Της Ερμιόνης Μπάδα,
Έχει πλέον ολοκληρωθεί ένας χρόνος από την έναρξη αυτής της πρωτόγνωρης κατάστασης, την οποία βιώνει όλη η υφήλιος και εξακολουθεί να αντιμετωπίζει. Η εξάπλωση της πανδημίας του νέου ιού Covid-19 έχει αποτελέσει την αιτία να τεθεί σε κίνδυνο η δημόσια υγεία του παγκόσμιου πληθυσμού αλλά και να αλλάξει ριζικά η καθημερινότητά του. Ωστόσο, η εμφάνιση της νόσου, εκτός από την υγειονομική απειλή, επανέφερε στην επιφάνεια προβλήματα που θεωρητικά καταπολεμούνται αποτελεσματικά εδώ και χρόνια και για τα οποία έχει επιτευχθεί «θεαματική» πρόοδος.
Κάνοντας μία ανασκόπηση της χρονιάς και με αφορμή την παγκόσμια ημέρα της γυναίκας αυτόν το μήνα, δεν ήταν λίγοι οι διεθνείς φορείς και οργανισμοί που προσπάθησαν να τιμήσουν τις γυναίκες που βρίσκονται ανάμεσά μας και συμβάλλουν στην αντιμετώπιση και τον κατευνασμό της υγειονομικής κρίσης. Τα στοιχεία, όμως, που συγκεντρώθηκαν δεν ήταν τόσο ενθαρρυντικά για τη γυναικεία παρουσία και ενδυνάμωση σε πληθώρα τομέων, από τον εργασιακό μέχρι τον κοινωνικό, τον οικογενειακό μέχρι τον πολιτικό. Το απότοκο των ερευνών ήταν απογοητευτικό για το γυναικείο πληθυσμό, που όπως φαίνεται είναι από τις πιο άμεσα πληττόμενες ομάδες από την πανδημία και δέχεται δυσανάλογα αρνητικές συνέπειες. Αυτές μπορεί να πάρουν τη μορφή της αυξημένης ενδοοικογενειακής βίας, της ώθησης στη φτώχεια με άνοδο του ποσοστού, της επαγγελματικής κατακεραύνωσης και της μείωσης εισοδημάτων. Φαίνεται, δηλαδή, πως η εμφάνιση του κορωνοϊού οδήγησε σε μία σειρά χαμένων ευκαιριών, όσον αφορά την πρόοδο εξασφάλισης της ισότητας των δύο φύλων. Και όλα αυτά την ώρα που το 70% του ιατρικού προσωπικού αποτελείται από γυναίκες!
Ένα εξίσου σημαντικό εύρημα αυτής της ανασκόπησης είναι η απουσία των γυναικών από ηγετικές θέσεις και ο παραγκωνισμός των πρωτοβουλιών και της δράσης τους. Τα ποσοστά εκπροσώπησης των γυναικών σε θέσεις εξουσίας είναι εξαιρετικά χαμηλά, με μόνο 22 κράτη στον κόσμο να έχουν γυναίκα αρχηγό κράτους, μόλις το 21% να βρίσκεται σε υπουργική θέση και 25% σε βουλευτικές θέσεις. Με άλλα λόγια απουσιάζουν από τη διαδικασία διαμόρφωσης των αποφάσεων που καθορίζουν και διέπουν τη ζωή τους. Ένα πολύ επίκαιρο παράδειγμα αποτελεί η ερευνητική ομάδα της Oxford/AstraZeneca που δημιούργησε ένα από τα εμβόλια για την καταπολέμηση του ιού και την υποχώρηση της πανδημίας. Στατιστικά, οι γυναίκες της ομάδας απαρτίζουν τα 2/3 του δυναμικού αλλά όταν ερχόμαστε στα ανώτερα κλιμάκια μόλις το 1/3 αυτών αποτελείται από γυναίκες. Τα ανωτέρα μας επισημαίνουν την οριζόντια εξάπλωση της γυναικείας υπό-εκπροσώπησης.
