Πίσω από τις εξελίξεις

Του Γιώργου Κοσματόπουλου,

Με το τρίτο κύμα της πανδημίας να βαίνει προς την κορύφωσή του, έχει ξεκινήσει η άρση περιοριστικών μέτρων. Ο ορίζοντας της σταδιακής επαναφοράς της λειτουργίας βασικών πυλώνων της κοινωνίας και της οικονομίας φτάνει ως τις αρχές Μαΐου, όταν κι έχει εξαγγελθεί η επαναλειτουργία του τομέα της εστίασης, που θα είναι ο τελευταίος βασικός κλάδος που θα επανακάμψει. Εύλογα διατυπώνεται το ερώτημα: «Κλείσαμε με 400 κρούσματα κι ανοίγουμε με 4.000;». Κυβέρνηση και ειδικοί απαντούν ότι πέραν του απολύτου αριθμού των κρουσμάτων, κομβικό ρόλο στις όποιες αποφάσεις διαδραματίζουν κι άλλοι παράγοντες, όπως η πορεία του εμβολιασμού, η αλλαγή στην ηλικιακή κατανομή των ασθενών κ.α. Αναφορά γίνεται επίσης και στην πανθομολογούμενη ψυχική κόπωση των πολιτών, η οποία συντελεί στην πλημμελή εφαρμογή των μέτρων. Η αλήθεια όμως είναι ότι πολιτική ηγεσία, κρατικός μηχανισμός κι επιστημονική κοινότητα, έχουν εν πολλοίς υποσκελιστεί από τις εξελίξεις.

Είναι προφανές ότι μία έκτακτη και ακραία υγειονομική κρίση απαιτεί, προκειμένου να αντιμετωπισθεί, έκτακτα και ακραία μέτρα. Πράγματι, αυτά τα μέτρα ελήφθησαν στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες. Μέτρα, τα οποία εισηγήθηκαν ειδικοί επιστήμονες στις πολιτικές ηγεσίες με στόχο τον περιορισμό των μολύνσεων, την αντοχή των συστημάτων υγείας και την ταχύτερη δυνατή επάνοδο στην κανονικότητα με τις λιγότερες δυνατές απώλειες ανθρωπίνων ζωών. Μέτρα, τα οποία βασίζονταν στην επιστημονική θεωρία κι έρευνα αλλά που παράλληλα ήταν αναγκαίο να προσαρμοστούν στις πραγματικές συνθήκες και να τροποποιηθούν αναλόγως της πορείας της πανδημίας. Το ζήτημα όμως είναι ότι, στον ένα χρόνο που διαρκεί η παγκόσμια αυτή υγειονομική κρίση, οι αρμόδιοι φάνηκε να λησμονούν αυτόν ακριβώς τον έκτακτο και ακραίο χαρακτήρα των περιοριστικών μέτρων.

Ακριβώς λόγω της φύσης και του περιεχομένου των μέτρων είναι αδύνατον να επιτευχθεί η επί μακρόν συμμόρφωση της κοινωνίας προς αυτά. Και τούτο, διότι αντιστρατεύονται τις βασικές αρχές επί των οποίων έχει οικοδομηθεί η κοινωνική οργάνωση κι εν πολλοίς την ίδια την ανθρώπινη φύση. Η εφαρμογή του, επομένως, οφείλει να είναι βραχυχρόνια προκειμένου να είναι αποτελεσματική και να μην επιφέρει εν τέλει τα αντίθετα αποτελέσματα από τα προσδοκώμενα. Δεν είναι φυσιολογικό και δεν μπορεί να γίνει ανεκτό, επί μακρόν, να ειδοποιεί ο πολίτης το κράτος δια γραπτού μηνύματος σχετικά με το πότε βγαίνει από το σπίτι και για ποιο σκοπό ούτε να επικρέμεται της κεφαλής του τσουχτερό χρηματικό πρόστιμο για την περίπτωση που κυκλοφορεί πέραν του θεσπισμένου χρονικού πλαισίου ή εκτός των περιοχών που επιτρέπεται.

