Της Ραφαέλας-Γεωργίας Τσιμτσιλή,
Τα 20 χρόνια λειτουργίας συμπλήρωσε σήμερα ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος» (ΔΑΑ). Το μεγαλύτερο αεροδρόμιο της χώρας έλαβε το όνομά του προς τιμήν του Ελευθερίου Βενιζέλου, ο οποίος, ως Πρωθυπουργός της Ελλάδος, ίδρυσε το Υπουργείο Αεροπορίας το 1930 και διετέλεσε πρώτος Υπουργός του. Ο ΔΑΑ αποτέλεσε το πρώτο αεροδρόμιο στον κόσμο που πιστοποιήθηκε πριν την έναρξη λειτουργίας του, σύμφωνα με το διεθνές περιβαλλοντικό πρότυπο EN ISO 14001, για το Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισής του.
Στις 5 Σεπτεμβρίου 1996, με Πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Σημίτη, πραγματοποιήθηκε η έναρξη κατασκευής του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών. Η εταιρεία Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών Α.Ε. ιδρύθηκε μέσω σύμπραξης του ελληνικού δημοσίου και της ανώνυμης εταιρείας «Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών», βασικός μέτοχος της οποίας ήταν η γερμανική εταιρεία Hochtief. Η Hochtief ανέλαβε την κατασκευή, τη διαχείριση και την εκμετάλλευση του αεροδρομίου, με τις εργασίες να ολοκληρώνονται σε 51 μήνες –τον Οκτώβριο του 2000- και 5 μήνες νωρίτερα από το προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα. Η Σύμβαση Ανάπτυξης Αεροδρομίου (ΣΑΑ) ανάμεσα στη Hochtief και το ελληνικό δημόσιο, κυρώθηκε με το Νόμο 2338/95 και προβλέπει την εκχώρηση της επικαρπίας, η οποία αν και έληγε το 2026, επεκτάθηκε το 2019 για 20 επιπλέον έτη έως το 2046. Ο ΔΑΑ διοικείται και λειτουργεί ως εταιρεία ιδιωτικού τομέα, με το Ελληνικό Δημόσιο να κατέχει το 20% των μετοχών, το ΤΑΙΠΕΔ το 30% και το υπόλοιπο 50% των μετοχών σε ιδιώτες.
Στις 27 Μαρτίου 2001 πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια του αεροδρομίου από τον Κ. Σημίτη, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας Κ. Στεφανόπουλου. Την επομένη, 28 Μαρτίου, έλαβε χώρα η πρώτη επίσημη άφιξη της πτήσης 424 της Ολυμπιακής Αεροπορίας από το Μόντρεαλ στις 14:59 και στις 29 Μαρτίου πραγματοποιήθηκε η πρώτη αναχώρηση της πτήσης 1572 της KLM προς Άμστερνταμ στις 06:00 το πρωί. Πριν ακριβώς 20 χρόνια, οι πτήσεις αυτές σηματοδότησαν την πλήρη λειτουργία του Αεροδρομίου «Ελευθέριος Βενιζέλος» και σήμαναν επισήμως το τέλος για όλες τις εμπορικές πτήσεις από το Αεροδρόμιο του Ελληνικού, το οποίο εξυπηρετούσε την Αθήνα για 60 χρόνια.
Εντούτοις, η Hochtief είχε κατηγορηθεί για οφειλές ανταποδοτικών και άλλων φόρων, όπως τα τέλη σε δήμους γύρω από το αεροδρόμιο και το ΦΠΑ στο ελληνικό δημόσιο. Μετά την προσφυγή των δήμων Ραφήνας-Πικερμίου, Μαρκόπουλου και Σπατών-Αρτέμιδος, το ΣτΕ εξέδωσε απόφαση υπέρ των δήμων, ωστόσο, τα δημοτικά τέλη φωτισμού και καθαριότητας δεν έχουν καταβληθεί. Παράλληλα, η γερμανική εταιρεία δεν είχε καταβάλει το ΦΠΑ στο ελληνικό δημόσιο από την αρχή της λειτουργίας του αεροδρομίου. Το 2010, η Hochtief κατέφυγε στο London Court of International Arbitration, με το δικαστήριο του Λονδίνου να τη δικαιώνει και να καλεί το ελληνικό κράτος να διαγράψει τις απαιτήσεις του. Για τη συγκεκριμένη υπόθεση, όμως, έχει αποφανθεί το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (162/1997), με την ανώνυμη εταιρεία να μη δικαιούται απαλλαγή καταβολής ΦΠΑ. Έπειτα, και μετά από την απορριφθείσα αίτηση ανακοπής και αναστολής καταβολής του ΦΠΑ του Διοικητικού Εφετείου, υποχρεώθηκε να καταβάλει το 25% του ΦΠΑ για τα έτη 2001, 2002 και 2003, όπως και έπραξε το 2010.
