Της Κατερίνας Μπουμπούλη,
Η αντισύλληψη αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ερωτικής ζωής τόσο του άντρα όσο και της γυναίκας, όταν αυτοί επιθυμούν να ελαχιστοποιήσουν τις πιθανότητες εμφάνισης ενός Σεξουαλικά Μεταδιδόμενου Νοσήματος (ΣΜΝ) ή και μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης. Γενικά, υπάρχει πληθώρα μεθόδων που μπορούν να επιλεχθούν, εξετάζοντας κάθε φορά τα υπέρ και τα κατά, καθώς και τις ανάγκες και επιθυμίες του κάθε ατόμου.
Φυσικές μέθοδοι
Σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται η διακοπτόμενη συνουσία, η αποφυγή της επαφής κατά τις γόνιμες μέρες και η μέθοδος του θηλασμού.
Η διακοπτόμενη συνουσία -ή αλλιώς το «τράβηγμα»- αναφέρεται στην απομάκρυνση του πέους από τον κόλπο λίγο πριν την εκσπερμάτωση με αποτέλεσμα την αποφυγή απελευθέρωσης του σπέρματος εντός αυτού. Η πιθανότητα αποτυχίας φαίνεται να είναι αρκετά αυξημένη, αγγίζοντας το 35%, δηλαδή σε ένα σύνολο 100 γυναικών οι 35 θα αντιμετωπίσουν μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη. Πρέπει να σημειωθεί πως η συγκεκριμένη μέθοδος είναι αναξιόπιστη, καθώς εγκυμοσύνη μπορεί να προκύψει και από την απελευθέρωση προσπερματικών υγρών στον κόλπο, ενώ μπορεί να ελεγχθεί αποκλειστικά από τον άντρα.
Αρκετά διαδεδομένη δείχνει να είναι και η αποφυγή σεξουαλικής επαφής κατά τις γόνιμες μέρες, οι οποίες μπορούν να υπολογιστούν με την χρήση ημερολογίου, με τη μέτρηση της θερμοκρασίας του σώματος, η οποία αυξάνεται κατά την ωορρηξία, και με την παρατήρηση της τραχηλικής βλέννας.
Τέλος, η τρίτη μέθοδος περιλαμβάνει την ελεύθερη σεξουαλική επαφή κατά την περίοδο του θηλασμού, όταν θεωρητικά η γυναίκα δεν έχει ωορρηξία.
Όπως γίνεται αντιληπτό, οι παραπάνω περιπτώσεις σημειώνουν αυξημένα ποσοστά αποτυχίας, καθώς στηρίζονται εξολοκλήρου στον ανθρώπινο παράγοντα και όχι σε κάποια ιατρική ή φαρμακευτική μέθοδο.
Μέθοδοι φραγμού
Οι πιο διαδεδομένες μέθοδοι στην Ελλάδα είναι το ανδρικό προφυλακτικό και το ενδομήτριο σπείραμα.
Βασικό πλεονέκτημα του προφυλακτικού, εκτός από την αντισύλληψη, αποτελεί και η προστασία που προσφέρει σε μεγάλο αριθμό Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Νοσημάτων. Ταυτόχρονα, με ιδανική χρήση του σημειώνει ποσοστό επιτυχίας περίπου 95%, το οποίο μειώνεται κατά 10% με την τυπική χρήση. Ως τυπική χρήση ορίζεται το σύνολο των ανθρώπινων σφαλμάτων, όπως η μη σωστή χρήση και εφαρμογή του ή η χρήση ενός ληγμένου προϊόντος. Συνεπώς, σε 15 από τις 100 γυναίκες που θα έρθουν σε σεξουαλική επαφή με άντρα, κάνοντας χρήση προφυλακτικού, θα προκύψει ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη.
Το ενδομήτριο σπείραμα είναι μια πλαστική ή χάλκινη συσκευή που τοποθετείται στην ενδομητρική κοιλότητα, εμποδίζοντας ουσιαστικά την εμφύτευση ενός γονιμοποιημένου ωαρίου. Προσφέρει χρόνια αντισύλληψη, που αγγίζει το 99,8%, και διαρκεί έως και δέκα χρόνια, αναλόγως του τύπου του σπειράματος.
Ορμονικές μέθοδοι
Η μοναδική ορμονική μέθοδος στην οποία μπορεί να καταφύγει ένα άτομο στη χώρα μας είναι τα αντισυλληπτικά δισκία, που λαμβάνονται αποκλειστικά από γυναίκες. Ουσιαστικά, είναι σκευάσματα που περιέχουν συνδυασμό δύο ορμονών, οιστρογόνων και προγεστερόνης, σε ποσότητες ικανές να σταματούν την έκκριση της ωχρινοτρόπου (LH) και ωοθυλακιοτρόπου (FSH) ορμόνης. Έτσι, αναστέλλεται η ανάπτυξη ωοθυλακίου και κατ’ επέκταση αποτρέπεται η ωορρηξία. Μάλιστα, η παραπάνω διαδικασία φαίνεται να είναι τόσο αποτελεσματική που το ποσοστό επιτυχίας υπερβαίνει το 99%.
