Της Ερμιόνης Μπάδα,
Ξημερώματα, 21 Μαρτίου 2021. Οι κάτοικοι της πόλης La Victoria της Βενεζουέλας, στα σύνορα με την Κολομβία, ξυπνούν από ήχους αεροπλάνων σε χαμηλή πτήση και φορτηγών, οι οποίοι ακολουθούνται λίγο αργότερα από αλλεπάλληλους βομβαρδισμούς. Με αυτή τη σκηνή, σηματοδοτείται η αρχή μίας από της πιο δραστικές στρατιωτικές εκστρατείες «εκκαθάρισης» στην ιστορία της Βενεζουέλας, η οποία έχει ως φαινομενικό σκοπό την εκδίωξη των εγκληματικών οργανώσεων και ενόπλων ομάδων που εδρεύουν και δραστηριοποιούνται εκεί και έχουν κατά πλειονότητα κολομβιανή προέλευση. Ωστόσο, οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται από τους στρατιώτες έχουν τρομοκρατήσει τον γηγενή πληθυσμό, που σε μία ύστατη ενέργεια επιβίωσης καταφεύγει στη γειτονική Κολομβία και την πόλη Arauquita.
Η εκστρατεία αυτή ξεκινά από μία από της πιο φτωχές επαρχίες της Βενεζουέλας, την επαρχία Apure, η οποία συνορεύει με την Κολομβία και αποτελεί εδώ και πολλές δεκαετίες άντρο εγκληματικών οργανώσεων, ενόπλων δυνάμεων κολομβιανής προέλευσης, αλλά και ζωτική οδός διευκόλυνσης λαθρεμπορίου ναρκωτικών και όχι μόνο. Γίνεται κυρίως αναφορά στους απογόνους της μεγαλύτερης ένοπλης ομάδας της Κολομβίας και αποστάτες της συνθήκης ειρήνης του 2016, αυτής των FARC, οι οποίοι είναι πλέον γνωστοί ως το 10ο Μέτωπο. Αυτοί, όπως και άλλες ένοπλες οργανώσεις που δεν έχουν συμμετάσχει στη συνθήκη ειρήνης του 2016 στην Κολομβία, έχουν καταφύγει στις περιοχές αυτές, ούτως ώστε να αναδιοργανώνονται και να ασκούν τις παράνομες εργασίες τους.
Για πολλά χρόνια, οι συμπεριφορές αυτών των οργανώσεων έχουν γίνει «αποδεκτές» ή πολύ περισσότερο έχουν βοηθηθεί από την κυβέρνηση της Βενεζουέλας, η οποία φαίνεται να έχει συνεργαστεί με τις παράνομες οργανώσεις στη διακίνηση ναρκωτικών στα όμορα κράτη της Αμερικανικής Ηπείρου. Η απότομη και ξαφνική στροφή στην κυβερνητική αντιμετώπιση έχει προκαλέσει αντιδράσεις και σκεπτικισμό μεταξύ αναλυτών, οι οποίοι δεν πείθονται από την επιχειρηματολογία των κυβερνητικών αξιωματούχων, που εντάσσουν την εκστρατεία στα πλαίσια της πολιτικής «μηδενικής ανοχής» του Προέδρου Nicolás Maduro. Θα μπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει την εκστρατεία μία προσπάθεια αποπροσανατολισμού της κοινής γνώμης και προώθησης της δυναμικής του καθεστώτος Maduro, ωστόσο η περιορισμένη τηλεοπτική κάλυψη που προσπαθεί να διατηρήσει η κυβέρνηση καταρρίπτει εμμέσως τον ισχυρισμό. Η πιο πιθανή αφορμή αυτής της πρωτοφανούς -όπως χαρακτηρίζεται από τους αναλυτές- εκστρατείας είναι η παραβίαση των άγραφων αλλά πολύ σημαντικών κανόνων και του γενικότερου πλαισίου που υπήρχε μεταξύ κυβέρνησης και κολομβιανών ανταρτών, γεγονός που στηρίζεται και στις μαρτυρίες των μετατοπισμένων κατοίκων.
