Της Ιωάννας Γιαβρούτα,
Με αφορμή τη συμπλήρωση 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης και λίγο διάστημα πριν τον εορτασμό της Εξόδου του Μεσολογγίου, αξίζει να θυμηθούμε έναν αγωνιστή-ιδεολόγο που έδωσε όλη του την περιουσία και τη ζωή του για την απελευθέρωση των Μεσολογγιτών, αλλά και όλης της Ελλάδας. Μιας και το Μεσολόγγι ήταν και είναι σύμβολο ηρωισμού και ανεξαρτησίας, χαρακτηριστικό είναι και το μάρμαρο στην πύλη του Μεσολογγίου που αναφέρει «κάθε ελεύθερος άνθρωπος είναι δημότης Μεσολογγίου».
Η θυσία, ο αγώνας για τα ιδανικά του, ο έρωτας και ο θάνατος σημάδεψαν τη ζωή του
Ήταν Άγγλος ποιητής, μία από τις σημαντικότερες μορφές του ρομαντισμού, πολιτικός και ένθερμος φιλέλληνας. Η ζωή του θα συνδεθεί με την Ελλάδα και την ελληνική επανάσταση. Θαύμαζε τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, γι’ αυτό όταν έφτασε στην Αθήνα, φρόντισε να επισκεφθεί όλους τους αρχαιολογικούς χώρους και τα μνημεία. Η κλασική αρχαιότητα συνυφασμένη με το κλέος, τη ρωμαλεότητα, την άνθιση στα γράμματα και τις τέχνες, την πίστη στα ιδανικά, τον εξιτάρει. Άλλωστε, η ίδια η βρετανική σκέψη εμπνέεται από την αρχαία ελληνική και κλασική Γραμματεία. Ο Μπάιρον ήταν ένας βαθιά ρομαντικός και ευαίσθητος άνθρωπος, που η ψυχή του παλλόταν σε ακραία και έντονα συναισθήματα. Η ζωή του αν και σύντομη, χαρακτηρίζεται από φλογερά ειδύλλια και πάθη, αντισυμβατικούς έρωτες, κίνδυνο, σκάνδαλα, θυσία ακόμη και της ζωής του. Ξεκινά το μακρύ ταξίδι του στη Μεσόγειο αναζητώντας πριν τον Καβάφη τη δική του Ιθάκη…
Πρώτος σταθμός του τα Ιωάννινα τον Οκτώβριο του 1809, όμως, ο Αλή Πασάς έλειπε σε εκστρατεία. Είχε προνοήσει όμως για τη φιλοξενία του Άγγλου αριστοκράτη. Ο Βύρωνας όσο ανέμενε την επιστροφή του Πασά, έκανε εκδρομή στην ύπαιθρο. Σε επίσκεψή του στο μοναστήρι της Ζίτσα και στο Τεπελένι, γράφει στη μαμά του, «είναι ο πιο όμορφος τόπος που έχω δει ποτέ». Τον ξάφνιασε η θερμή υποδοχή και η φιλοξενία του Αλή Πασά, αλλά δεν παρασύρθηκε από τους ευγενικούς του τρόπους, γιατί γνώριζε ότι πίσω από αυτή την ευγένεια κρύβεται ένας αδίστακτος και αιμοσταγής τύραννος. Δεύτερος σταθμός η Αθήνα, κατά την παραμονή του εκεί, γνωρίζει και ερωτεύεται την κόρη του Βρετανού πρόξενου, στην οποία αφιέρωσε και το περίφημο ποίημά του «Η κόρη των Αθηνών». Μόλις την είδε, αναφώνησε σ’ ένα φίλο του «κοίτα Ρόμπερτ μία από τις Καρυάτιδες ζωντάνεψε».
