Του Οδυσσέα Βλαχονικολού,
Η Ρουμανία εισήλθε στην Ευρωπαϊκή Ένωση μαζί με την Βουλγαρία το 2007, αφού είχε κάνει αίτηση το 1995 μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού. Στην Συνθήκη του Άμστερνταμ (1997) προβλέπεται πως το κεκτημένο του Σένγκεν έπρεπε να γίνει δεκτό στο σύνολο του από όλα τα υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ κράτη. Έτσι, ξεκίνησε ένας γύρος μεταρρυθμίσεων ώστε να μπορέσει να εισέλθει η Ρουμανία στην ζώνη Σένγκεν. Τι είναι όμως η ζώνη Σένγκεν;
Το 1985 δημιουργείται η ζώνη Σένγκεν, η οποία υπογράφεται από το Βέλγιο, την Ολλανδία, το Λουξεμβούργο, τη Γαλλία και τη Γερμανία. Στόχος της ζώνης είναι η κατάργηση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα και η ενίσχυσή τους στα κοινά εξωτερικά σύνορα. Με αυτό τον τρόπο, υποστηρίζεται η συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών όσον αφορά την δημόσια ασφάλεια και δικαιοσύνη. Σήμερα υπάρχει στενότερη συνεργασία μεταξύ των 22 κρατών-μελών της Ένωσης που συμμετέχουν στην Ζώνη στον τομέα της καταπολέμησης των ναρκωτικών και κανόνων ασύλου, μέσω της πρόσβασης πληροφοριών σε μία κοινή ευρωπαϊκή βάση δεδομένων για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος. Παράλληλα, οι πολίτες των χωρών αυτών έχουν το δικαίωμα της ελεύθερης μετακίνησης μέσα στην Ένωση χωρίς κανένα έλεγχο και χρήση διαβατηρίων.
Πίσω στην περίπτωση της Ρουμανίας. Το 2010, η Ρουμανία απέκτησε πρόσβαση στο Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν (Schengen Information System-SIS) το οποίο είναι στην ουσία μια βάση δεδομένων, ώστε να έχουν πρόσβαση οι αρχές της κάθε χώρας σε αρχεία καταζητούμενων και ανεπιθύμητων ανθρώπων, καθώς και κλεμμένων αντικειμένων. Παρόλο που το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 2011 ενέκρινε την είσοδο της χώρας, το Συμβούλιο των Υπουργών απέρριψε μία τέτοια απόφαση, καθώς κυρίως η Ολλανδική κυβέρνηση άσκησε κριτική για λειψή υλοποίηση μεταρρυθμίσεων κατά της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος στην Ρουμανία. Συνεπώς, η είσοδος της χώρας έπρεπε να αναβληθεί.
Όσο η Ρουμανία, όμως, μένει εκτός της ζώνης Σένγκεν, οι ουρές στα σύνορα με την Ουγγαρία φτάνουν μέχρι και τα 10 χιλιόμετρα (!) Μεταφράζοντας αυτό σε ώρες, τα εμπορικά φορτηγά για να περάσουν τα σύνορα μπορεί να συναντήσουν καθυστέρηση 4 έως και 10 ωρών. Αυτό σημαίνει πως το εμπόριο μεταξύ των κρατών αντιμετωπίζει εξαιρετικές δυσκολίες, υπονομεύοντας στην ουσία έναν από τους σκοπούς της Ένωσης – την εγκαθίδρυση μιας εσωτερικής αγοράς που οδηγεί σε οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Παρόμοιες καθυστερήσεις παρατηρούνται στα σύνορα άλλων χωρών εκτός της ζώνης Σένγκεν, μεταξύ της Κροατίας και της Σλοβενίας, καθώς μεταξύ των συνόρων της Βουλγαρίας με την Ελλάδα.
