Του Τάσου Μοσχονά,
Αν κάτι έφερε στο φως με εναργή τρόπο η πανδημία του κορωνοϊού, πέραν των συστημικών προβλημάτων, που μαστίζουν την αμερικανική κοινωνία, ήταν τη στήριξη της οικονομίας στην τάχιστη παραγωγή και διανομή προϊόντων. Δεν υπήρχε ποτέ εποχή με μεγαλύτερη αφθονία αγαθών, διαθέσιμων στην πόρτα του σπιτιού (τουλάχιστον, του αμερικανικού) μέσα σε λίγες μόλις ημέρες.
Η ευκολία αυτή ίσως μας κάνει να ξεχνάμε κάτι σημαντικό. Ακόμη και αν οι διαδικασίες και οι διανομές αυτές μας μοιάζουν αυτοματοποιημένες, στην πραγματικότητα, υπάρχει ένα μεγάλο σύνολο εργαζομένων, που εν έτει 2021 εργάζεται υπό άθλιες συνθήκες, σε εργοστάσια που δεν τηρούν τις απαιτούμενες προδιαγραφές υγειονομικής ασφάλειας, και του οποίου η παραμονή στην εργασία βρίσκεται διαρκώς σε επισφαλή θέση.
Το 2020 έφερε στο φως τις συνθήκες αυτές και ανάγκασε τη νέα Κυβέρνηση Biden να λάβει ξεκάθαρη θέση και προκαταρκτικά μέτρα προστασίας, με την ελπίδα πως μελλοντικά θα υπάρξει αποτελεσματικότερη παρέμβαση για την αναχαίτιση της ανέλεγκτης εταιρικής αυθαιρεσίας. Στο στόχαστρο βρίσκονται ιδιαίτερα οι πρακτικές των μεγάλων εταιρειών βιομηχανίας κρεάτων και του εταιρικού κολοσσού που ακούει στο όνομα Amazon.
Βιομηχανίες κρεάτων: Quantity over safety
Δεν είναι ψέμα, πως οι μεγάλες βιομηχανίες επεξεργασίας κρεάτων στις Η.Π.Α λειτουργούν με μονοπωλιακό χαρακτήρα. Μόλις οκτώ εταιρείες ελέγχουν το μεγαλύτερο τμήμα της αγοράς, με μεγαλύτερη την Tyson Foods. Αν και στο παρελθόν είχε γίνει λόγος για τις κακές συνθήκες εργασίας στα εργοστάσια αυτά, το 2020 ήταν η χρονιά που βρέθηκαν στο επίκεντρο. Με το ξέσπασμα της πανδημίας, τον περσινό Απρίλιο, η κυβέρνηση Trump επέτρεψε τη συνέχιση της λειτουργίας τους χωρίς ιδιαίτερα περιοριστικά μέτρα. Αργότερα, μάλιστα, εισηγήθηκε την αύξηση της παραγωγής από 140 κοτόπουλα το λεπτό σε 175 για 54 εργοστάσια, για την κάλυψη των ελλείψεων προσωπικού, που είχαν δημιουργηθεί εξαιτίας της πανδημίας, δεκαπλασιάζοντας συνεπώς τον κίνδυνο μετάδοσης του ιού. Κρίσιμη, βέβαια, για να κατανοήσουμε τη βλαπτική σημασία αυτών των μέτρων αποτελεί μια θεώρηση των «μεσαιωνικών» συνθηκών εργασίας των εργοστασίων.
Τα νούμερα μιλούν από μόνα τους. Πάνω από 57.000 κρούσματα και 230 θάνατοι συνδέονται με τη γραμμή παραγωγής των βιομηχανιών κρεάτων. Και αυτό γιατί, ακόμα και με μάσκα, οι αποστάσεις είναι μηδαμινές και οι ρυθμοί τάχιστοι. Ας αναλογιστούμε μόνο πως για κάθε κοτόπουλο αναλογούν δύο δευτερόλεπτα επεξεργασίας με τον έναν εργάτη δίπλα στον άλλον. Η δουλειά αυτή, βέβαια, συνεπάγεται και ανεξάρτητο του κορωνοϊού κίνδυνο για την υγεία. Η συνεχής επανάληψη των κινήσεων, σε συνδυασμό με το κόψιμο με κοφτερά μαχαίρια, προκαλούν συχνά βαθείς τραυματισμούς στα χέρια, αλλά και τη μέση των εργατών-«μηχανών», που καλούνται να προβούν εν ριπή οφθαλμού σε γρήγορες και αποτελεσματικές κινήσεις. Οι ιλιγγιώδεις ρυθμοί, από την άλλη, δεν επιτρέπουν σε αρκετούς να βρουν τον κατάλληλο χρόνο, για να επισκεφθούν την τουαλέτα, οδηγώντας τους στο να ουρούν μέσα σε μπουκάλια ή αυτοσχέδιους κουβάδες ή ακόμα και στο να φορούν πάνες. Πώς, ακριβώς, μπορούν να γίνουν ανεκτές τέτοιες συνθήκες εν έτει 2021;