Στις 4 Απριλίου ταξιδεύει στη Σμύρνη και στην Κωνσταντινούπολη. Ο Βύρων θα παραμείνει στην Ελλάδα άλλους 10 μήνες, μετρώντας αμέτρητες περιπέτειες που λίγο έλειψαν να του στοιχίσουν τη ζωή, θα αναμετρηθεί με τα όρια του, θα κολυμπήσει στα στενά του Ελλήσποντου, μιμούμενος τον άθλο του μυθικού Λέανδρου. Ένα κατόρθωμα που το είχε καμάρι σε όλο του το βίο…
Παρ’ όλο που μεγάλωσε σαν αρχοντόπουλο με αριστοκρατικές αρχές, την τάξη του την αμφισβήτησε πολύ νέος, άρχισε να δείχνει ενδιαφέρον και ευαισθησία στην εργατική τάξη, για το οποίο δέχτηκε έντονη κριτική από τους κύκλους των αριστοκρατών. Εκείνος όμως προτίμησε την τόλμη σαν όπλο να παλέψει για τα ιδανικά του…, «τον δελέαζε ανέκαθεν να κάνει κάτι που θα έκαναν λίγοι άνθρωποι η κανένας… να μείνει αθάνατος στους αιώνες». Τον ενδιαφέρει πολύ η υστεροφημία του, αλλά και η κάθαρση της ψυχής του. Μία αντίφαση που κυριαρχεί στη ζωή του!!! Πρέπει όμως να βρει τον ηρωικό τόπο…
Η δράση του στο Μεσολόγγι-τελευταίος σταθμός
Το 1823 πηγαίνει ύστερα από παρότρυνση της φιλελληνικής Επιτροπής του Λονδίνου, στην Ελλάδα, κάνοντας μία στάση στην Κεφαλονιά όπου παρέμεινε για 6 μήνες στην οικία του κόμη Δελαδέτσιμα, φίλου του Μαυροκορδάτου. Όταν φτάνει στο Μεσολόγγι, όπου ο Σολωμός λέει για τον τόπο αυτό «τα μάτια μου δεν είδαν τόπον ενδοξότερον από τούτο το αλωνάκι», γνωρίζεται με τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, τον οποίο υποστηρίζει οικονομικά. Ο ίδιος δαπανά ένα τεράστιο μέρος της προσωπικής του περιουσίας για την επισκευή του ελληνικού στόλου και συγκροτεί το δικό του στρατιωτικό απόσπασμα. Αυτό που διαπιστώνει όμως, προς μεγάλη του λύπη είναι ότι «οι Έλληνες φαίνεται να κινδυνεύουν περισσότερο από τη διχόνοιά τους, παρά από τις επιθέσεις του εχθρού». Και εδώ η σκέψη του συναντά το σολωμικό λόγο «η διχόνοια που βαστάει ένα σκήπτρο η δολερή, καθενός χαμογελάει, πάρτ’ το λέγοντας και συ». Ταυτόχρονα, σχηματίζει ιδιωτικό στρατό από 40 με 60 Σουλιώτες, υπό τους Δράκο, Τζαβέλα και Φωτομάρα. Ο ποιητής είχε εντυπωσιαστεί από τη γενναιοδωρία τους και τη γενναιότητά τους, γι’ αυτό και τους επέλεξε. Κάποιοι όμως από αυτούς ήταν ανυπότακτοι και προκαλούσαν εντάσεις στο Μεσολόγγι, διότι απαιτούσαν πάρα πολλά προνόμια. Ο Βύρωνας αναγκάστηκε να κάνει ένα ξεκαθάρισμα και να διώξει τους περισσότερους, κράτησε μόνο τους έμπιστους. Τέλος, κάλεσε στο Μεσολόγγι ένα Βρετανό πυροτεχνουργό, το Γουίλιαμ Πάρει, ο οποίος επιμελήθηκε μέρος της οχύρωσης και έστησε μηχανουργείο.
Στις 19 Απριλίου 1824, θα αφήσει την τελευταία του πνοή στο Μεσολόγγι στο πλευρό των Ελλήνων αγωνιστών σε ηλικία 36 ετών από τυφοειδή πυρετό. Ο κύκλος της ζωής κλείνει για το Μπάιρον. Ο θρήνος για το χαμό του απλώθηκε όχι μόνο στην επαναστατημένη Ελλάδα που τον έκλαψε σαν ήρωα, αλλά και στην Αγγλία που πένθησε το θάνατο του κορυφαίου ρομαντικού ποιητή της.
«Λευτεριά για λίγο πάψε να χτυπάς με το σπαθί. Τώρα, σίμωσε και κλάψε εις του Μπάιρον το κορμί», γράφει ο Σολωμός και αποχαιρετά τον ομότεχνό του. Ο Μπάιρον δε φοβόταν το θάνατο, μάλλον τον αποζητούσε, είχε ζήσει μία έντονη, περιπετειώδη ζωή. Τα τελευταία του λόγια: «πρόσφερα στην Ελλάδα τα χρήματα και το χρόνο μου. Τώρα της προσφέρω και τη ζωή μου». Ήταν ένας γενναίος άνδρας, που ήρθε να πεθάνει για την Ελλάδα, επειδή αγαπούσε την ελευθερία και πίστευε σε υψηλά ιδανικά, πέρασε στο πάνθεο των ηρώων.
«Εδώ βρίσκεται η χώρα του τιμημένου θανάτου. Πήγαινε στη μάχη και δώσε ΤΗ ΖΩΗ ΣΟΥ!»
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Francois-Rene de Chateaubriand, Το ταξίδι στην Ελλάδα, Εκδόσεις Alter-Ego 2010
- Από την ιστοσελίδα Britannica, στο «Lord Byron», Διαθέσιμο εδώ
