της Μαρίας Τάκη,
Τα social media αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητάς μας. Οι έφηβοι επικοινωνούν και αλληλεπιδρούν μέσω αυτών, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που οι χρήστες τα επιλέγουν για την καθημερινή τους ενημέρωση (αντί της τηλεόρασης). Με εφαρμογές αποκλειστικά για επικοινωνία (Viber, WhatsApp), σχολιασμό και εκφορά προσωπικής γνώμης (Twitter), δημιουργικό περιεχόμενο (Instagram) ή και συνδυασμό όλων των παραπάνω (Facebook) είναι βέβαιο πως για τον καθένα από εμάς υπάρχει κάποια εφαρμογή προσαρμοσμένη στις ανάγκες του.
Τα φώτα της δημοσιότητας για τη νέα γενιά όμως μονοπωλεί εδώ και λίγα χρόνια μια από τις πιο δημοφιλείς και ταχέως αναπτυσσόμενες εφαρμογές παγκοσμίως, το Instagram.
Οι λόγοι πολλοί. Το περιεχόμενο αυτής είναι ξεκάθαρα οπτικό (η λεκτική επικοινωνία εντοπίζεται αρχικά στα σχόλια κάτω από τις εικόνες ή σε κάποια λεζάντα που ενδέχεται να τις συνοδεύει). Συνεπώς, το περιβάλλον καθίσταται φιλικό για κάποιον που θέλει να διοχετεύσει την αγάπη του για τη φωτογραφία, να δει όμορφες εικόνες παντός είδους (από ανθρώπινα πορτρέτα μέχρι τοπία, συναυλίες και κατοικίδια), να διαφημίσει την επιχείρηση ή τα προϊόντα που δημιουργεί. Ζώντας σε μια έκρυθμη ποικιλοτρόπως εποχή και τη στιγμή που πολλά apps ακολουθούν τον παραπάνω κοινωνικοπολιτικό σφυγμό, το Instagram έχει επιλέξει (ηθελημένα ή μη) να διατηρήσει ένα πιο ήπιο προφίλ και να επικεντρωθεί σε θέματα κυρίως καλλιτεχνικά, αισθητικά και με τον έναν ή τον άλλο τρόπο δημιουργικά.
Στο Instagram, λοιπόν, φιλοξενείται εδώ και περίπου έναν χρόνο ένα κάπως ιδιαίτερο προφίλ. Το όνομα του; #rizesmas. Και το ονομάζω ιδιαίτερο, διότι ακόμη και με πολλή ή λίγη αποχή από τα τεκταινόμενα, το κάθε μέσο κοινωνικής δικτύωσης αφουγκράζεται τις ανάγκες της κοινωνίας ή τις δημιουργεί και αναλόγως διαμορφώνει το κοινό του. Οι ρίζες, όμως, ως λέξη φέρνουν κάτι προπατορικό, κάτι από το παρελθόν. Και εδώ έρχεται η ιδιαιτερότητα που αναφέρεται παραπάνω.
Μέσα σε ένα scroll-down γεμάτο προϊόντα, φιλτραρισμένα πρόσωπα και χιλιοεπεξεργασμένες φωτογραφίες, οι #rizesmas σου τραβούν την προσοχή, καθώς δεν μοιάζουν με τα υπόλοιπα προφίλ. Γιατί πολλές από τις φωτογραφίες τους δεν είναι καθόλου τέλειες, μιας και απεικονίζουν σώματα, πρόσωπα και βλέμματα που ο χρόνος έχει περάσει από πάνω τους, αποτυπώνοντας τη φυσική φθορά που φέρνει στο διάβα του. Γιατί δεν μας ενημερώνουν για κανένα νέο μαγαζί που άνοιξε τις πόρτες του έτοιμο να μας υποδεχθεί, αλλά τα τοπία τους έχουν βουνό και θάλασσα, απλά και λιτά σπιτικά με φροντισμένες αυλές και κήπους. Γιατί κύριος σκοπός τους δεν είναι να σου υπενθυμίσουν που έχεις φτάσει, αλλά από πού ξεκίνησες. Άλλωστε το γράφουν κιόλας: «οι ρίζες μας είναι δυνατές, όπως οι αναμνήσεις».
