Της Αγγελικής Μανωλάκη,
Πανικός… Μία λέξη που κρύβει τις ρίζες της στην αρχαία ελληνική μυθολογία. Προέρχεται από τον θεό Πάνα, προστάτη των αγρών, των βουνών και της άγριας φύσης, συνδυασμό ανθρώπου με τράγο. Ως θεός της άγριας φύσης και των κοπαδιών, λοιπόν, συνήθιζε να τριγυρνάει ανάμεσά τους, προσπαθώντας να βρει ερωτική συντροφιά. Καθώς περιπλανιόταν, γεμίζοντας τον χρόνο του, τα κοπάδια ένιωθαν έναν ανεξήγητο τρόμο και τρέπονταν σε φυγή, ένα αίσθημα που έμεινε γνωστό ως πανικός.
Σήμερα χρησιμοποιούμε τη λέξη με την ίδια σημασία για να εξηγήσουμε τον ανεξίτηλο φόβο των ανθρώπων μπροστά σε αγχωτικά γεγονότα και τραυματικές εμπειρίες. Μία από τις γνωστές αγχώδεις διαταραχές θεωρείται η διαταραχή πανικού, τα συμπτώματα της οποίας ορίζονται από το DSM-5. Κάποια από αυτά είναι η εφίδρωση, η αύξηση των καρδιακών παλμών, το αίσθημα ασφυξίας ή ζάλης. Πρόκειται για εμπειρία τρόμου και οδύνης που βιώνεται εξαιρετικά δυσάρεστα από το άτομο και αποτελεί τη σωματικοποιημένη εκδήλωση στρες και άγχους, οδηγώντας τον να αισθάνεται απώλεια ελέγχου και ένα επερχόμενο αίσθημα θανάτου. Σε αντίθεση με τη δημοφιλή -αν και λανθασμένη- άποψη πως οι κρίσεις πανικού διαρκούν εφ’ όρου ζωής, υπάρχει θεραπεία. Αρχικά, το άτομο πρέπει να συνειδητοποιήσει πως, αν και είναι επώδυνες, δεν αποτελούν πραγματικό κίνδυνο για την υγεία του. Μετά από αυτό, ξεκινάει σταδιακά και σε συνεργασία με τον κατάλληλο ειδικό η θεραπεία ώστε να παρέμβουν αποτελεσματικά στη διαχείριση των κρίσεων πανικού και να εξερευνήσουν τις άλυτες ενδοψυχικές συγκρούσεις που τις δημιουργούν.
Εκτός από τις κρίσεις πανικού υπάρχουν και οι κρίσεις άγχους, με χαρακτηριστική συμπτωματολογία τη στηθάγχη, την ξηροστομία, την κόπωση, τη μειωμένη συγκέντρωση, το αίσθημα μουδιάσματος, ταραχής, αγωνίας, καθώς και τις δυσκολίες στον ύπνο. Μία βασική διαφορά τους σε σύγκριση με τις κρίσεις πανικού είναι πως επιμένουν περισσότερο, ακόμα και για μήνες σε κάποιες περιπτώσεις, σε αντίθεση με τον πανικό που είναι πάντα σύντομος. Παράλληλα, διαφοροποιούνται και σε ό,τι αφορά το ξέσπασμά τους, καθώς οι κρίσεις άγχους ξεκινούν σταδιακά, όταν το άτομο «συσσωρεύει» πολλά αρνητικά αισθήματα και σκέψεις και «δημιουργεί» υπό μια αίσθηση την προδιάθεση μιας κρίσης. Από την άλλη, οι κρίσεις πανικού πυροδοτούνται από κάποιο ερέθισμα σε ανύποπτο χρόνο και τελείως ξαφνικά. Φυσικά, και οι κρίσεις πανικού στηρίζονται σε μια προδιάθεση αρνητισμού και πεσιμισμού του ατόμου, αλλά τα ξεσπάσματά τους είναι ξαφνικά.
Ακόμα μία βασική διαφορά τους θεωρείται το γεγονός πως μια κρίση άγχους δεν σχετίζεται πάντα με την ύπαρξη κάποιας αγχώδους διαταραχής, αλλά συχνά θεωρείται ως μια φυσιολογική αντίδραση -ίσως μιας πιο έντονης μορφής- σε συγκεκριμένα τραυματικά γεγονότα. Τις περισσότερες φορές πυροδοτούνται συμπεριφορές αποφυγής μετά από επεισόδια κρίσεων πανικού, δηλαδή ο παθών αλλάζει τις καθημερινές συνήθειές του ώστε να αποφύγει σκηνικά ή καταστάσεις που θεωρεί πως ευθύνονται άμεσα ή έμμεσα για τις κρίσεις.
Χωρίς να είναι απόλυτα σίγουρο, άτομα με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες από άλλα να βιώσουν κρίσεις πανικού ή άγχους. Κάποια από αυτά αποτελούν η αγχώδης προσωπικότητα, σε συνδυασμό με κατάθλιψη ή διπολική διαταραχή, ένα σημαντικό στρεσογόνο γεγονός ζωής (διαζύγιο, δυσχερής οικονομική κατάσταση, χωρισμός). Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί πως οι άντρες είναι λιγότερο επιρρεπείς σε τέτοια περιστατικά σε σχέση με τις γυναίκες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Κατανοώντας τις κρίσεις πανικού, psy-oikonomakou.gr, διαθέσιμο εδώ
- Μηχανή του χρόνου, διαθέσιμο εδώ
- Onmed.gr, διαθέσιμο εδώ
- Therapia.gr, διαθέσιμο εδώ