Η γυναικεία υπό-εκπροσώπηση έρχεται σε τέλεια αντιδιαστολή με το πόσο εποικοδομητική είναι η παρουσία τους σε διάφορους τομείς, κάτι που έχει επαληθευθεί επανειλημμένα και επαληθεύεται καθημερινά από πολυάριθμα παραδείγματα, όπως είναι αυτά της ιατροφαρμακευτικής παροχής αλλά και του αριθμού χωρών που διοικούνται από γυναίκες. Τα εν λόγω κράτη, μάλιστα, παρουσιάζουν τους χαμηλότερους αριθμούς θανόντων από τον Covid-19, καθώς και καλύτερη εθνική διαχείριση της υγειονομικής κρίσης. Φυσικά, υπάρχουν και παραδείγματα σε τομείς που δε σχετίζονται με την τρέχουσα δημόσια απειλή. Μεγάλη είναι η συνεισφορά των γυναικών στο δικαστικό και νομοθετικό κλάδο, όπου η ενισχυμένη παρουσία τους φαίνεται να συμβάλει στην πρέπουσα αποδοτικότητα των αποφάσεων, στη διαμόρφωση αποτελεσματικότερων πολιτικών και στη συστημική αλλαγή για την εξάλειψη ζητημάτων. Αξιοσημείωτη είναι η Αφγανική Συνθήκη Ειρήνης, ένα επακόλουθο των διαπραγματεύσεων τεσσάρων σημαντικών γυναικών, που παρουσιάζει σοβαρές προοπτικές για ουσιαστική πρόοδο και ευημερία στην περιοχή.
Όλα τα παραπάνω δεδομένα καθιστούν επιτακτική ανάγκη την αλλαγή του status quo. Συγκεκριμένα, ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών εξέφρασε την ανάγκη για μετατροπή των συνθηκών προς μία κοινωνία και πολιτεία πιο φιλική προς τη γυναικεία δυναμική, με γυναίκες σε θέσεις εξουσίας, πολιτικές που βοηθούν και ενθαρρύνουν τη γυναικεία πρωτοβουλία και ενδυνάμωση, σεβασμό και μειωμένη βία έναντι των γυναικών χωρίς διακρίσεις, προβάλλοντας τη διαφορετικότητα και τη μοναδικότητα των ατόμων. Την τακτική αυτή προκρίνουν και άλλοι διεθνείς δρώντες, έτσι ώστε να ανακτηθούν αλλά και κερδηθούν νέα προπύργια στον αγώνα της ισότητας.
Ωστόσο, τα φαινόμενα της υπό-εκπροσώπησης, της περιθωριοποίησης και της υποβάθμισης δεν απαντώνται μόνο προς τον γυναικείο πληθυσμό αλλά και έναντι άλλων μειονεκτικών ομάδων, γεγονός που δεν παρέλειψε η πανδημία να επαναφέρει στο προσκήνιο. Η εμφάνιση του κορωνοϊού και η εξάπλωσή του στον κόσμο, εκτός από την προφανή απειλή, έφερε για ακόμη μία φορά στην επιφάνεια τα συστημικά προβλήματα που παρουσιάζουν οι κοινωνίες μας και επεσήμανε πως υπάρχει πολύς δρόμος που πρέπει να διανύσουμε, προκειμένου να καταστεί δυνατή η μεταβολή και προσαρμογή στον επιθυμητό στόχο. Η όλη ανασκόπηση υπενθύμισε ότι το πρόβλημα βρισκόταν εξαρχής εκεί και απλά παραμερίστηκε προσωρινά(;) για την προστασία του γενικού συμφέροντος και της δημόσιας υγείας∙ άλλωστε ο Covid-19 δεν κάνει διακρίσεις, αλλά οι κοινωνίες κάνουν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
‘COVID-19 doesn’t discriminate, but societies do’, say women frontliners, UN News, διαθέσιμο εδώ
-
Lack of women in key decision-making ‘should not be allowed’ – UN Women chief, UN News, διαθέσιμο εδώ
-
UN highlights transformative power of equal participation, marking International Women’s Day, UN News, διαθέσιμο εδώ
