, ενώ ο δίαυλος της ναυτικής επικοινωνίας με την Κρήτη και την Αίγυπτο θα καθιστούσε δυνατή την παροχή ενισχύσεων και ανεφοδιασμού σε τρόφιμα, πολεμοφόδια και άνδρες. Ακόμα 6.000 με 7.000 πεζοί και 400 ιππείς τελικά αποβιβάστηκαν στις 17 Μαρτίου. Δεν είναι τυχαίο που ο Φωτάκος ισχυρίζεται ότι μέχρι το Μάρτιο περίπου 15.000 άνδρες αποβιβάστηκαν πρακτικά ανενόχλητοι στην Πελοπόννησο. Ο Ιμπραήμ δε χρονοτριβούσε καθόλου, αντίθετα οι ενέργειές του ήταν υπολογισμένες, ώστε να προσφέρει υποστήριξη στα απομονωμένα τουρκικά φρούρια, πράγμα που συνέβη με την πολιορκία της Πάτρας. Ο Ιμπραήμ έστειλε στους πολιορκημένους Τούρκους προμήθειες μαζί με τρεις φρεγάτες, δύο κορβέτες και έξι μπρίκια για τη λήξη της πολιορκίας. Οι σταθμευμένες στο σημείο ελληνικές ναυτικές δυνάμεις στάθηκαν ανίκανες να αποτρέψουν αυτό το ενδεχόμενο.
Επιπροσθέτως, ο Ιμπραήμ είχε βάλει ως στόχο την εξασφάλιση της επικοινωνίας του δρόμου μεταξύ των οχυρών της Μεθώνης με την Κορώνη. Ήδη από τις 12 Φεβρουαρίου έστειλε αναγνωριστικές αποστολές προς το κοντινό Νεόκαστρο (Πύλος), που είχε σκοπό να κυριεύσει, όπως και το εγκαταλελειμμένο παρακείμενο Παλαιόκαστρο και τη νήσο Σφακτηρία. Παρά τη σθεναρή αντίσταση των Ελλήνων αμυνόμενων και τις υπεράριθμες απώλειες των Τουρκοαιγυπτίων, ο Ιμπραήμ νίκησε τις συνασπισμένες δυνάμεις του Γεώργιου Καραϊσκάκη, του Κώστα Μπότσαρη, του Κίτσου Τζαβέλλα και άλλων οπλαρχηγών στη μάχη στο Κρεμμύδι, αναγκάζοντάς τους να οπισθοχωρήσουν. Το Νεόκαστρο ήταν τώρα ανυπεράσπιστο, με την αγανάκτηση εναντίον του Γεώργιου Κουντουριώτη και του άπειρου Κυριάκου Σκούρτη να είναι έκδηλη, εξαιτίας της κακοδιαχείρισης του στρατού από την ελληνική κυβέρνηση. Γι’ αυτό κάλεσαν το Μακρυγιάννη να τους βοηθήσει να υπερασπίσουν το Νεόκαστρο, παρά τις αντιξοότητες της πείνας, της δίψας και των αλλεπάλληλων κανονιοβολισμών.
Παρά τις γενναίες προσπάθειες, η Σφακτηρία και το Νεόκαστρο τελικά έπεσαν στα χέρια του Ιμπραήμ έπειτα από συντονισμένη επιχείρηση στα τέλη Απριλίου. Η μάχη της Σφακτηρίας αποτελεί μαύρη σελίδα στη νεοελληνική ιστορία με 350 νεκρούς, αλλά και πολλές προσπάθειες λιποταξίας Ελλήνων για να σώσουν τη ζωή τους. Οι πολιορκημένοι του Παλαιόκαστρου αναγκάστηκαν τελικά να συνθηκολογήσουν στις 30 Απριλίου, όπως και του Νεοκάστρου στις 6 Μαΐου. Ο Μακρυγιάννης ήταν πολύ προσεκτικός με την υπογραφή της συνθήκης, καθώς ενυπήρχε ο κίνδυνος εξαπάτησης. Το κάστρο τελικά εκκενώθηκε στις 11 Μαΐου, αφήνοντάς το στα χέρια του Ιμπραήμ. Οι Τουρκοαιγύπτιοι πλέον είχαν το έρεισμα που επιθυμούσαν στην Πελοπόννησο για να εξαλείψουν τις τελευταίες εστίες αντίστασης.
Εν κατακλείδι, το τραγικό της όλης υπόθεσης είναι το γεγονός ότι η απόβαση του Ιμπραήμ μπορούσε πολύ εύκολα να είχε αποφευχθεί, αλλά ο ελληνικός στόλος δεν έλαβε νωρίς τις απαραίτητες εντολές από την επίσημη κυβέρνηση για να αντιδράσει εγκαίρως και να διακόψει τη συνεχή ροή ανεφοδιασμού του Ιμπραήμ. Άλλωστε, ο Κόκκινος αναφέρει ότι υπήρχε πληροφόρηση από την Αλεξάνδρεια και την Κρήτη σχετική με την κινητοποίηση του Τουρκοαιγυπτιακού στόλου. Αντιθέτως, τα σχετικά κονδύλια του αγγλικού δανείου είχαν δαπανηθεί όχι για τον αγώνα κατά των Τούρκων, αλλά για την υλοποίηση επιχειρήσεων κατά τους Εμφύλιους Πολέμους, βαθαίνοντας το χάσμα μεταξύ των Ελλήνων και καθιστώντας το δρόμο προς την απελευθέρωση δύσβατο και ομιχλώδη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Γ. Φρ. Χερτσβεργ (1916) Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης, Τόμος Β΄ . Αθήνα:Εκδοτικός Οίκος Γεωργίου Δ. Φέξη
- Δ. Κόκκινος (1974) Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης, Τόμος Δ΄. (6η Έκδ) Αθήνα:Εκδ. Μέλισσα
- Συλλογικό έργο (1980), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Τόμος ΙΒ΄. Αθήνα:Εκδοτική Αθηνών