H απάντηση κρύβεται σε έναν συγκερασμό μιας πανούργας επιχειρησιακής πολιτικής και της κρατικής ανεπάρκειας. Τα εργοστάσια, συχνά απομακρυσμένα από μεγάλες πόλεις, απασχολούν κατ’ αρχήν αρκετούς μετανάστες, που δύσκολα θα θελήσουν να εξωτερικεύσουν την αντίθεσή τους στις αρμόδιες αρχές. Η εταιρική πολιτική, ακόμη, δυσκολεύει περισσότερο τα πράγματα, υποχρεώνοντας τους εργαζόμενους να καταγγείλουν περιστατικά τραυματισμών, αλλά μόνο στην περίπτωση που η περίθαλψη ενός τραύματος απαιτεί την υπέρβαση του σταδίου των πρώτων βοηθειών. Όπως είναι φυσικό, αυτό οδηγεί σε υποστελέχωση ιατρικού προσωπικού και υποβάθμιση των τραυματισμών. Αναφορικά, μάλιστα, με το ζήτημα της αποζημίωσης, αυτή καθίσταται δυσχερής, με εταιρείες, όπως η Tyson, να αναγκάζουν τους εργαζόμενους να υπογράφουν χαρτί, στο οποίο εθελοντικά παραιτούνται από το δικαίωμα σε αυτήν, με αντάλλαγμα τη δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη των τραυμάτων.
Υπεύθυνη για την εξέταση τέτοιων περιστατικών αυθαιρεσίας είναι η υποστελεχωμένη και ανεπαρκής κρατική Occupational Safety and Health Administration (OSHA). Ανεπαρκής, διότι, πρώτον, θα χρειάζονταν πάνω από 165 χρόνια, ώστε να ελεγχθεί εξονυχιστικά κάθε εργοστάσιο με το παρόν προσωπικό, και κατά δεύτερον, γιατί τα πρόστιμα είναι μηδαμινά και δεν ξεπερνούν τα 15.000 δολάρια για πολύ βαριά ατυχήματα.
Μπροστά στην κατακραυγή και τη θλιβερή παρακαταθήκη της κυβέρνησης Trump, ο Πρόεδρος Biden προέβη σε δύο κινήσεις, που ίσως αποτελέσουν εφαλτήριο για έναν αρχικό έλεγχο της κατάστασης. Κατά πρώτον, ενίσχυσε την OSHA, εντάσσοντάς την in situ έρευνα σε εργοστάσια κρεάτων και πουλερικών και την προστασία των «πληροφοριοδοτών» στην κορυφή της λίστας των ερευνών. Εν συνεχεία, με εκτελεστικό διάταγμα, τον Ιανουάριο, απέκλεισε τη γενίκευση των προνομίων για αύξηση της παραγωγής σε όλα τα εργοστάσια, βάζοντας φρένο στο μέτρο της κυβέρνησης Trump.
Αmazon: To unionize or not to unionize?
«Μάχη», όμως, δεν φαίνεται να έχει ξεκινήσει ο νέος Πρόεδρος μόνο με τη βιομηχανία κρεάτων, αλλά και με την Amazon, μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες παγκοσμίως. Την περασμένη εβδομάδα, ο Joe Biden έθεσε τα θεμέλια ενός ιδιαιτέρως φιλόδοξου αναπτυξιακού προγράμματος 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, στο οποίο στοχεύει, μεταξύ άλλων, να εντάξει μια πράσινη πολιτική στην ανάπτυξη για την επόμενη οκταετία, αλλά και να αυξήσει τη φορολογία εισοδήματος των επιχειρήσεων από 21%, που ήταν επί Τrump σε 28%. Ο Biden δεν δίστασε, μάλιστα, να χαρακτηρίσει την Amazon ως μια εκ των εταιρειών που εκμεταλλεύονται κενά στη νομοθεσία, για να αποφεύγουν τη φορολογία. Χωρίς να κατηγορεί την εταιρεία, ήταν άκρως καταγγελτικός για το γεγονός, πως εταιρείες, όπως η Amazon, υπεκφεύγουν των φορολογικών ευθυνών τους, με το βάρος να πέφτει στη μεσαία τάξη.
