Του Νικόλαου Τσελέντη,
Το Χασεμιτικό Βασίλειο της Ιορδανίας ή αλλιώς Ιορδανία αποτελεί ένα μικροσκοπικό κράτος της Μέσης Ανατολής. Κύρια θρησκεία του το Ισλάμ, με την πλειονότητα των πολιτών να είναι Μουσουλμάνοι Σουνίτες, ενώ ως επίσημη γλώσσα αναγνωρίζονται τα αραβικά. Σύμφωνα με το πολίτευμα της χώρας, αυτό της Συνταγματικής Μοναρχίας, ο ανώτατος ηγέτης τελεί χρέη Βασιλέα, ασκώντας την εκτελεστική εξουσία από κοινού με τον εκάστοτε εκλεγμένο Πρωθυπουργό. Μάλιστα, ο θεσμός της βασιλείας είθισται να χαίρει ευρείας εκτίμησης και αποδοχής, πολλώ δε μάλλον όταν παρατηρείται ομόνοια μεταξύ των μελών της άρχουσας οικογενείας. Η περίπτωση της Ιορδανίας, όμως, φαίνεται πως αποτελεί σήμερα εξαίρεση στον κανόνα.
Ανατρέχοντας στο μακρινό 1946, έτος που ανεξαρτητοποιήθηκε το κράτος της Ιορδανίας, μονάρχης εκλέχθηκε ο Abdullah I. Ύστερα από μία τετραετία και την επακόλουθη δολοφονία του, η διαδοχή του θρόνου πέρασε στον υιό του Talal bin Abdullah. Ωστόσο, ούτε εκείνος μακροημέρευσε στο πηδάλιο της εξουσίας, καθότι διεγνώσθη με σχιζοφρένεια και τον αντικατέστησε ο μεγαλύτερος γιος του, Hussein bin Talal, σε ηλικία μόλις 17 ετών, το 1952. Ο επονομαζόμενος διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην πορεία της χώρας του, εφαρμόζοντας παράτολμες πολιτικές και συμμετέχοντας σε πληθώρα πολεμικών επιχειρήσεων. Βέβαια, κατά την επί 47 συναπτά έτη παραμονή του στο αξίωμα του ηγέτη της Ιορδανίας υπήρξε ιδιαίτερα προσφιλής στο λαό του, μέχρι και τη στιγμή του θανάτου του, το 1999, από καρκίνο.
Αυτομάτως, στο άκουσμα του απευκταίου, το ζήτημα της διαδοχής απέκτησε μεγάλο ενδιαφέρον. Ο αποθανών είχε παντρευτεί τέσσερις φορές και είχε αποκτήσει 11 παιδιά στο σύνολο. Τα τελευταία 21 χρόνια της ζωής του, ο Hussein ήταν νυμφευμένος με τη Lisa Najeeb Halaby, γνωστή με το όνομα Βασίλισσα Noor, την οποία και λάτρευε. Έτσι, το πρώτο τους παιδί, ονόματι Hamzah bin Hussein, θεωρείτο ο πρώτος υποψήφιος για την ανάληψη της ηγεσίας από τον πατέρα του. Όντας, όμως, σε ηλικία 19 ετών και αρκετά άπειρος για τη διοίκηση μίας χώρας, ο Hussein είχε ζητήσει να ανέλθει στο θρόνο ο μεγαλύτερος γιος του, Abdullah II, κηρύσσοντας τον αγαπημένο του Hamzah πρίγκιπα και διάδοχο του ετεροθαλή αδερφού του Abdullah II. Ο τελευταίος, επιθυμώντας την εξασφάλιση της βασιλείας του και τον παραγκωνισμό του αδερφού του, το 2004 προέβη στην αποκήρυξη του Hamzah ως επόμενου Βασιλιά της Ιορδανίας. Κι αυτή του η ενέργεια προκάλεσε την πρώτη ρήξη των δύο αδερφών.
