Της Μαρίας Ζωγοπούλου,
Φέτος, όλοι οι Έλληνες «με μία φωνή» γιορτάσαμε τα 200 χρόνια από την έναρξη της επανάστασης του 1821. Αφορά μία από τις σημαντικότερες στιγμές της ελληνικής ιστορίας αυτή η μέρα και δεν επιτρέπει καμία είδους διάκριση. Τέτοια μέρα οι Έλληνες είναι υπερήφανοι για τους προγόνους τους και τις μάχες που έδωσαν για να συνεχίζουμε σε δικά μας εδάφη να τιμούμε τον πολιτισμό μας. Οι περιστάσεις αυτές δεν αφήνουν χώρο σε ατομικές συμπεριφορές και εγωκεντρικές στάσεις. Όλοι μαζί γιορτάζουμε και το δείχνουμε με κάθε τρόπο. Θα ήθελα, ωστόσο, να εστιάσω στην απόφαση να αποδοθεί ο εθνικός μας ύμνος στη νοηματική γλώσσα, καθώς πρώτη φορά μεταφράστηκε για τους κωφούς χωρίς να τον έχουν ακούσει ποτέ ξανά. Είναι συγκινητική στιγμή και καταφέρνει να διαπερνά το συναίσθημα με τις κινήσεις και την εκφραστικότητα των διερμηνέων.
«Είναι ένα όνειρο ζωής και σημείο αναφοράς για όλους εμάς που δεν είχαμε ακούσει ποτέ τον Εθνικό Ύμνο», επισήμανε η εκπρόσωπος του Συλλόγου Διδασκόντων Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας, Αγάπη Δημοπούλου.
Δύο μαθητές από το Ειδικό Γυμνάσιο-Λύκειο Κωφών και Βαρήκοων Θεσσαλονίκης ήταν πρωταγωνιστές του βίντεο που δημιούργησαν για την απόδοση του εθνικού ύμνου, καταφέρνοντας να συγκινήσουν τον ελληνικό λαό. Η προβολή του βίντεο στην τηλεόραση και το διαδίκτυο δημιούργησε αμέσως αισθήματα χαράς, συγκίνησης και εθνικής υπερηφάνειας. Η μαθήτρια Ελευθερία Λαζαρίδου και ο μαθητής Χρήστος Γκανάτσας αποτύπωσαν όλες τις λέξεις με τις κινήσεις των χεριών τους και τα πρόσωπά τους ακολουθούσαν εκφραστικά. Στο πλευρό τους βρισκόταν η διερμηνέας της νοηματικής γλώσσας, Σπυριδούλα Κουρτέση, η οποία βοήθησε τους μαθητές να δώσουν πνοή στο βίντεο και κατάφερε όλους εμάς να εισπράξουμε τα ίδια συναισθήματα, όπως ανέφερε η Ελευθερία Λαζαρίδου. Οι δημιουργοί της ιδέας δεν επέλεξαν τυχαία τους δύο μαθητές αλλά, όπως εξήγησαν, εκλέχθηκαν ανάμεσα από τους υπόλοιπους ανήλικους, καθώς πληρούσαν όλες τις απαιτήσεις, οι οποίες εστίαζαν στην εκφραστικότητα και τη φυσική απόδοση της νοηματικής.
«Αρχικά, η δημιουργική ομάδα του συλλόγου διδασκόντων νοηματικής μας έστειλε ένα βίντεο με τον τρόπο που είχαν αποφασίσει πως θα γίνει η απόδοση του Εθνικού Ύμνου. Εμείς το είδαμε και προσπαθήσαμε να κατακτήσουμε τον τρόπο αυτό και το λεξιλόγιο όσο καλύτερα γινόταν. Τον Εθνικό Ύμνο τον γνωρίζαμε, δεν ήταν κάτι καινούργιο για εμάς, η απόδοσή του όμως ήταν κάτι τελείως διαφορετικό, γι’ αυτό και το βίντεο είναι αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς και δεν είναι απλά μια μετάφραση στη νοηματική γλώσσα. Όταν νοηματίζαμε στις πρόβες, έπρεπε ταυτόχρονα με τις λέξεις να δίνουμε προσοχή και στην έκφραση. Έπρεπε να μεταφέρουμε το συναίσθημα της υπερηφάνειας που προκαλεί ο Εθνικός Ύμνος και αφορά όλους τους κωφούς, τους βαρήκοους, τους ακούοντες», είπε χαρακτηριστικά η Ελευθερία.
