Της Βάλιας Πλακουδάκη,
Σύμφωνα με τους όρους της Φυσικής, η αλχημεία ήταν η αναζήτηση της Φιλοσοφικής Λίθου που είχε δύο εκπληκτικές ιδιότητες. Ως ελιξίριο της ζωής έκρυβε το μυστικό της αιώνιας νεότητας, ή, τουλάχιστον, θα βοηθούσε τους αλχημιστές να ζήσουν μέχρι τα βαθιά γεράματα. Ωστόσο, ο βασικός λόγος για τον οποίο οι βασιλείς και οι ευγενείς ήταν έτοιμοι να γίνουν προστάτες αλχημιστών ήταν ο ισχυρισμός ότι η Φιλοσοφική Λίθος μπορούσε να μετατρέψει τα βασικά μέταλλα, όπως ο μόλυβδος, σε χρυσό, το ανά τους αιώνες πολυπόθητο υλικό.
Συχνά, οι αλχημιστές απεικονίζονται σε ξυλογραφίες στα εργαστήριαά τους, περικυκλωμένοι από φιάλες και αποστακτήρες. Έγιναν πολύ ικανοί στην εξάχνωση και την απόσταξη, και στην παραγωγή μιας ευρείας ποικιλίας πολύπλοκων χημικών αντιδράσεων. Πολλές από αυτές ήταν αποτέλεσμα εκρήξεων στα αλχημιστικά εργαστήρια. Τα αλχημιστικά κείμενα καλύπτονταν πάντα από μυστήριο. Αντί να περιέχουν τα ονόματα των διαφόρων χημικών ουσιών, τα κείμενα αναφέρονταν σε αυτές με τα ονόματα ζώων και πουλιών, δράκων και βασιλέων. Χρησιμοποιούσαν όρους, όπως ο «αλχημικός γάμος» και το «ανδρόγυνο», η μείξη αρσενικού και θηλυκού. Τα κείμενα ήταν εικονογραφημένα με πληθώρα θαυμάσιων συμβολικών εικόνων που κεντρίζουν το μάτι.
Η πολύπλευρη συμβολική γλώσσα είναι ενδεικτική των πολλαπλών πτυχών της ίδιας της αλχημείας. Η αλχημεία δεν είχε να κάνει μόνο με την αναζήτηση της Φιλοσοφικής Λίθου, η οποία εκτός από τη μετατροπή των μετάλλων σε χρυσό, μπορούσε ακόμα να επιτύχει την πνευματική μεταμόρφωση: τον εξαγνισμό της ψυχής. Όμως, η ατομική πνευματική πρόοδος έξω από τις ιεραρχικές δομές της Εκκλησίας αντιμετωπιζόταν πάντοτε με καχυποψία. Μολονότι ορισμένοι ιερείς και μοναχοί πράγματι ασχολούνταν με την αλχημεία, έπρεπε να προσέχουν, ώστε να αποφύγουν το στίγμα της αίρεσης.
Ένας από τους πιο γνωστούς πρώιμους αλχημιστές στο δυτικό κόσμο ήταν ο Νικολά Φλαμέλ (1330-1418). Η ιστορία του, που εμφανίστηκε έντυπη για πρώτη φορά στη Γαλλία, το 1612, είναι μάλλον περισσότερο θρύλος και όχι πραγματικότητα, αλλά μαρτυρεί πολλές χρήσιμες πτυχές της αλχημείας. Ο Φλάμελ ήταν δημόσιος γραφέας και ζούσε στο Παρίσι, όταν αγόρασε ένα παλιό βιβλίο γραμμένο από τον «Αβραάμ τον Εβραίο». Το βιβλίο ήταν γραμμένο στα λατινικά και περιείχε αναφορές για τη μετατροπή των μετάλλων, αλλά ο Φλάμελ δε μπορούσε να ερμηνεύσει μεγάλο μέρος του βιβλίου. Αποφάσισε να πάει για προσκύνημα στην πόλη Σαντιάγο ντε Κομποστέλα της Ισπανίας ελπίζοντας να βρει τις απαντήσεις που τόσο πολύ αναζητούσε. Σύμφωνα με το μύθο, στη διάρκεια του ταξιδιού συνάντησε κάποιον Αφέντη Καντσές, ο οποίος κατάφερε να τον βοηθήσει στην αποκρυπτογράφηση του βιβλίου.
Όταν επέστρεψε στο Παρίσι, ο μύθος τον θέλει να πειραματίστηκε για τρία χρόνια και το 1382 κατάφερε να μετατρέψει 200 γραμμάρια υδραργύρου σε καθαρό ασήμι. Λίγους μήνες μετά, μετέτρεψε τον υδράργυρο σε χρυσό, γεγονός που οδήγησε σε απίστευτα πλούτη. Μέχρι το 1414, ο Φλάμελ και η σύζυγος του, η Περενέλ, είχαν χρηματοδοτήσει 14 νοσοκομεία στο Παρίσι, είχαν κάνει δωρεές σε εκκλησίες και είχαν παράσχει βοήθεια σε χήρες και ορφανά. Στην πραγματικότητα, το πιο πιθανό είναι πως η οικονομική άνεση του Φλαμέλ προήλθε από την περιουσία της συζύγου του, και όχι λόγω της αλχημείας, που φυσικά ανήκει στη σφαίρα του θρύλου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Peter Marshall, The Philosopher’s Stone: A Quest for the Secrets of Alchemy, 2001
- Laurinda Dixon, Nicolas Flamel. His Exposition of the Hieroglyphicall Figures (1624), Εκδόσεις Routledge 2019