Ναι, οι #rizesmas κατάφεραν κάτι μαγικό, να επαναφέρουν τα παιδικά μας χρόνια και τις μνήμες από μια άλλη γενιά ξεχασμένη και οριακά αποκομμένη από τη διαδικτυακή επαφή. Με όμορφη αισθητική, σεβασμό στην τρίτη ηλικία, συνέπεια, μεράκι και -το κυριότερο- χωρίς να καταντάει μελό, το οπτικοακουστικό υλικό των ριζών πράγματι ξυπνάει αναμνήσεις δυνατές σαν ρίζες.
Όλα είναι εκεί. Τα καλοκαίρια στους παππούδες, που η λέξη αναμελιά δέσποζε στην καθημερινότητά μας. Τα ήθη και τα έθιμα από διάφορες περιοχές της χώρας για το Πάσχα, τα Κούλουμα, τα Χριστούγεννα και διάφορες άλλες γιορτές. Τα φαγητά της γιαγιάς που ήξερε τις καλύτερες και νοστιμότερες συνταγές μαγειρικής και που τα ταψιά με τις πίτες της δεν τα φτάνει ούτε εστιατόριο με αστέρι Michelin. Η βοσκή, το πήξιμο του γάλατος για να γίνει τυρί, το άλεσμα του σιταριού για να φτιαχτεί το ψωμί.
Το παλιό πικάπ, οι μαντήλες στα μαλλιά, ο καφές στη χόβολη, οι ιστορίες δίπλα στο τζάκι, οι κατσούνες για τα πρόβατα, η φλοκάτη στον τοίχο, τα σεμεδάκια κεντημένα στο χέρι, τα λουλούδια μέσα στους τενεκέδες από λάδι έξω στην αυλή, τα κατάλευκα σεντόνια στη μπουγάδα, το παντοπωλείο και το καφενείο στην πλατεία του χωριού, το χειροποίητο βούτυρο και ο τραχανάς, οι σοκοφρέτες που βρίσκαμε όλοι στις τσέπες μας κάπως μαγικά μετά από μια επίσκεψη στη γιαγιά, τα παραδοσιακά τραγούδια κάθε τόπου, που τραγουδούν α καπέλα οι γειτόνισσες μαζεμένες το απόγευμα στα σοκάκια, πλημμυρίζοντας με διφωνίες και τριφωνίες καλύτερες κι από επαγγελματική χορωδία την ατμόσφαιρα. Όλα είναι εκεί.
Η εξέλιξη είναι ο μόνος τρόπος επιβίωσης και σίγουρα μας παρασέρνει στο διάβα της, μην έχοντας άλλη επιλογή παρά να την ακολουθήσουμε κι εμείς. Όμως φαίνεται να είναι χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης να νοσταλγεί, να αναπολεί το παρελθόν και να το ωραιοποιεί, όσο διαφορετικό ή αναχρονιστικό κι αν είναι. Εξάλλου, όσο περνά ο καιρός, η αντικειμενικότητα χάνεται και το κριτήριο περί ομορφιάς άπτεται των δικών μας αναμνήσεων. Και οι #rizesmas αυτό ακριβώς μας υπενθύμισαν. Ότι υπάρχουν ακόμη μέρη στην ηπειρωτική και τη νησιωτική Ελλάδα όπου ο χρόνος κυλά διαφορετικά και η αισθητική και οι απαιτήσεις της ζωής δεν έχουν επηρεαστεί υπέρμετρα από την τεχνολογία. Παρόλο που ο αστικός πληθυσμός της χώρας τα επισκέπτεται σπάνια και κυρίως στις γιορτές, εξακολουθεί να τα βρίσκει όμορφα.
Γιατί είναι τα μέρη από όπου προήλθαμε, μεγαλώσαμε και που, όσο κι αν πιστεύουμε ότι τα αφήσαμε πίσω μας για να ακολουθήσουμε τον σύγχρονο τρόπο ζωής, η καρδιά μας θα χτυπά δυνατά στον ήχο του κλαρίνου και της λύρας, τα κάστανα ψημένα στο μαγκάλι με τα κάρβουνα θα έχουν πάντα την ωραιότερη γεύση του κόσμου και ο αέρας πάνω στα Τζουμέρκα θα μυρίζει φύση.
Αφού είναι οι #rizesmas!
