Της Παναγιώτας Μιχαήλ,
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι κάθε ημέρα είναι μοναδική. Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι είναι απαραίτητα και ξεχωριστή. Η 12η Απριλίου, ωστόσο, αποτελεί μία εκ των ολίγων εξαιρέσεων που συμπληρώνει μονομιάς το «ντουέτο», αφού συνιστά ξεχωριστή ημέρα-αφιέρωμα σε μοναδικά πλάσματα. Ειδικότερα, η διεθνής μη κυβερνητική οργάνωση “Consortium for Street Children” (CSC), που εδρεύει στο Λονδίνο, έχει καθιερώσει από το 2011 τη 12η Απριλίου ως την «Παγκόσμια Ημέρα για τα Παιδιά του Δρόμου», για τα παιδιά αυτά που καθημερινά δίνουν αγώνα για να επιβιώσουν και δεν έχουν κανένα λόγο να στερούνται δικαιώματα που όλα τα παιδιά, ανεξαιρέτως, πρέπει νομίμως να απολαμβάνουν. Με αφορμή, λοιπόν, τη συγκεκριμένη ημέρα που -δικαιωματικά και ανθρώπινα- διαφέρει κατά πολύ από τις υπόλοιπες, αξίζει να δοθεί μία σαφής εικόνα της σκληρότητας και της εκμετάλλευσης, που υφίσταται καθημερινά μεγάλος αριθμός ανήλικων ατόμων, τόσο σε αναπτυσσόμενες όσο και σε ανεπτυγμένες χώρες και συνάμα να οξυνθεί η σκέψη και ο προβληματισμός για περαιτέρω ευαισθητοποίηση σε αντίστοιχα ζητήματα ανθρωπισμού.
Ποια είναι, όμως, αυτά τα παιδιά και ποιες οι συνθήκες ζωής τους;
Ο διεθνώς αποδεκτός όρος «παιδιά του δρόμου» αναφέρεται σε παιδιά, δηλαδή σε ανθρώπινα όντα, μικρότερα των 18 ετών (εκτός εάν η ενηλικίωση επέρχεται νωρίτερα, σύμφωνα με την ισχύουσα για το παιδί νομοθεσία), που είναι άστεγα ή αδυνατούν να βρουν ασφαλή, μόνιμη κατοικία και ταυτοχρόνως άπορα, σε βαθμό που δεν τους επιτρέπει να καλύψουν ούτε καν τις απαραίτητες βασικές ανάγκες. Εδώ, όμως, δεν γίνεται λόγος απλώς για φτωχά, άστεγα παιδιά, αλλά για παιδιά που αναγκάζονται να εργαστούν στο δρόμο, σχεδόν αμέσως μόλις μάθουν να περπατούν και να μιλούν. Η φτώχεια και οι δυσοίωνες συνθήκες στη χώρα τους, στον τόπο κατοικίας τους ή ακόμη και στο οικογενειακό τους περιβάλλον αποτελούν αιτίες που πιθανόν να είναι και αυτές που τα οδηγούν επανειλημμένα σε αυτή τη θέση. Η λίστα κινδύνων και προβλημάτων αυτών των παιδιών, δυστυχώς, δεν έχει τέλος. Για να μιλήσουμε συγκεκριμένα, όμως, ο υψηλός δείκτης πενίας, που έχει γίνει ένα με τις περιοχές στις οποίες ζουν και εργάζονται, έχει ως άμεση απόρροια τον υποσιτισμό και αυτός, με τη σειρά του, πληθώρα λοιμώξεων και σοβαρών ασθενειών.
Παράλληλα, η έκθεση σε τοξίνες, λόγω του ανθυγιεινού περιβάλλοντος στο οποίο διαβιώνουν, αλλά και λόγω των μολυσμένων τροφών που καταναλώνουν, ταλανίζει σχεδόν εξ ολοκλήρου το σύνολο. Ως προς την αναιμία, την ευερεθιστότητα και τα προβλήματα γονιμότητας, δεν υπάρχει καμία ανησυχία, καθώς θεωρούνται πλέον δεδομένα. Η ζωή αυτών των παιδιών, λοιπόν, είναι συνώνυμη με την αδικία, τον φόβο και τον κίνδυνο. Οι κυριότεροι από τους τελευταίους, μάλιστα, είναι η έλλειψη στέγης, που συνεπάγεται την αδυναμία πρόσβασης σε ιατρικές υπηρεσίες, η πίεση για συμμετοχή σε εγκληματικές ενέργειες, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη διακίνηση ναρκωτικών, τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, αφού η σεξουαλική επαφή και η σεξουαλική κακοποίηση στις οποίες εκτίθενται είναι πάντοτε ακούσιες και φυσικά, ο πλήρης κοινωνικός αποκλεισμός από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Τώρα, για τους πιο άκαρδους και αποφασισμένους, πιθανό σενάριο είναι η απαγωγή, ο ακρωτηριασμός, η πώληση των ίδιων των παιδιών σε δουλεμπόριο και σε εμπόρους οργάνων ή ακόμη και η εν ψυχρώ θανάτωσή τους για οποιονδήποτε σκοπό και με οποιονδήποτε τρόπο.
