Της Μαρίας Κελεπούρη,
Συνήθως το πρώτο πράγμα που αντικρύζουμε, όταν μπαίνουμε σε μία βιβλιοθήκη, είναι αμέτρητα βιβλία που περιμένουν να τα ξεφυλλίσουμε για να ανακαλύψουμε το μυστικό περιεχόμενό τους. Σε μια ζωντανή βιβλιοθήκη, όμως, καλούμαστε να διαβάσουμε ανθρώπινα μάτια, που κρύβουν πιθανόν πολλές περισσότερες ιστορίες από όσες χωράνε στις σελίδες ενός έντυπου βιβλίου. Μπορούμε να διαλέξουμε το βλέμμα που θα μας γοητεύσει, προσφέροντάς του την ευκαιρία να μας συγκινήσει με την αφήγηση της δικής του ιστορίας ζωής.
Η ιδέα γεννήθηκε από μία ομάδα εφήβων, εκ της οποίας ένα μέλος είχε γίνει αποδέκτης μιας απρεπούς συμπεριφοράς, επειδή θεωρήθηκε εσφαλμένα ότι είναι μουσουλμάνος. Αυτή η ρατσιστική αντιμετώπιση τον ώθησε να μετουσιώσει τη σκέψη του σε πράξη, δίνοντας στους ίδιους τους ανθρώπους τον κυρίαρχο ρόλο. Έτσι, η πρωτοβουλία ξεκίνησε στη Δανία το 2000 με την πραγματοποίηση του φεστιβάλ Roskilde, όπου άνθρωποι από διαφορετικές εθνικότητες, θρησκείες ή ιδεολογίες είχαν την ευκαιρία να μοιραστούν τις εμπειρίες τους με εκείνους που ήθελαν να τις ακούσουν.
Με πάνω από 300 ζωντανές βιβλιοθήκες στον κόσμο, που κάποιες από αυτές είναι μόνιμες, ενώ άλλες προσωρινές, στην Ελλάδα αυτή η επιθυμία εκπληρώθηκε για πρώτη φορά το 2009. Ο σκοπός έγκειται στην προσπάθεια όλων των ανθρώπων, είτε βρίσκονται από την πλευρά του αφηγητή είτε έχουν τον ρόλο του αναγνώστη-ακροατή, να μάθουν να σέβονται και να κατανοούν τον συνομιλητή τους αλλά και να μετατρέπουν την οποιαδήποτε εμπειρία σε μάθημα ζωής, με απώτερο στόχο την υπέρβαση των προκαταλήψεων. Όπως ένας αναγνώστης θα συμβουλευτεί το οπισθόφυλλο ενός βιβλίου ώστε να σχηματίσει μια εντύπωση για το θέμα του, αντίστοιχα σε μια ανθρώπινη βιβλιοθήκη έχει τη δυνατότητα να αναζητήσει και να επιλέξει στον κατάλογο με τις περιγραφές των προσφερόμενων εμπειριών εκείνη που θα δανειστεί. Η «ανάγνωση» διαρκεί περίπου 20-30 λεπτά, ενώ μπορούν να συμμετέχουν έως τρεις αναγνώστες ταυτόχρονα.
Η ζωντανή βιβλιοθήκη στη χώρα μας προσφέρει τη δυνατότητα διερμηνείας στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα καθώς και το σύστημα γραφής και ανάγνωσης των τυφλών, Braille, αποδεικνύοντας πως η γνώση οφείλει να είναι διαθέσιμη σε κάθε μέλος της κοινωνίας, ακόμα κι αν η ίδια δεν προσφέρει ίσες ευκαιρίες σε όλους. Επιπλέον, πρόκειται για μία κινητή βιβλιοθήκη που μεταφέρεται από πόλη σε πόλη μετά την πρόσκληση σε διάφορα φεστιβάλ και έτσι δίνει τη δυνατότητα σε όλο και περισσότερους ανθρώπους να συμμετέχουν σε αυτό το εγχείρημα. Θα πρέπει να σημειωθεί πως οι εθελοντές βιβλιοθηκονόμοι καθοδηγούν τους αναγνώστες, ενώ οι αφηγητές προέρχονται από περιθωριοποιημένες κοινωνικές ομάδες, που έχουν υποστεί ρατσισμό, βία ή έχουν αντιμετωπίσει ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας και ένιωσαν την ανάγκη να μοιραστούν αυτή την εμπειρία τους, με την ελπίδα να αποφορτιστούν ή να συνδράμουν, καταθέτοντας την ψυχή τους, στην προσπάθεια απομάκρυνσης από κάθε είδους στερεότυπα.
Η βιβλιοθήκη των ανθρώπων αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για να σκεφτούμε πως, όπως η πλοκή ενός βιβλίου μπορεί να διαψεύσει την εικόνα που είχαμε σχηματίσει για εκείνο από την όψη του εξωφύλλου του, έτσι και η ιστορία ενός ανθρώπου δεν μπορεί να οριστεί από την εξωτερική του εμφάνιση. Πρόκειται για έναν τρόπο άμεσης κατανόησης των αιτιών που διαμόρφωσαν τη συμπεριφορά ενός ανθρώπου ή ακόμα και τη στάση ζωής του, χωρίς πολλές φορές ο ίδιος να φέρει κάποια ευθύνη. Ας γίνουμε, λοιπόν, πιο ανοιχτοί στην προσέγγιση νέων εμπειριών, γιατί άνθρωποι με διαφορετικό χρώμα ή χαρακτήρα μας περιμένουν να τους διαβάσουμε.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
