Της Κάτιας Τσέλιου,
Αν κάτι είναι αυτονόητο, είναι πως στο άκουσμα λέξεων όπως επιχειρηματικότητα ή καριέρα, η πλειονότητα συνειρμικά θα σκεφτεί ένα φάσμα εργασιακών δομών από μία νεοφυή επιχείρηση έως και την πιο γνωστή πολυεθνική εταιρεία. Αν, δε, τύχεις και σε κάποιο πιο ευαισθητοποιημένο πρόσωπο, ίσως να κάνει κουβέντα για Μη Κερδοσκοπικές Εταιρείες. Η έννοια της κοινωνικής επιχείρησης, όμως, κάπου χάνεται από τη συνείδηση, όχι μόνο της μάζας αλλά και των πιο «εξεζητημένων» ανθρώπων, τουλάχιστον στη χώρα μας.
Μεταξύ μας, και εγώ η ίδια προσφάτως οικειοποιήθηκα τον όρο με την έννοια της κατανόησης του έργου, της λειτουργίας και των προοπτικών ανάπτυξης των κοινωνικών επιχειρήσεων. Τι είναι, λοιπόν, η κοινωνική επιχείρηση;
Η ιδέα ότι η θετική κοινωνική αλλαγή και η επιχειρηματική επιτυχία μπορούν και πρέπει να συμβαδίζουν είναι η κινητήρια δύναμη πίσω από την κοινωνική επιχείρηση ή την κοινωνική επιχειρηματικότητα. Οι κοινωνικοί επιχειρηματίες αφιερώνονται τόσο οι ίδιοι όσο και οι επιχειρήσεις τους στη δημιουργία όχι μόνο ιδιωτικής αξίας με τη μορφή κέρδους αλλά και κοινωνικής αξίας υπό διάφορες μορφές συμπεριλαμβανομένης της καινοτομίας, της βιωσιμότητας/αειφορίας και της ευθύνης.
Επειδή, όμως, εν έτει 2021 οι εικόνες και τα παραδείγματα μιλούν πιο αντιπροσωπευτικά ρίξε μία ματιά παρακάτω.
Όταν ο Saul Garlick επισκέφτηκε το χωριό Μπουμαλάνγκα της Νότιας Αφρικής σε μικρή ηλικία, συγκλονίστηκε από την έλλειψη βασικών πόρων: «Το μικρό αγροτικό χωριό δεν είχε τίποτα, ούτε σχολεία, ούτε ηλεκτρικό ρεύμα, ούτε νερό». Ενώ ήταν ακόμα στο γυμνάσιο, αποφάσισε πως θέλει να βοηθήσει και έτσι ίδρυσε το Student Movement for Real Change (SMRC), έναν ΜΚΟ του οποίου η αποστολή ήταν να καταπολεμήσει τη φτώχεια ενθαρρύνοντας την επιχειρηματικότητα στα χωριά της Αφρικής. Η οργάνωση προσέλκυε φοιτητές για να ζήσουν με τοπικές οικογένειες, να ψάχνουν πηγές νερού, να καλλιεργούν εκτάσεις γης και να βιώσουν την καθημερινότητα προκειμένου μαζί με τους ντόπιους να δημιουργήσουν κοινωνικές επιχειρήσεις. Ως ΜΚΟ, το κίνημα χρηματοδοτούταν από δωρεές, γεγονός που εξάντλησε τον Garlick ο οποίος βρισκόταν υπό συχνή πίεση να συγκεντρώσει κεφάλαια όταν στην πραγματικότητα ήθελε να αφοσιωθεί στο βασικό έργο του οργανισμού.
Στην αναζήτηση ενός βιώσιμου επιχειρηματικού μοντέλου, ο Garlick εξαγόρασε ο ίδιος το SMRC και ίδρυσε την κερδοσκοπική κοινωνική επιχείρηση ThinkImpact, ενώ λαμβάνοντας ένα αρχικό ποσό 450.000 δολαρίων από φίλους, οικογένεια και αγγέλους επενδυτές ο ίδιος ανέπτυξε μία στρατηγική ανάπτυξης για να θέσει τη ThinkImpact σε μία κερδοφόρα πορεία. Από την ίδρυσή της, οι επιχειρηματίες και οι σπουδαστές της ThinkImpact έχουν δημιουργήσει 192 κοινωνικές επιχειρήσεις σε τομείς όπως η βιώσιμη γεωργία, η βασική υγεία και οι επιχειρήσεις μηχανικής και τεχνολογίας.