Από τα γενικά στα ειδικά: Από παγκόσμιο σε εθνικό επίπεδο:
Βάσει μιας σειράς εκτιμήσεων του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών μεταξύ των μεγαλουπόλεων και των παραγκουπόλεων όλου του κόσμου από την Ευρώπη ως την Αφρική, τη Λατινική Αμερική και την Ασία, περίπου 100 εκατομμύρια παιδιά ζουν και παλεύουν, για να επιβιώσουν στους δρόμους. Είναι γνωστό, ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών του δρόμου που διαμένουν στις παραγκουπόλεις του Μπαγκλαντές, του Νεπάλ, του Νίγηρα, της Αιθιοπίας και της Αϊτής είναι σοβαρά υποσιτισμένα. Μάλιστα, στο Μπαγκλαντές περισσότερα από 100 χιλιάδες παιδιά φεύγουν από τη ζωή κάθε χρόνο από διάρροια, εξαιτίας των μολυσμένων νερών που καταναλώνουν. Επιπροσθέτως, παιδιά-παραγκουπολίτες της Γουατεμάλας ή της Αιγύπτου παρουσιάζουν πολύ λιγότερες πιθανότητες να τελειώσουν το Δημοτικό σχολείο απ’ ό,τι τα παιδιά που ζουν σε κανονικές πόλεις της ίδιας χώρας. Ακόμη, σε ό,τι αφορά τον αριθμό των ανθρώπων που ζουν σε παράγκες και φαβέλες, αυτός αυξήθηκε κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια. Σχετική πρόβλεψη έκανε, μάλιστα, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, σύμφωνα με την οποία, κατά το 2030, οι παραγκουπόλεις θα αριθμούν πάνω από 2 δισεκατομμύρια κατοίκους σε παγκόσμιο επίπεδο.
Στην Ελλάδα, περίπου 6.000 παιδιά ηλικίας έως και 5 ετών, ζουν στον δρόμο. Τα κέντρα της πρωτεύουσας και της συμπρωτεύουσας της χώρας μας βρίσκονται στην πρώτη θέση προτίμησης των ανήλικων του δρόμου σε εθνικό επίπεδο, καθώς εκεί είναι που συγκεντρώνεται το μεγαλύτερο ποσοστό περαστικών. Είναι ή δεν είναι λυπηρό, αλλά άκρως ρεαλιστικό το γεγονός, ότι πλέον δεν κάνει σε κανέναν μας εντύπωση το θέαμα παιδιών που καθαρίζουν τζάμια αυτοκινήτων στα φανάρια, που πουλούν χαρτομάντιλα και άνθη ή που απλώς απεγνωσμένα στα πεζοδρόμια των πόλεων ζητούν βοήθεια; Ευτυχώς, υπάρχουν και στην Ελλάδα πρόθυμα αρμόδια όργανα για βοήθεια και στήριξη των συγκεκριμένων παιδιών και δεν είναι άλλα από τις Μ.Κ.Ο. Πράξις και Άρσις, μέλη της διεθνούς μη κυβερνητικής οργάνωσης “Consortium for Street Children” (CSC).