Παράλληλα, ο τωρινός πρωθυπουργός της Ρουμανίας, Φλορίν Κίτσου, πιστεύει πως θα μπορέσει να επανέλθει το ενδεχόμενο η χώρα του να γίνει μέλος της ζώνης Σένγκεν μετά την δημοσίευση της έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την διαφθορά στις ευρωπαϊκές χώρες το επόμενο καλοκαίρι. Ωστόσο, η Κομισιόν αναφέρει πως τα θέματα διαφθοράς δεν συνδέονται με την προσδοκία της Ρουμανίας να γίνει μέλος της ζώνης Σένγκεν, καθώς καλύπτει τις προϋποθέσεις για την άμεση ένταξή της. Στο ίδιο μήκος κύματος φαίνεται να βρίσκεται και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, καθώς εξέδωσε για ακόμη μία φορά την θετική του στάση για την είσοδο της χώρας στην ζώνη. Αντιθέτως, ο κ. Κίτσου επιμένει να βασίζει τις φιλοδοξίες του στην έκθεση της Κομισιόν για να ανοίξει ο διάλογος με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το οποίο είναι και το αρμόδιο για να δώσει το πράσινο φως για την ένταξη της Ρουμανίας.
Η βασική χώρα που ασκεί το δικαίωμα της αρνησικυρίας είναι, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η Ολλανδία. Ο πρωθυπουργός της, Μαρκ Ρούτε, ασκεί δριμεία κριτική για τα θέματα διαφθοράς, με αποτέλεσμα την αναβολή των συζητήσεων για την ένταξη της Ρουμανίας στην ζώνη. Ωστόσο, σύμφωνα με μία θεωρία από την Ρουμανική πλευρά, η ολλανδική κυβέρνηση εμποδίζει την χώρα να εισέλθει στο μπλοκ της Σένγκεν, διότι θα χάσει μέρος των κερδών από το λιμάνι του Ρότερνταμ. Εικάζεται πως το ρουμανικό λιμάνι στη Κωστάντζα θα αποτελέσει νέος προορισμός για τα πλοία, δημιουργώντας έναν νέο εμπορικό δρόμο προς την κεντρική Ευρώπη. Επομένως, οι Ολλανδοί φοβούνται έναν ανταγωνισμό που θα τους θέσει σε λιγότερο προνομιακή θέση.
Συνοψίζοντας, η ρουμανική κυβέρνηση θα θέσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων το θέμα της ζώνης Σένγκεν μετά την έκδοση της έκθεσης της Κομισιόν, στην οποία προβλέπει μία θετική εικόνα για τις μεταρρυθμίσεις που έχουν επιτευχθεί. Λαμβάνοντας όμως υπόψιν την στάση τόσο του Ευρωκοινοβουλίου όσο και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο πιθανός λόγος για τον οποίο η Ρουμανία δεν είναι ακόμα μέλος της ζώνης Σένγκεν είναι την διασφάλιση των εθνικών συμφερόντων, αυτήν την φορά της Ολλανδίας. Καθίσταται, λοιπόν, σαφές πως για να επιτευχθούν οι σκοποί της ΕΕ, όπως η δημιουργία μίας κοινής αγοράς και η διασφάλιση της ελεύθερης μετακίνησης κεφαλαίων, προσώπων και ιδεών, θα χρειαστεί να πάψουν τα κράτη-μέλη να σκέφτονται σε εθνικά πλαίσια και να αρχίσουν να προσβλέπουν σε μια κοινή ευρωπαϊκή στρατηγική. Μόνο με αυτόν τον τρόπο καλλιεργείται η αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών και ενισχύεται το ευρωπαϊκό εγχείρημα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
COUNCIL DECISION of 29 June 2010 on the application of the provisions of the Schengen acquis relating to the Schengen Information System in the Republic of Bulgaria and Romania (2010/365/EU), EUR-Lex (europa.eu), διαθέσιμο εδώ
- A decade after talks began, is Romania any closer to joining Schengen?, Euronews, διαθέσιμο εδώ
