Της Τάνιας Βράνου,
Σίγουρα όλοι έχετε δει την ταινία «Η Θεία από το Σικάγο». Θα θυμάστε ότι σε ένα απόσπασμα της ταινίας, ο Παντελής Ζερβός μιλάει με τον Ορέστη Μακρή και συζητάνε για τη γνωριμία του γαμπρού και της κόρης του, που έγινε σε ένα πάρτι. Ο Ορέστης Μακρής αναρωτιέται πως εμπιστεύεται τον γαμπρό του ο Παντελής Ζερβός εφόσον η κόρη του τον γνώρισε σε ένα πάρτι. Τότε ο Ζερβός του απάντησε το εξής: «Αλίμονο στους ηθικούς που είναι ηθικοί επειδή δεν μπόρεσαν να γίνουν ανήθικοι και αλίμονο στους τίμιους που είναι τίμιοι επειδή δεν μπόρεσαν να γίνουν άτιμοι».
Γιατί είναι πολύ εύκολο να υποστηρίζεις ότι είσαι ηθικός εφόσον δεν έχεις αναγκαστεί να γίνεις ανήθικος και πολύ εύκολο να υποστηρίζεις ότι είσαι τίμιος, ενώ δεν χρειάστηκε ποτέ στη ζωή σου να γίνεις άτιμος. Το δύσκολο είναι να παραμείνεις ηθικός και τίμιος, ενώ είχες την ευκαιρία και τη δυνατότητα να γίνεις ανήθικος, για να πετύχεις το στόχο σου.
Τους περισσότερους πιο πολύ τους νοιάζει πώς φαίνεται η εικόνα τους στους άλλους, παρά ποιοι είναι στην πραγματικότητα. Και με αυτό τον τρόπο επιλέγουν τους ανθρώπους που έχουν δίπλα τους, τους φίλους τους, τους συντρόφους τους. Τους κερδίζει, βλέπετε, ο καθωσπρεπισμός. Δεν τους ενδιαφέρει ποιοι είναι πραγματικά οι άλλοι, αλλά τους ενδιαφέρει ποιοι φαίνονται ότι είναι. Αυτός είναι ο λόγος που οι άνθρωποι είναι επιφανειακοί. Οι σχέσεις είναι επιφανειακές, οι φιλίες είναι επιφανειακές, τα συναισθήματα είναι επιφανειακά.
Ξέρετε, αυτή η λογική του «φαίνεσθαι» συνδέεται με την υποκρισία και η υποκρισία σημαίνει ανηθικότητα. Γιατί υποκρίνεσαι για να είσαι αρεστός και καθωσπρέπει στους άλλους. Υποκρίνεσαι ότι είσαι κάποιος άλλος, ότι είσαι ένας ευυπόληπτος πολίτης, ότι είσαι ένας οικογενειάρχης, ότι είσαι μία νοικοκυρά, ότι είσαι μία «σωστή» μάνα, μια «σωστή» γυναίκα και κατακρίνεις εκείνους που δεν ενστερνίζονται τα δικά σου πιστεύω και απόψεις.
Ποιός είναι εκείνος που καθορίζει το ποιος είναι ο «σωστός» άνθρωπος και ποιός όχι; Ποιός είναι ο «σωστός» τρόπος ζωής και ποιός όχι; Ηθική και τιμιότητα δεν είναι να περιθωριοποιείς, να υποτιμάς και να στοχοποιείς άλλους ανθρώπους. Δεν είναι ηθικό να υποστηρίζεις ότι το θύμα φταίει για το βιασμό του, επειδή φορούσε κοντή φούστα, δεν είναι ηθικό να υποτιμάς τις γυναίκες, δεν είναι ηθικό να περιθωριοποιείς ανθρώπους με διαφορετικό χρώμα, διαφορετική θρησκεία, εθνικότητα, σεξουαλική ταυτότητα από σένα. Δεν είναι ηθικό να μην καταγγέλλεις περιστατικά βίας, δεν είναι ηθικό να βροντοφωνάζεις πόσο κατά των εκτρώσεων είσαι, ενώ ταυτόχρονα δεν σε νοιάζει για τα παιδιά που πνίγονται στο Αιγαίο και στοχοποιείς τα παιδιά εκτός γάμου και τις μητέρες τους. Δεν είναι ηθικό να στοχοποιείς τις ιερόδουλες και γενικά δεν είναι ηθικό να θεωρείς ότι είσαι ανώτερος από κάποιους άλλους ανθρώπους και ότι έχεις περισσότερα δικαιώματα από εκείνους. Είναι ανήθικο και υποκριτικό. Και σίγουρα αυτή σου η συμπεριφορά μπορεί να είναι αποδεκτή από την πλειοψηφία, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι είναι η σωστή.
Τη ζωή σου μπορείς να τη ζήσεις με όποιον τρόπο εσύ θέλεις. Μπορείς να μείνεις μέσα στο μικρόκοσμό σου, να είσαι ένας φαντασμένος που νομίζει ότι έχει αξίες, να ζεις τη δυστυχία σου μέσα απ’ αυτά που στην πραγματικότητα αυτή η πλειοψηφία στην οποία ανήκεις έπλασε για σένα, μέσα σε αυτά τα ψεύτικα ιδανικά και κάθε μέρα να θλίβεσαι για την κατάντια σου και να ντρέπεσαι κρυφά γιατί στην πραγματικότητα δεν ζεις τη ζωή που εσύ θέλεις, αλλά αυτή που σου έχουν επιβάλλει οι άλλοι. Σε νοιάζει πιο πολύ «τι θα πει ο κόσμος» παρά το να ζεις ελεύθερα, όμως είσαι υποχρεωμένος να φέρεσαι στους ανθρώπους με ανθρωπιά και να σέβεσαι αυτόν που έχεις απέναντι σου όσο διαφορετικός κι αν είναι. Να σέβεσαι αυτόν που είναι ικανός, σε αντίθεση με σένα, να θέσει τα όριά του, αυτόν που είπε: «αυτός είμαι και σε όποιον αρέσω» και έκανε πέρα εκείνους που δεν χρειάζονταν να είναι στη ζωή τους, αυτήν που προσπαθεί να ζήσει και μεγαλώσει τα παιδιά της, αυτήν που προσπαθεί να σώσει τα παιδιά της. Γιατί οι συγκεκριμένοι άνθρωποι είναι αυτοί που πραγματικά «μυρίζουν» αξιοπρέπεια.
Κάποια στιγμή, όταν ήμουν ακόμη στο πανεπιστήμιο, σε μια βόλτα που έκανα με έναν φίλο μου, παρατηρώντας ανθρώπους γύρω μας, διαφορετικούς από εμάς, μιλούσαμε για την εσωτερική λάμψη και την ομορφιά αυτών των ανθρώπων. Και τότε ο φίλος μου γύρισε και μου είπε το εξής: «διάβασα κάτι πριν λίγο καιρό, αν είσαι σε θέση να δεις την ομορφιά γύρω σου είναι επειδή φέρεις την ομορφιά μέσα σου, ο κόσμος είναι ένας καθρέφτης στον οποίο ο καθένας βλέπει το είδωλό του». Δοκιμάστε λίγο να αντικρίσετε άλλους ανθρώπους, διαφορετικούς από εσάς και να ξέρετε ότι αυτό που θα δείτε σε εκείνους, είτε αρνητικά είτε θετικά στοιχεία, είναι ο ίδιος σας ο εαυτός!