Ένα κληρονομικό χάος:
Ναι, γνωρίζω ότι ο κόσμος είναι αγχωμένος και προσκολλημένος στα δικά του προβλήματα και τις δικές του ανησυχίες. Ναι, πράγματι, μπορεί να μην έχουμε τον άπλετο χρόνο να ασχοληθούμε με τους άλλους και ναι, μπορεί να μην είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε με ακρίβεια τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα παιδιά του δρόμου. Αλλά όλοι μας -πάνω κάτω- έχουμε μία γενική ιδέα για τις δυσβάστακτες συνθήκες ζωής τους. Το οικογενειακό τους περιβάλλον συνήθως απαρτίζεται από ανθρώπους που, λόγω φτώχειας, αδικίας ή λανθασμένων επιλογών, βρέθηκαν στον δρόμο και στράφηκαν στην παρανομία και την κατάχρηση ουσιών για να τα βγάλουν πέρα. Και τελικά, ορισμένοι από αυτούς αποφάσισαν ότι θέλουν το ίδιο «έργο» να παραχθεί και από τα τέκνα τους. Κι εδώ έρχομαι και λέω: Γιατί; Γιατί πρέπει να ωθούν στα ίδια λάθη και στις ίδιες απάνθρωπες συνθήκες τα παιδιά τους και τους συγγενείς τους; Γιατί υπάρχει ως ενδεχόμενο το να τα βασανίζουν και να τα απομακρύνουν από ένα ασφαλές και υγιές περιβάλλον, από ένα χάδι, ένα σχολείο ή τέλος πάντων από μία καλύτερη τύχη που στην τελική αξίζουν και έχουν δικαίωμα να λάβουν; Γιατί οι άνθρωποι θέλουμε να παρασέρνουμε τους αγαπημένους μας στις δικές μας παγίδες και να τους θυσιάζουμε, ενώ θα μπορούσαμε να τους εμποδίζουμε και να τους δείχνουμε τον σωστό δρόμο, που γνωρίζουμε -εκ πείρας και εν προκειμένω εκ του αποτελέσματος- ότι έπρεπε κι εμείς να είχαμε πάρει;
Συνοψίζοντας, εν έτει 2021, άστεγοι και άποροι άνθρωποι του δρόμου δεν είναι μόνον ενήλικες, αλλά και μικρά παιδιά. Κι αν δεν το ήξερες ή δεν το είχες μέχρι τώρα συνειδητοποιήσει, μην ανησυχείς. Ποτέ δεν είναι αργά. Εξάλλου, η πληροφόρηση συνιστάται πάντοτε. Εντούτοις, στην προκειμένη περίπτωση, είναι ανώφελο να προσπαθούμε να υπολογίζουμε κάθε φορά πόσα και ποια είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει κάθε χώρα του κόσμου, κάθε πόλη και κάθε άνθρωπος ξεχωριστά. Είναι χρέος μας, ωστόσο, να έχουμε επίγνωση της αδικίας και της ανελέητης εκμετάλλευσης, που υφίστανται τόσοι μα τόσοι συνάνθρωποί μας σε όλο τον πλανήτη. Και φυσικά, είναι ουσία στη ζωή μας να προσπαθούμε να ενημερωνόμαστε για τις διεθνείς εξελίξεις, να μην αδιαφορούμε γι’ αυτές και να έχουμε τα μάτια μας διαρκώς ανοιχτά.
Μολονότι σήμερα η εξέλιξη στις επιστήμες, τις τέχνες και τον πολιτισμό αυξάνεται ολοένα και περισσότερο, η ευαισθητοποίηση και η αγαθοεργία ενέχουν ακόμη πολλά περιθώρια βελτίωσης. Αρκεί να γίνουμε όλοι λίγο πιο ευαίσθητοι και πιο ανθρώπινοι. Κι αν δεν το κάνουμε για εμάς τους ίδιους, ας το κάνουμε για τους γύρω μας. Μόνον έτσι θα παραμείνουν τα παιδιά ελεύθερα και υγιή και θα μπορέσουν μετέπειτα να δημιουργήσουν έναν κόσμο καλύτερο, όπως ακριβώς τον ονειρεύονται. Και όπως είπε κάποτε ο γνωστός μουσικοσυνθέτης Παύλος Σιδηρόπουλος: «Υπερασπίσου το παιδί, γιατί, αν γλιτώσει το παιδί, υπάρχει ελπίδα».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, refworld.org, διαθέσιμο εδώ
- «Τα παιδιά του δρόμου», άρθρο της Έφης Γιακουβάκη, contentarchive.wwf.gr, διαθέσιμο εδώ
- Στο δρόμο ζουν 6.000 παιδιά στην Ελλάδα, tvxs.gr, διαθέσιμο εδώ
- Παγκόσμια Ημέρα για τα Παιδιά του Δρόμου, sansimera.gr, διαθέσιμο εδώ
- Σήμερα είναι η Παγκόσμια Ημέρα για τα Παιδιά του Δρόμου, maroussi-news.gr, διαθέσιμο εδώ