Δεν ήταν, βέβαια, η πρώτη φορά που ο Αμερικανός Πρόεδρος εξέφρασε την αντίθεσή του με τις πολιτικές της Amazon. Ένα πρόσφατο γεγονός, μάλιστα, του έδωσε κάλλιστη αφορμή να παρέμβει. Βλέπετε, η Amazon ήταν μια από τις ελάχιστες εταιρείες που μέσα στο 2020 είχε επιπλέον κέρδος τριμήνου 100 δισ. δολαρίων, με την ανάπτυξή της να φαίνεται ασταμάτητη και τις νέες προσλήψεις να ανέρχονται σε εκατοντάδες χιλιάδες. Όλα τα κέρδη, όμως, δεν συνεπάγονται απαραίτητα και ιδανικές εργασιακές συνθήκες. Για να λειτουργήσει, άλλωστε, το περίπλοκο δίκτυο διανομής της Amazon, ιδιαίτερα σε συνθήκες πανδημίας, απαιτείται επίπονη εργασία στις πολλαπλές αποθήκες της. Η εργασία αυτή, αν και δεν συναντά τις σχεδόν απάνθρωπες συνθήκες της βιομηχανίας κρεάτων, δεν παύει να είναι σκληρή. Αρκετοί εργαζόμενοι κάνουν λόγο για έλλειψη επαρκών αποχωρητηρίων και για ένα περιβάλλον αγχωτικό, στο οποίο πρέπει διαρκώς να αποδίδεις με μια ελεγχόμενη παραγωγικότητα, με τον κίνδυνο απόλυσης να βρίσκεται ένα λάθος μακριά.
Η κατάσταση αυτή οδήγησε δύο μήνες πριν σε μια ιστορική κίνηση στο Bessemer της Alabama, με εργαζόμενους του εκεί εργοστασίου να αποφασίζουν την κήρυξη εκλογών για δημιουργία συνδικαλιστικής οργάνωσης. Οι εκλογές, που ολοκληρώθηκαν πριν λίγες ημέρες, πέραν του ιστορικού χαρακτήρα για τους περίπου 6.000 εργαζόμενους, θα αλλάξουν για πάντα το πλαίσιο λειτουργίας της Amazon και αναμένεται, εάν κερδηθούν -με την καταμέτρηση να έχει ήδη ξεκινήσει- να δημιουργήσουν την πρώτη συνδικαλιστική οργάνωση στην ιστορία της εταιρείας και να έχουν μεγάλο αντίκτυπο στο αμερικανικό εργατικό δίκαιο, αναφορικά με τον έλεγχο των μεγάλων τεχνολογικών κολοσσών.
Όπως είναι φυσικό, η Amazon έχει επιστρατεύσει «μεγάλα μέσα», προκειμένου να αποτύχουν. Από εκστρατείες προπαγάνδας, με αφίσες και κείμενα υποστηρικτικά του «όχι» στις εκλογές μέσα στα εργοστάσια, με υποτιθέμενους σκιώδεις λογαριασμούς από δήθεν εργαζόμενους, που αντιτίθενται στον συνδικαλισμό σε Twitter, μέχρι και με την αλλαγή φωτεινών σηματοδοτών (!) έξω από το εργοστάσιο, ώστε να μην μπορούν να διαμοιραστούν φυλλάδια υπέρ του κινήματος, η εταιρεία φαίνεται να ανησυχεί ιδιαίτερα για την έκβαση του αποτελέσματος.
Για καλή τύχη των εργατών, βέβαια, βρήκαν έναν σύμμαχο στο πρόσωπο του Joe Biden, που με tweet του, στις αρχές Μαρτίου, δήλωσε χαρακτηριστικά, πως «δεν πρέπει να υπάρχει καμία απειλή, κανένας εξαναγκασμός, καμιά αντισυνδικαλιστική προπαγάνδα». Τονίζοντας τη στήριξή του στο αναφαίρετο εργασιακό δικαίωμα, ο Biden, αν και κεντρώος του Δημοκρατικού Κόμματος, στήριξε τον αγώνα του Bessemer, τον οποίο έχουν, επίσης, υποστηρίξει σθεναρά μέλη της «αριστερής πτέρυγας» των Δημοκρατικών, όπως η Elizabeth Warren, o Bernie Sanders και η Δήμαρχος της Atlanta, Stacey Abrams.
Μια νέα εποχή εταιρικής ευθύνης φαίνεται να ξυπνά, αλλά είναι σίγουρο, πως ο δρόμος θα είναι μακρύς για την αντιμετώπιση των μακροχρόνιων συστημικών εργασιακών ζητημάτων και ίσως χρειαστούν ακόμη πιο δραστικές παρεμβάσεις από την πλευρά του Αμερικανού Προέδρου για μια πραγματική λύση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Meatpacking, Last week tonight with John Oliver on Youtube, διαθέσιμο εδώ
- Biden’s latest executive action is a win for chickens and meatpacking workers, Vox, διαθέσιμο εδώ
- ΟSHA targets coronavirus inspections to healthcare, meatpacking firms, People’s world, διαθέσιμο εδώ
- Inside the fight to unionize an Amazon facility in Alabama, Vice News on Youtube, διαθέσιμο εδώ
- Amazon v. the union: The vote the online giant fears, BBC News, διαθέσιμο εδώ
- Biden singles out Amazon for not paying federal taxes, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Historic Amazon Union Vote Count begins this week for Alabama Warehouse, NPR, διαθέσιμο εδώ
- Biden gives tentative support to Amazon workers in Union push, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