Το 2013, το συνταξιοδοτικό ταμείο των δημοσίων υπαλλήλων του Καναδά (PSP Investments) προχώρησε στην αγορά της Hochtief AirPort GmbH, που διαχειριζόταν μέχρι τότε έξι αεροδρόμια –μεταξύ αυτών Αθήνα, Ντύσελντορφ, Σίδνεϋ– αντί καθαρού τιμήματος ύψος 1,1 δισ. Ευρώ. Σήμερα, μέτοχοι του ΔΑΑ είναι το Ελληνικό Δημόσιο (25%), το ΤΑΙΠΕΔ (30%), η AviAlliance GmbH (26,7%), η AviAlliance Capital GmbH (13,3%), αμφότερες συμφερόντων του καναδικού ασφαλιστικού ταμείου PSP Investments, και ο Όμιλος Κοπελούζου (5%).
Το ΤΑΙΠΕΔ, με σκοπό την ιδιωτικοποίηση του 30% των μετοχών, προχώρησε τον Ιούνιο του 2019 σε διαγωνισμό, με την πρώτη φάση να λήγει με την υποβολή ενδιαφέροντος από 10 επενδυτικά σχήματα. Όμως, οι πρωτοφανείς συνθήκες που προκάλεσε η πανδημία, στάθηκαν καταλύτης στο πάγωμα του διαγωνισμού τον Ιούνιο του 2020. Το ΤΑΙΠΕΔ με ανακοίνωσή του βεβαίωσε την ισχύ του διαγωνισμού και την παράταση της δεύτερης φάσης της υποβολής προσφορών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» βρίσκεται σε στενή συνεργασία με το σύνολο των διεθνών αεροπορικών εταιρειών και αποτελεί βάση για την Aegean Airlines, τη θυγατρική της, Olympic Air, την Ellinair, την ισπανική Volotea και τοπική βάση για τη Ryanair. Συνάμα κατέχει σημαντικό αριθμό διεθνών βραβείων και διακρίσεων, με τελευταία την αναγνώριση ως ένα από τα πιο αποδοτικά αεροδρόμια που εξυπηρετούν 10-25 εκατομμύρια επιβάτες, όπως ανακοινώθηκε από την Εταιρεία Ερευνών Αεροπορικών Μεταφορών (ATRS) και το Αεροναυτικό Πανεπιστήμιο Embry-Riddle στο ATRS Global 2020 Airport Efficiency Awards τον περασμένο Ιούλιο.
Αν και η εγχώρια και διεθνής κίνηση πλήγηκε με την οικονομική κρίση την περίοδο του 2008 έως το 2013, το 2019 ο αερολιμένας κατέγραψε το ρεκόρ των 25,5 εκατ. επιβατών. Η υγειονομική κρίση του 2020, όμως, είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση της κίνησης της τάξεως περίπου 80% σε σχέση με τα αντίστοιχα επίπεδα του 2019. Παρά τις υφιστάμενες δυσχέρειες, το αεροδρόμιο αντιμετωπίζει τις νέες προκλήσεις με υψηλή ποιότητα υπηρεσιών και αναμένεται η ανοδική πορεία της επιβατικής κίνησης και εν γένει η αύξηση του τουρισμού μετά το πέρας της κρίσης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών, ΤΑΙΠΕΔ, διαθέσιμο εδώ
- Κύρωση της από 24 Ιανουαρίου 2019 Σύμβασης Παράτασης της «Σύμβασης Ανάπτυξης Αεροδρομίου», Υπουργείο Οικονομικών, διαθέσιμο εδώ
- Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης κατά ISO 14001 για το Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, Athens International Airport, διαθέσιμο εδώ
- Business Excellence, Athens International Airport, διαθέσιμο εδώ
- Facts & Figures, Athens International Airport, διαθέσιμο εδώ