Όλα αυτά τα χρόνια, ο Hamzah επικεντρώθηκε στις σπουδές του, αποφοιτώντας τόσο από το Harrow School του Ηνωμένου Βασιλείου όσο και από τη Βασιλική Στρατιωτική Ακαδημία στο Sandhurst. Στη συνέχεια, έκανε το πέρασμά του από τις Ηνωμένες Πολιτείες και συγκεκριμένα από το Harvard, καταλήγοντας στην υπηρεσία των ενόπλων δυνάμεων της Ιορδανίας. Αφ’ ης στιγμής εξαιρέθηκε από τη διαδοχή του στέμματος, ο Hamzah αποστασιοποιήθηκε από τα κοινά και κυρίως από την κατευθυντήρια γραμμή του Βασιλιά και αδερφού του. Σε κάθε ευκαιρία, αρχής γενομένης από την Αραβική Άνοιξη του 2012, δε δίσταζε να εκφράζει τη δυσανασχέτησή του προς το καθεστώς, κατηγορώντας τους κυβερνώντες για διαφθορά, όξυνση των ανισοτήτων και για την οικοδόμηση ενός σαθρού πολιτεύματος.
Έτσι, φθάνοντας στο σήμερα, το Σάββατο 3 Απριλίου σημειώθηκε μία φερόμενη συνομωσία πραξικοπήματος, παρακινούμενη από τον Hamzah και περίπου 20 συνεργούς του. Οι ενέργειες των δυνάμεων ασφαλείας του κράτους ήταν άμεσες και συνέλαβαν τους υποφαινόμενους, επιβάλλοντάς τους κατ’ οίκον περιορισμό, ωσότου διαλευκανθεί η υπόθεση. Στο μεταξύ, ο Hamzah, αποκτώντας δορυφορική πρόσβαση στο διαδίκτυο και συνομιλώντας με ένα αντικυβερνητικό ειδησεογραφικό site, κοινοποίησε ένα βίντεο στο οποίο αναφέρει τις ψευδείς κατηγορίες που του προσάπτουν, αποκόπτοντάς τον μάλιστα από τον κοινωνικό του περίγυρο. Φυσικά, τόνισε τις αδυναμίες της καθεστηκυίας τάξης, ιδιαίτερα ελέω κορωνοϊού, μη παραδεχόμενος, ωστόσο, οιαδήποτε ανάμιξή του σε πράξεις συνομωσίας. Αξίζει να επισημανθεί πως μεταξύ των συλληφθέντων βρίσκονται ο Awadallah, πρώην αρχηγός του βασιλικού δικαστηρίου και ο Bin Zaid, συγγενής της ιορδανικής βασιλικής οικογένειας.
Οι περισσότερες πληροφορίες που καταφθάνουν σχετικά με την περιπέτεια των κρατουμένων και το πιθανό πραξικόπημα, προέρχονται κυρίως από ξένα ειδησεογραφικά sites, τα οποία κρατούν ισόποσες αποστάσεις ανάμεσα στην κυβέρνηση και τους αντιφρονούντες. Οι πολίτες της χώρας, όμως, διατηρούν μία ευνοϊκή στάση προς τον πρίγκιπα Hamzah και τους συνεργάτες του, δεδομένου ότι η ανοιχτή παραδοχή του για τα σφάλματα του Βασιλιά και της κυβέρνησης συλλήβδην βρίσκει σύμφωνους το μεγαλύτερο ποσοστό εξ αυτών. Είναι αλήθεια πως οτιδήποτε ψιθύριζαν όλα αυτά τα χρόνια στα σπίτια τους, πλέον ειπώθηκαν από έναν άνθρωπο με κύρος, ενημερώνοντας όλη την υφήλιο για τη δυσχερή θέση στην οποία βρίσκονται οι Ιορδανοί. Και αυτή δεν είναι άλλη πέρα από τη φτώχεια, την ανεργία και την παραπληροφόρηση.