Το ίδιο ισχύει και με την απαγόρευση εκ μέρους του κράτους της εργασίας σε ολόκληρους κλάδους της οικονομίας ή ακόμα και την επιβολή ενός πλαισίου άσκησης των διαφόρων δραστηριοτήτων που χαρακτηρίζεται από περιορισμούς που κατ’ ουσίαν την καταργούν. Δεν είναι δυνατόν ν’ αναστέλλεται για τόσο μεγάλο διάστημα η δια ζώσης διδασκαλία και η εκπαίδευση όλων των βαθμίδων να υπολειτουργεί. Είναι τραγικό κι οπωσδήποτε αντίκειται στην εύρυθμη λειτουργία του κοινωνικού συνόλου να διαρκούν τόσο πολύ και μάλιστα χάριν της δημόσιας υγείας, μέτρα τα οποία θέτουν σε κίνδυνο άλλες εκφάνσεις της υγείας του ανθρώπου όπως την ψυχική υγεία. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τα στοιχεία της ανάλυσης των λυμάτων προκύπτει αύξηση στη χρήση ψυχοφαρμάκων, αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών. Αποτελεί όνειδος για οποιοδήποτε κράτος να έχουν υποχρεωθεί να περνούν ακόμα και ημέρες ολόκληρες αδιάκοπα στον ίδιο χώρο οικογένειες προβληματικές, εντός των οποίων υφίστανται φαινόμενα βίας κι εν γένει κακοποίησης. Μεγάλο πλήγμα αποτελεί επίσης και η απαγόρευση της άσκησης των θρησκευτικών καθηκόντων των πιστών. Δεν είναι μόνο η απαγόρευση της προσέλευσης στους ναούς κατά τις μεγάλες εορτές. Πλέον, δεν είναι λίγα τα φαινόμενα που παιδιά αδυνατούν λόγω των απαγορεύσεων ακόμα και να παρευρεθούν στην εξόδιο ακολουθία των γονέων τους! Φυσικά, δεν είναι δυνατόν, σε συνθήκες Δημοκρατίας, να υπολειτουργούν βασικοί πυλώνες του Πολιτεύματος και να περιορίζεται με πρόσχημα το έκτακτο τω συνθηκών η δυνατότητα ελέγχου των αρχόντων. Πόσοι πολίτες άραγε έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε τηλεδιασκέψεις ή να παρακολουθούν διαδικτυακά συνεδριάσεις διαφόρων οργάνων ή ως πότε θα γίνεται ανεκτή η διαδικασία της πραγματοποίησης συνεδριάσεων «δια περιφοράς» ;

Όταν λοιπόν για μεγάλο διάστημα βιώνουμε τη διαστρέβλωση των βασικών όρων της ατομικής λειτουργίας και της κοινωνικής συνύπαρξης, είναι βέβαιο ότι η φύση θα εκδικηθεί και η πραγματικότητα θα ξεπεράσει τον όποιο προγραμματισμό: Έχουμε φτάσει στο σημείο, το ίδιο το κράτος, ούτε λίγο ούτε πολύ, να ορίζει πότε θα κουρευτεί ο πολίτης. Η «λύση» λοιπόν σε αυτή την καταπίεση δίνεται από τις κομμώτριες που με τα σύνεργα ανά χείρας κι ένα άσχετο SMS, για το τυπικό της υποθέσεως, επισκέπτονται τους πελάτες τους κατ’ οίκον. Είναι μια εξέλιξη λογική, βάσει της επί μακρόν αποστέρησης των πολιτών από τη δυνατότητα πρόσβασης στη συγκεκριμένη υπηρεσία αλλά και της οικονομικής δυσπραγίας στην οποία έχουν περιέλθει οι επαγγελματίες του κλάδου. Μπορεί αλήθεια να υπάρξει καταστολή του φαινομένου αυτού;

Το ίδιο ισχύει και με το λουκέτο στην εστίαση: Πόσες, αλήθεια, συγκεντρώσεις γίνονται σε φιλικά σπίτια; Ειδικά στην επαρχία, πιστεύει κάποιος σοβαρά ότι τις ημέρες των εορτών δεν πραγματοποιήθηκαν επισκέψεις και ρεβεγιόν, την ώρα που η κυβέρνηση μάλωνε με τους επιστήμονες για το ποιος θα είναι ακριβής αριθμός των ανθρώπων που θα καθίσουν στο τραπέζι; Υπάρχει εχέφρων άνθρωπος που θεωρεί ότι στις συγκεντρώσεις αυτές φορούσαν μάσκα οι φίλοι και συγγενείς όπως τους νουθετούσαν, διά τηλεοράσεως, οι ειδικοί; Είναι πιο απίθανο κι από την ευφάνταστη άποψη κάποιων ότι οι οίκοι ανοχής θα μπορούσαν να λειτουργήσουν με τις εργαζόμενες και τους πελάτες να κάνουν σεξ φορώντας μάσκες και τους τελευταίους να πληρώνουν με κάρτα και ν’ αφήνουν τα στοιχεία τους στις υπευθύνους προκειμένου αν υπάρξει κρούσμα που να συνδέεται με το συγκεκριμένο μέρος να ιχνηλατηθούν! Ειρήσθω εν παρόδω, υπάρχει κάποιος ο οποίος αμφιβάλει για το γεγονός ότι οι υπηρεσίες αυτές εξακολουθούν να παρέχονται «στη ζούλα» και με τρόπο ο οποίος είναι ακόμα πιο επικίνδυνος για την υγεία και την ασφάλεια των εμπλεκομένων;

Αναφορικά δε με την πολυδιαφημισμένη τηλε-εκπαίδευση, ειδικά στη λειτουργία των φροντιστηρίων, πόσοι από τους εκπαιδευτικούς, ειδικά από αυτούς που δουλεύουν μόνοι τους και πολλές φορές «μαύρα», δεν κάνουν μαθήματα στα δικά τους σπίτια ή σε σπίτια μαθητών τους; Ή μήπως, μόλις ανοίξει η εστίαση θα έχουμε τις περσινές αντιπαραθέσεις, με κυβέρνηση και λοιμωξιολόγους, να θεωρούν ότι οι καταστηματάρχες δύνανται να ασκούν αστυνομικά καθήκοντα και να «παίζουν ξύλο» με τον κάθε μεθυσμένο που βρίσκεται όρθιος στο μπαρ του μαγαζιού, ενώ επιτρέπεται μόνο να κάθεται σε τραπέζι;