Ωστόσο, τα αντισυλληπτικά χάπια δέχονται τεράστιο πόλεμο ακόμα και σήμερα στην Ελλάδα, γεγονός που επιβεβαιώνεται από το πολύ χαμηλό ποσοστό των γυναικών που τα επιλέγουν – μόλις 3%, έναντι του 22% σε ολόκληρη την Ευρώπη. Οι λόγοι που οδηγούν σε αυτό είναι συνήθως η παραπληροφόρηση, η άγνοια και η προκατάληψη. Άλλωστε, συχνά φαινόμενα αποτελούν απόψεις που ενοχοποιούν τα αντισυλληπτικά για την εμφάνιση καρκίνων, θρομβώσεων, καθώς και την αύξηση του σωματικού βάρους. Τι ισχύει, όμως, τελικά;
Στην πραγματικότητα, έρευνες απέδειξαν πως τα συγκεκριμένα χάπια προστατεύουν από τον καρκίνο του ενδομήτριου και των ωοθηκών, μειώνοντας ουσιαστικά τις πιθανότητες εμφάνισής τους κατά 50% μετά από έναν χρόνο χρήσης, συγκριτικά με γυναίκες που δεν χρησιμοποιούσαν ως μέσο αντισύλληψης τα αντισυλληπτικά χάπια. Η προστασία, μάλιστα, αυξάνεται στο 80%, μετά από δεκαετή χρήση, ενώ παρατείνεται για έως 15 χρόνια, έπειτα από τη διακοπή λήψης τους. Όσον αφορά τον καρκίνο του τραχήλου, είναι πλέον γνωστό πως οφείλεται κατά 99% στον ιό HΡV και οι γυναίκες μπορούν να προληφθούν, εφόσον εμβολιαστούν. Τέλος, τα αντισυλληπτικά φαίνεται να σχετίζονται με αύξηση της πιθανότητας εμφάνισης καρκίνου του μαστού, η οποία επανέρχεται σε φυσιολογικά επίπεδα, όταν διακοπεί η χρήση τους, ενώ έχει δειχθεί πως μετά τα 50 έτη το ποσοστό εμφάνισής του είναι το ίδιο, ανεξαρτήτως του αν μια γυναίκα λάμβανε ή όχι αντισυλληπτικά χάπια.
Επίσης, η εμφάνιση θρόμβωσης αποτελεί συνήθη φόβο των γυναικών, ο οποίος τελικά τους αποτρέπει από την επιλογή της ορμονικής μεθόδου ως μέσου αντισύλληψης. Κάθε γυναίκα, η οποία δεν κυοφορεί και δεν λαμβάνει αντισυλληπτικά χάπια, αντιμετωπίζει κίνδυνο εμφάνισης θρόμβωσης μόλις 0,02% σε ένα έτος, ποσοστό που αυξάνεται στο 0,05% σε περίπτωση χορήγησης των χαπιών. Ωστόσο, το ποσοστό αυτό δεν είναι υψηλό, αν αναλογιστεί κανείς πως σε περίπτωση εγκυμοσύνης ανέρχεται στο 0,2% και μετά από τον τοκετό στο 0,5%.
Τέλος, είναι αναγκαίο να διευκρινιστεί πως δεν ευθύνονται για την αύξηση του βάρους, παρά μόνο για προσωρινή αύξηση της κατακράτησης υγρών, μια παρενέργεια όμως που έχει εξαλειφθεί με τα αντισυλληπτικά νέας γενιάς. Ακόμη, κρίνεται λανθασμένη η συσχέτισή τους με τη μείωση της γονιμότητας και με ανωμαλίες στον κύκλο της εμμήνου ρύσεως.
Σαφώς, σε κάθε περίπτωση, είναι αναγκαία η συμβουλή και η καθοδήγηση του γυναικολόγου, καθώς τα αντισυλληπτικά δεν ενδείκνυνται για γυναίκες ηλικίας άνω των 35 και καπνίστριες. Ομοίως, γυναίκες με υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη, ιστορικό καρδιαγγειακών νοσημάτων, θρομβώσεων, νόσων του ήπατος θα πρέπει να τα αποφεύγουν. Η δοσολογία ανέρχεται σε ένα δισκίο την ημέρα, συνολικά 21 κατά τη διάρκεια του έμμηνου κύκλου, που θα λαμβάνεται συγκεκριμένη χρονική στιγμή, και 7 placebo-εικονικά, που θα λαμβάνονται τις υπόλοιπες 7 μέρες κατά την εμμηνόρροια. Ωστόσο, είναι δυνατή και η επιλογή της διακοπής λήψης χαπιών για αυτό το χρονικό διάστημα.
Συνοψίζοντας, λοιπόν, είναι εύκολα αντιληπτό το πλήθος πλεονεκτημάτων που προσφέρουν τα αντισυλληπτικά στις γυναίκες, αφού η ανακάλυψή τους, μεταξύ άλλων, τους έδωσε τη δυνατότητα να αποφασίζουν αυτές για το σώμα τους. Έτσι, έγιναν τα πρώτα βήματα προς τη σεξουαλική απελευθέρωση, προς την απόκτηση του δικαιώματος να επιθυμεί μια γυναίκα να συνάψει ερωτικές επαφές χωρίς τον φόβο μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης. Ίσως, λοιπόν, ήρθε η στιγμή να απενοχοποιηθεί ένα ακόμα «θαύμα» της επιστήμης και μαζί του και οι γυναίκες που το επιλέγουν για την αντισύλληψή τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Αντισύλληψη: Οι μέθοδοι και τα πλεονεκτήματά τους, ιατροnet, διαθέσιμο εδώ
- Danielle B. Cooper; Heba Mahdy, Oral Contraceptive Pills, STATPEARLS, διαθέσιμο εδώ
- Αντισυλληπτικά χάπια: εγκυμονούν τελικά κινδύνους;, truemed, διαθέσιμο εδώ
- Αντισυλληπτικά: αδικαιολόγητοι (και δικαιολογημένοι) φόβοι, METROPOLITAN HOSPITAL, διαθέσιμο εδώ