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, τα προβλήματα της φτώχειας είναι, στις περισσότερες περιπτώσεις, άρρηκτα συνδεδεμένα με αυτά του νερού – η διαθεσιμότητα, η εγγύτητα, η ποσότητα και η ποιότητά του. Η Piramal Sarvajal είναι μία κοινωνική επιχείρηση αφιερωμένη στη χρήση της τεχνολογίας και οραματιζόμενη την αντιμετώπιση αυτού του επείγοντος προβλήματος υγείας. Ιδρύθηκε από τον Anand Shah το 2008 και σήμερα εξυπηρετεί 320.000 καταναλωτές κάθε μέρα μέσω περίπου 600 καινοτόμων «ATMs νερού» εγκατεστημένων σε 14 από τα 29 κρατίδια της Ινδίας.
Οι πελάτες χρησιμοποιούν τα κινητά τους τηλέφωνα για να αγοράσουν προπληρωμένες κάρτες που μπορούν να επαναφορτίσουν, οι οποίες τους επιτρέπουν να αγοράσουν συγκεκριμένες ποσότητες νερού και να τις συγκεντρώσουν στα δικά τους δοχεία για το σχετικά σύντομο ταξίδι προς το σπίτι τους. Οι τοπικοί δικαιοδόχοι κατέχουν και λειτουργούν τα ΑΤΜ νερού και τα συστήματα επεξεργασίας έχοντας λάβει την κατάλληλη εκπαίδευση στην τεχνολογία καθαρισμού, στη συντήρηση και στην εμπορία. Το σύστημα δικαιόχρησης εξασφαλίζει επιπλέον ότι το καθαρό νερό φτάνει στους δρόμους, τα καταστήματα, τα σχολεία και άλλα πολυσύχναστα σημεία, ακόμα και σε απομακρυσμένα χωριά. Μέχρι στιγμής, έχει διανείμει περισσότερα από μισό δισεκατομμύριο λίτρα πόσιμου νερού.
Αρχικά, η Sarvajal διέθετε το νερό δωρεάν, αλλά οι άνθρωποι το χρησιμοποιούσαν για να κάνουν μπάνιο και να δίνουν νερό στα ζώα τους. Έτσι, επινόησε ένα προσιτό σχέδιο τιμολόγησης που υποστηρίζει το έργο και ενθαρρύνει τους πελάτες να χρησιμοποιούν το νερό μόνο για κατανάλωση – οι πελάτες που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας και οι οποίοι συνιστούν περίπου το 30% του πληθυσμού της Ινδίας λαμβάνουν νερό είτε δωρεάν είτε επιδοτούμενο από τη Sarvajal.
Είδατε, λοιπόν, δύο αντιπροσωπευτικά παραδείγματα της έννοιας της κοινωνικής επιχειρηματικότητας αφορμώμενα από σκοπούς, πρωτίστως, κοινωνικούς. Μου αρέσει να παρομοιάζω τις κοινωνικές επιχειρήσεις με αυτοκίνητα μέσης κατηγορίας που με καύσιμα τις κοινωνικές ανησυχίες και έναν εμπνευσμένο και έμπειρο οδηγό μπορούν να νικήσουν το πιο απαιτητικό ράλι. Μόνο ένα ζήτημα μένει να διερευνήσουμε. Είναι οι σημερινοί φοιτητές και εργαζόμενοι διατεθειμένοι να δουλέψουν σε μία επιχείρηση με τη δεδομένη σύσταση, μακριά από τις ανέσεις που τους παρέχει το ήδη δοκιμασμένο και συμβατικό εργασιακό περιβάλλον;
Αναφορές
- Διοίκηση Επιχειρήσεων: Ηγεσία και Συνεργασία σε έναν ανταγωνιστικό κόσμο, 2019, Bateman, Snell, Konopaske, Εκδόσεις Τζιόλα.
- https://www.thinkimpact.com/
- https://www.sarvajal.com/
