Της Σοφίας-Δυσσέλιας Λίτσα,
Χωρίς ουδεμία αμφιβολία, η πανδημία του κορωνοϊού έχει προκαλέσει μεγάλο πλήγμα σε ουκ ολίγους επαγγελματικούς κλάδους. Ένας από αυτούς είναι ο κλάδος των εργαζομένων στον Πολιτισμό. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η ανεργία σε αυτόν τον κλάδο άγγιξε το 88.2% το τελευταίο έτος (!). Τα θέατρα έκλεισαν, οι μουσικές σκηνές το ίδιο. Χιλιάδες ηθοποιοί, μουσικοί, φροντιστές και τεχνικοί βρέθηκαν άνεργοι από τη μια στιγμή στην άλλη, με μοναδικές σανίδες σωτηρίας ορισμένα πενιχρά κρατικά επιδόματα και την επιλογή της online μετάδοσης ψυχαγωγικών προγραμμάτων. Όσον αφορά την τελευταία επιλογή, αναθεματίζεται από πολλούς και είναι κατά κοινή ομολογία ένα αναγκαίο κακό. Ή μήπως όχι;
Ένα από τα βασικά επιχειρήματα των πολεμίων των streaming είναι πως αυτά υστερούν σε αμεσότητα συγκριτικά με τα δια ζώσης πολιτιστικά γεγονότα. Δυστυχώς, με την ύπαρξη μιας κάμερας και μιας οθόνης μεταξύ κοινού και καλλιτέχνη, η αλληλεπίδρασή τους περιορίζεται υπερβολικά. Το γέλιο της κωμωδίας, το άγχος του δράματος, η αποθέωση του χειροκροτήματος και εν γένει η αύρα του κοινού αντικαθιστάται από την απόλυτη σιωπή και την ψυχρότητα της άδειας πλατείας. Κάπως έτσι, η ψυχή των καλλιτεχνών επιβαρύνεται ακόμη περισσότερο, ενώ η νοσταλγία τους για επιστροφή στην -πολιτιστική- κανονικότητα ολοένα και αυξάνεται.
Επιπλέον, παρατηρείται μια τάση προχειρότητας σε πολλές παραγωγές online streaming με αποτέλεσμα η ποιότητα της εικόνας να είναι θολή και με διακοπές, ο ήχος να παρουσιάζει προβλήματα και ούτω καθεξής. Όταν γίνεται προσπάθεια να προσεγγισθεί η αρχαία τέχνη του θεάτρου, λόγου χάριν, με ψηφιακά μέσα, είναι τουλάχιστον δείγμα έλλειψης σεβασμού αυτό να γίνεται μονάχα με οικονομικά κριτήρια, χωρίς οργάνωση και προσδοκίες για ένα υψηλά ποιοτικό αποτέλεσμα. Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί ότι δεν παρατηρούνται λίγες τάσεις αισχροκέρδειας με αφορμή τις live streaming μεταδόσεις. Αρκετοί επιχειρηματίες έσπευσαν να προμοτάρουν τη μετάδοση -επ’ αμοιβή φυσικά- βιντεοσκοπημένων παραστάσεων από προηγούμενες σεζόν. Οι online προβολές είναι -ή τουλάχιστον θα έπρεπε να είναι- η λύση για τους καλλιτέχνες εκείνους που οι δουλειές τους διακόπηκαν εξαιτίας της πανδημίας. Παρ’ όλα αυτά, μεγάλες εταιρείες παραγωγής προσφέρουν προς διαδικτυακή προβολή παραστάσεις βιντεοσκοπημένες από προηγούμενες σεζόν, καθώς και παραστάσεις ακόμα και από τη δεκαετία του 90’. Πολλοί από εμάς θα θέλαμε, λόγου χάριν, να είχαμε παρακολουθήσει την παράσταση Madame Butterfly του 1990 με τον αείμνηστο Αλέκο Αλεξανδράκη, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει πως είναι ανάγκη να μεταδοθεί διαδικτυακά έναντι εισιτηρίου 30 χρόνια αργότερα, όπως γίνεται αυτές τις μέρες – και οι ίδιοι οι ηθοποιοί ίσως δεν θα το ήθελαν, αν ήταν ακόμη εν ζωή.
Θα ήταν, βέβαια, πολύ λάθος να ακυρώσουμε κάθε προσπάθεια μετάδοσης ενός ψυχαγωγικού προγράμματος μέσω streaming λόγω των προαναφερθέντων μειονεκτημάτων. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μέσω των μεταδόσεων αυτών πολλές οικογένειες καλλιτεχνών και τεχνικών βιοπορίζονται. Ο επαγγελματικός κλάδος των ανθρώπων που εργάζονται στον Πολιτισμό πέρυσι τέτοιο καιρό έλαβε τελευταίος τα επιδόματα ενίσχυσης από το κράτος και παράλληλα δεν έτυχε και ιδιαίτερων φορολογικών ελαφρύνσεων. Λαμβάνοντας υπόψιν τα τοιαύτα, καταλαβαίνουμε γιατί είναι ανάγκη για το χρονικό διάστημα που διαρκεί η πανδημία να οργανώνονται online streaming παραστάσεων και εμείς ως κοινό να τα στηρίζουμε, παρακολουθώντας τα.
Οφείλουμε, εξάλλου, να παραδεχτούμε πως αυτού του είδους οι μεταδόσεις μας κράτησαν συντροφιά και αποτέλεσαν εναλλακτική πρόταση διασκέδασης, καταπολεμώντας τη μονοτονία του αέναου «σκρολαρίσματος» στο Instagram και του «ζάπινγκ» στην τηλεόραση τον καιρό της καραντίνας. Μέσω των streaming είχαμε την ευκαιρία -έστω και ψηφιακά- να έρθουμε σε επαφή με γνωστά και καινούργια θεατρικά έργα, να ακούσουμε τις αγαπημένες μας φωνές, να αντικρίσουμε τους υπέροχους καλλιτέχνες να κάνουν αυτό που ξέρουν καλύτερα· να ασκούν την τέχνη τους. Συν τοις άλλοις, άτομα που κατοικούν μακριά από τα μεγάλα αστικά και πολιτιστικά κέντρα, άτομα που για διάφορους λόγους (π.χ. υγείας) δεν μπορούσαν να μεταβούν σε ένα θέατρο ή σε έναν συναυλιακό χώρο με τις online μεταδόσεις απέκτησαν πλέον τη δυνατότητα να απολαύσουν όμορφα θεάματα, καθώς μέσω του υπολογιστή το πρόβλημα που τους απομάκρυνε από αυτά περιορίστηκε. Μήπως, λοιπόν, γι’ αυτά τα άτομα είναι ανάγκη οι διαδικτυακές προβολές να συνεχιστούν και μετά το πέρας της πανδημίας;
Καθίσταται, λοιπόν, κατανοητό πως κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις. Πράγματι, οι μεταδόσεις μέσω διαδικτύου δεν είναι ικανές να αντικαταστήσουν ούτε στο ελάχιστο το δέος που νιώθει κανείς στην Επίδαυρο, ούτε την ανεμελιά του να κάθεται στα γρασίδια του Terra Vibe Park, ούτε τον παλμό της καλοκαιρινής και κατάμεστης Τεχνόπολης. Είναι όμως ικανές, όταν γίνονται με στόχο την ποιότητα και με τον δέοντα σεβασμό στην Τέχνη, να μας κρατήσουν συντροφιά και να μας ψυχαγωγήσουν, δεδομένων των συνθηκών, έως ότου η ζωή μας επανέλθει στην κανονική της ρότα.