Σημαντική η ιδέα για τη μετάφραση του ύμνου στους κωφούς συμπολίτες μας, αλλά αξίζει να σημειωθεί ότι καθυστέρησε 200 χρόνια να μεταφερθεί η πληροφορία. Με αφορμή αυτό, παρατηρούμε ότι στην περίπτωση των ατόμων με αναπηρία πρέπει να προσαρμοσθεί η πληροφορία για να μπορέσει να είναι προσβάσιμη. Συγκεκριμένα, στην αισθητηριακή αναπηρία, όπως είναι η κώφωση, η πρόσβαση στην πληροφόρηση των ατόμων είναι περιορισμένη, με αποτέλεσμα την περιθωριοποίηση του ατόμου από το κοινωνικό σύνολο. Ειδικότερα, οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι κωφοί στην κοινωνία μας είναι πολλές και η αποκομμένη στάση όλων μας καθιστά ακόμα πιο δυσπρόσβατη την ένταξή τους στο σύνολο. Για παράδειγμα, βιώνουν καταστάσεις αποκλεισμού που στιγματίζουν τη ζωή τους, προκαλούν καταπίεση και πολιτική, κοινωνική, οικονομική και ψυχολογική υποβάθμιση. Βασική αιτία του κοινωνικού αποκλεισμού των ΑμEΑ στην Ελλάδα αποτελεί η εδραίωση προκαταλήψεων και στερεοτύπων που κυριαρχούν. Σημαντικός παράγοντας είναι η ελλιπής ενημέρωση των πολιτών όσον αφορά τις ιδιαίτερες ανάγκες των ατόμων με αναπηρία.
Ιδιαίτερα σπουδαίο βήμα είναι η εξάλειψη της αποστασιοποίησης, καθώς είναι κύριο ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ώστε να υπάρξει ίση πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία σε όλους τους τομείς της κοινωνίας, χωρίς διακρίσεις. Η κοινωνική ενσωμάτωση θα έπρεπε να είναι η ίδια τόσο στην πράξη όσο και στη θεωρία. Είναι ευθύνη όλων μας να σεβόμαστε και να νοιαζόμαστε για τις ανάγκες των συνανθρώπων μας χωρίς να αποτελεί επιπλέον προσόν που λίγοι διαθέτουν προς την κοινωνία. Μέλημα κάθε ατόμου είναι η προσωπική ευαισθητοποίηση και συνείδηση για το κοινωνικό του περιβάλλον, στο οποίο συνυπάρχει με τους υπόλοιπους συμπολίτες. Ας αναθεωρήσουμε πρωτίστως σε ατομικό επίπεδο για τις πράξεις μας και μετέπειτα ας επέλθουν οι αλλαγές στο σύνολο της κοινωνίας. Για τον λόγο αυτό, στην Ελλάδα υπάρχουν πρωτοβουλίες πέραν του νομοθετικού πλαισίου, όπως για παράδειγμα, το Πανεπιστήμιο της Πάτρας, το οποίο ίδρυσε έδρα νοηματικής γλώσσας, η εκπαίδευση διερμηνέων σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας, το άνοιγμα δίγλωσσων σχολείων από το νηπιαγωγείο ως το λύκειο στην Πάτρα, στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη. Έτσι, διευρύνεται εμφανώς το ενδιαφέρον για τη νοηματική γλώσσα, την κουλτούρα των κωφών και τον ρόλο αυτών στην κοινωνία. Σημασία έχει, πάντως, να μην εθελοτυφλούμε και να προσπαθούμε να βοηθάμε ο ένας τον άλλον ούτως ώστε να μπορέσουμε καλύτερα να δούμε πιο μακριά όλοι μαζί!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ο Εθνικός Ύμνος για πρώτη φορά στη νοηματική: «Τον αποδώσαμε χωρίς να τον έχουμε ακούσει ποτέ», lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
- Εθνικός Ύμνος: Τι λέει η 16χρονη μαθήτρια που τον απέδωσε στη Νοηματική, protothema.gr, διαθέσιμο εδώ
- Η πρόσβαση των Κ/κωφών στην πληροφόρηση και ο κοινωνικός τους αποκλεισμός στην Ελλάδα, apothesis.eap.gr, διαθέσιμο εδώ