Η παραπληροφόρηση, ή διαφορετικά η ελλιπής ενημέρωση για τα γεγονότα, εγχώρια και μη, αποτελεί αδιαμφισβήτητα μία μάστιγα του κράτους της Ιορδανίας. Η πλειοψηφία των μέσων ελέγχονται από την κυβέρνηση σε τέτοιο βαθμό που αποκρύπτονται βαρύνουσας σημασίας πληροφορίες για τους πολίτες, όπως η παροχή τροφίμων σε ορισμένα σημεία της χώρας. Επιπλέον, συνηθίζεται η τακτική της φίμωσης των αντιπολιτευτικών δυνάμεων, παρουσιάζοντάς τις ως άβουλες και ευθυνόφοβες. Επί παραδείγματι, στην περίπτωση της σύλληψης του πρίγκιπα, τα μέσα αρνήθηκαν να δημοσιεύσουν την παραμικρή λεπτομέρεια, επιδιώκοντας την απόκρυψη στοιχείων που στοχοποιούν την ηγεσία, με αποτέλεσμα η ενημέρωση του λαού να προέλθει από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Επομένως, η αδράνεια του Τύπου όχι μόνον δεν καταφέρνει να πείσει τους Ιορδανούς για τα τεκταινόμενα αλλά εντούτοις τους εξοργίζει.
Όλο αυτό το διάστημα η διεθνής κοινότητα παρατηρεί τις εξελίξεις στο εσωτερικό της Ιορδανίας και φαίνεται αρκετά θορυβημένη. Τα όμορα κράτη της Μέσης Ανατολής επιθυμούν τη διατήρηση της εθνικής ασφάλειας και για τον λόγο αυτόν υποστηρίζουν ένθερμα τον Βασιλιά Abdullah II. Η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία, η Αίγυπτος, το Μπαχρέιν είναι μερικά από αυτά. Ακόμη, το Ηνωμένο Βασίλειο, μέσω του Υπουργού του για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, James Cleverly, δήλωσε πως: «το Χασεμιτικό Βασίλειο της Ιορδανίας αποτελεί έναν πολύτιμο εταίρο». Τέλος, η υπερδύναμη του πλανήτη, οι Ηνωμένες Πολιτείες, τάχθηκαν σαφέστατα υπέρ του υφιστάμενου καθεστώτος, καθώς η Ιορδανία έχει αποδειχθεί άξια σύμμαχος στον αγώνα εξάλειψης του Ισλαμικού Κράτους, επιτρέποντας στα αμερικανικά στρατεύματα να διενεργούν επιθέσεις στα εδάφη του αραβικού κράτους. Την καλή αυτή σχέση επιβεβαιώνει και το χρηματικό ποσό ύψους 1,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων που προήλθε από τις Η.Π.Α. το 2020, ως παροχή βοήθειας στο οικονομικά ασθενές βασίλειο.
Εν κατακλείδι, το πολύπαθο κράτος της Ιορδανίας βιώνει μία εγγενή σύγκρουση, η οποία θα καταλάβει όσο χώρο της δώσουν. Μπορούν είτε να διευθετηθούν οι αναδυόμενοι σκόπελοι λίαν συντόμως είτε να αναδυθεί ο κίνδυνος μίας μεγαλύτερης αναταραχής στο εγγύς μέλλον. Σε κάθε περίπτωση, ανεξάρτητα από τις βλέψεις των υπολοίπων διεθνών παικτών, η παρτίδα αυτή αφορά αποκλειστικά τον λαό και τους κυβερνώντες. Ήρθε, λοιπόν, η ώρα των ολοκληρωτικών μεταρρυθμίσεων, με την αναδιάρθρωση των κρατικών μηχανισμών που σήπονται εκ των έσω. Ή τώρα ή ποτέ…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Jordan’s Prince Hamzah bin Hussein ‘under house arrest’, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Jordan accuses Prince Hamzah of plot to destabilise kingdom, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Jordan: Citizens in the dark after alleged coup attempt, Middle East Eye, διαθέσιμο εδώ
- Nearly 20 arrested in alleged plot against Jordan’s King Abdullah II, The Washington Post, διαθέσιμο εδώ
- Confined to his home, ex-crown prince of Jordan issues scathing anti-government video, Los Angeles Times, διαθέσιμο εδώ