Σε γενικό και διεθνές επίπεδο, με την κολομβιανή κυβέρνηση να κατηγορεί για συνέργεια την κυβέρνηση της Βενεζουέλας με τις ένοπλες ομάδες και τη Βενεζουέλα να προχωρά σε εκδίωξη των κολομβιανών παράνομων οργανώσεων, γίνεται πλέον όλο και πιο κοντινή πραγματικότητα ο κίνδυνος μίας διακρατικής σύγκρουσης, αφού η διασυνοριακή διαμάχη κλιμακώνεται καθημερινά. Σε ειδικό και πραγματικό επίπεδο, οι επιπτώσεις αυτής της κόντρας είναι πολύ μεγαλύτερες. Η πρακτική που ακολούθησαν οι στρατιωτικοί της Βενεζουέλας, εισβάλλοντας μέσα σε σπίτια, ανακρίνοντας βίαια, καίγοντας κατοικίες και βομβαρδίζοντας περιοχές-στόχους, και από την άλλη πλευρά, οι βομβιστικές επιθέσεις σε σημεία της πόλης από το 10ο Μέτωπο ως αντίποινα, έχουν αναγκάσει περίπου 5.000 πολίτες να καταφύγουν, διασχίζοντας το διαρρέοντα ποταμό, στις γειτονικές πόλεις της Κολομβίας για να προστατευτούν, κορυφώνοντας την ανθρωπιστική κρίση στην περιοχή. Οι πολίτες βρίσκονται στο έλεος μίας πολύπλοκης, συγκεχυμένης και αιματηρής διαμάχης και αποτελούν οι ίδιοι τα κύρια θύματα μίας κατάστασης στην οποία ούτε προκαλούν, αλλά ούτε και εμπλέκονται. Για αυτόν τον λόγο, 60 ανθρωπιστικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στην περιοχή προέβησαν στη σύνταξη και στην υπογραφή ενός εγγράφου, το οποίο καλεί σε δράση τα Ηνωμένα Έθνη και ζητά την αποστολή οργανωμένης ανθρωπιστικής βοήθειας στην περιοχή για την αντιμετώπιση της διασυνοριακής κρίσης.
Η ένταση στην περιοχή συνεχίζεται με αμείωτο ρυθμό, καθώς δημοσιογράφοι, ακτιβιστές αλλά και απλοί πολίτες συλλαμβάνονται με υποτιθέμενες κατηγορίες για συνέργεια με τις ένοπλες ομάδες. Οι ανησυχίες των οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων απαντήθηκαν με τον ορισμό δύο εισαγγελέων για την έρευνα των κατηγοριών για παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εντούτοις οι ελπίδες για ουσιώδη αποτελέσματα είναι ελάχιστες. Ο επικείμενος κίνδυνος μίας γενικευμένης διακρατικής σύρραξης αλλά και η ήδη υπάρχουσα ανθρωπιστική κρίση με μετατοπίσεις πληθυσμών, που χρήζουν προστασίας και επαρκούς βιοτικού επιπέδου, καθιστούν την κινητοποίηση των διεθνών παραγόντων και δη των Ηνωμένων Εθνών απαραίτητη. Με βεβαιότητα, μία γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ των δύο χωρών μπορεί να αμβλύνει τις εντάσεις και να βρεθεί ένας συμβιβασμός ή μία συμφωνία, προκειμένου να αποφευχθεί οποιαδήποτε παράλληλη σύρραξη μεταξύ τους, η οποία θα επιδεινώσει την ήδη τεταμένη κατάσταση στο εσωτερικό τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Venezuela and Colombia rights groups ask for U.N. envoy amid border violence, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Disorder on the Border: Keeping the Peace between Colombia and Venezuela, Crisis Group, διαθέσιμο εδώ
- 5,000 Flee as Venezuela Launches Largest Military Campaign in Decades, The New York Times, διαθέσιμο εδώ
